5. Podstawa opodatkowania w przypadku piwa.
Opodatkowanie piwa, tak jak w przypadku innych wyrobów alkoholowych podlega regulacji na szczeblu unijnym. Jednak inaczej niż w przypadku pozostałych wyrobów państwa członkowskie mają wybór w zakresie podstawy opodatkowania. Państwa Członkowskie w zakresie akcyzy od piwa mogą zgodnie z przepisami harmonizującymi przyjąć dwa modele opodatkowania tj. opodatkowanie wg. liczby hektolitrów/stopni Plato albo liczby hektolitrów/rzeczywistej zawartości alkoholu objętościowo w gotowym produkcie.
Podstawą opodatkowania piwa jest liczba hektolitrów gotowego wyrobu na 1 stopień Plato. Cechą charakterystyczną opodatkowania akcyzą piwa w Polsce jest używana przy obliczaniu jej podstawy skala plato. dla wyliczenia stopnia plato (określającego zawartość ekstraktu w roztworze ? tj. gęstość właściwą brzeczki) konieczne jest wyznaczenie relacji pomiędzy masą ekstraktu brzeczki podstawowej (jest to brzeczka po dodaniu chmielu oraz procesie warzenia, przygotowana do dodania drożdży piwnych) oraz całkowitą masą brzeczki. Ekstraktem brzeczki podstawowej jest natomiast słodowo-chmielowy ekstrakt (składający się głównie z cukrów), którego wyliczenie na podstawie właściwości gotowego produktu, następuje poprzez zastosowanie tzw. wzoru Ballinga:
Niniejszy wzór stanowi w istocie proporcję między:
zsumowanymi wartościami ekstraktu rzeczywistego (który jest niesfermentowaną pozostałością ekstraktu podstawowego) oraz parametru przedstawiającego zależność pomiędzy ilością alkoholu w badanym produkcie a ilością ekstraktu potrzebnego do wytworzenia tejże ilości, oraz
wartości przedstawiającej ubytek ekstraktu w procesie fermentacji, związany z wytworzeniem każdego grama alkoholu.
Ekstrakt rzeczywisty stanowi niesfermentowaną pozostałość ekstraktu podstawowego. W celu wyznaczenia ekstraktu rzeczywistego stosuje się badanie tzw. areometrem Ballinga, po oddestylowaniu substancji lotnych zmniejszających gęstość roztworu i zastąpieniu ich destylowanym roztworem wody (W przypadku braku przeprowadzenia substancji lotnych gęstość względna oznaczać będzie tzw. ekstrakt pozorny). Cała operacja opiera się zaś na tzw. prawie zachowania masy zgodnie z którym Łączna masa wszystkich substancji przed reakcją (tzw. substratów) jest równa łącznej masie wszystkich substancji powstałych w reakcji (tzw. produktów).
W tym miejscu należy zaznaczyć, iż w związku z tym, że w skład ekstraktu rzeczywistego wchodzą głównie cukry ? dodanie jakichkolwiek substancji słodzących, zarówno na etapie fermentacji jak i po nim zwiększy ilość ekstraktu rzeczywistego tak przy badaniu metodą destylacyjną (użycie areometru) jak i przy badaniu metodą refraktometryczną.
W praktyce orzeczniczej kontrowersje wzbudzało ustalenie podstawy opodatkowania w zakresie piw smakowych w wymiarze czasowym. Wskazać bowiem należy, że proces fermentacji nie kończy się z chwilą zakończenia produkcji. W wyroku z dnia 3 listopada 2016 r. (I GSK 542/15 NSA) NSA stwierdził, że ?w przedmiotowej sprawie spór sprowadza się do ustalenia znaczenia pojęcia „ekstraktu rzeczywistego”. Nie jest natomiast przedmiotem sporu kwestia „ustalenia zawartości alkoholu”. Według organów podatkowych „ekstrakt rzeczywisty” jest to ułamek masowy ekstraktu w gotowym wyrobie, bez względu na fazę produkcji, w której ten ekstrakt został wprowadzony do piwa. W takim ujęciu do ekstraktu rzeczywistego zalicza się również substancje słodzące dodane już po procesie fermentacji. Natomiast zdaniem Skarżącej ekstrakt rzeczywisty obejmuje jedynie te substancje, które znajdowały się w brzeczce do momentu zakończenia jej fermentacji.? Sąd pierwszej instancji przychylił się do poglądów wyrażanych przez organy podatkowe. Uzasadnieniem dla przyjęcia tych poglądów było odwołanie się do autonomii pojęciowej prawa podatkowego. NSA nie zgodził się jednak z wyżej wskazaną interpretacją zaznaczając, że autonomia prawa podatkowego oznacza możliwość definiowania przez ustawodawcę podatkowego, a nie przez organy stosujące to prawo, pewnych pojęć w sposób odmienny niż to uczyniono w innych gałęziach prawa..
W niniejszym wyroku NSA zaznaczył również, że ?jeżeli określony termin należy do terminów
Podsumowując, zgodnie z powyższym wyrokiem, momentem właściwym dla obliczenia stopni plato (przede wszystkim wyznaczenia ekstraktu rzeczywistego w gotowym wyrobie) będzie chwila w której zakończył się proces fermentacji. Ewentualne dodanie składników po tej chwili nie będzie skutkować zwiększeniem się ekstraktu rzeczywistego, a tym samym stopni plato.
Alan Lipnicki
konsultant podatkowy
alan.lipnicki@isp-modzelewski.pl
