Opis
Plik PDF do pobrania.
Miesięcznik Doradztwo Podatkowe Biuletyn Instytutu Studiów Podatkowych znajduje się w wykazie czasopism naukowych z liczbą 100 punktów przyznawanych za publikacje w tym czasopiśmie.(Komunikat Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 31 grudnia 2014 r.)
Spis treści: pobierz
Drodzy Czytelnicy
Czy wady czynności cywilnoprawnej, na podstawie której opodatkowano dostawę lub wykonano usługę, powodują, że kontrahent traci prawo do odliczenia podatku naliczonego? Odpowiedź na to pytanie tylko pozornie jest skomplikowana. W rzeczywistości problem jest oczywisty, a także należy do zagadnień podstawowych. Przyjmijmy na wstępie trzy założenia:
– dostarczono towar lub wykonano usługę,
– podmiot wykonujący czynność, której przedmiotem jest towar (usługa), opodatkował ją podatkiem od towarów i usług, wystawił fakturę i rozliczył podatek z tego tytułu, a
– kontrahent nabył towar (usługę) w celu wykonania czynności dających prawo do odliczenia.
W związku z tym, że wykonanie tych czynności następowało na podstawie stosunku cywilnoprawnego, zawarta między tymi stronami umowa może mieć wady cywilnoprawne, w tym np. może być sprzeczna z przepisami powszechnie obowiązującymi (ius cogens), zasadami współżycia społecznego albo może mieć charakter pozorny. Wadliwość ta może skutkować częściową, a nawet całkowitą nieważnością tej umowy. Czy tenże fakt prawny może mieć znaczenie na gruncie podatku od towarów i usług? Odpowiedź jest oczywista. Z zasady nie. Czynność ta podlega opodatkowaniu w momencie wykonania, jej wykonawca jest podatnikiem, a nabywca (usługobiorca) będący podatnikiem ma prawo do odliczenia. Jeżeli jednak wadliwość cywilnoprawna umowy łączącej te podmioty spowoduje, że strony uznają (lub stwierdzi sąd), że towar będzie zwrócony albo jego cena ulegnie zmianie, podatnik jest obowiązany wystawić fakturę korygującą, a nabywca (usługobiorca) obowiązany jest skorygować odliczenie podatku naliczonego w okresie, w którym otrzymał tę fakturę.
Do dnia 30 kwietnia 2004 r. problem ten mógł być sporny, można też było bowiem postawić tezę, że w przypadku bezwzględnej nieważności umowy, orzeczonej ze skutkiem retrospektywnym, nie było również czynności w rozumieniu podatku od towarów i usług, a nabywca (usługobiorca) nie miał prawa do odliczenia, czyli korekta podatku należnego i naliczonego powinna nastąpić ze skutkiem wstecznym. Od momentu wejścia w życie nowej zharmonizowanej wersji ustawy o VAT odpowiedź jest jednoznaczna: wadliwość umowy będącej podstawą wykonania czynności nie może ograniczać lub odbierać prawa do odliczenia, które jest podstawowym prawem podmiotowym podatników, a nie przywilejem (ulgą). Państwa członkowskie i podatnicy nie mogą odbierać ani modyfikować tego prawa przy pomocy przepisów prawa cywilnego, które przecież nie podlega harmonizacji. Przyznanie w tym przypadku prymatu prawa krajowego zaprzeczałoby istocie harmonizacji prawa podatkowego i nadrzędności charakteru prawa unijnego.
W związku z tym art. 88 ust. 3a pkt 4 lit. c ustawy o VAT jest w sposób oczywisty sprzeczny z prawem UE i powinien być uchylony ze skutkiem retrospektywnym tej nowelizacji.
Czynność podlegająca opodatkowaniu tym podatkiem ma cechy materialne i prawne. Cechy materialne to fakt istnienia towarów lub wykonania usługi oraz wykonanie tych czynności przez podmiot mający cechy podatnika i występujący w tym przypadku jako podatnik. Musi istnieć również causa prawna tej czynności, a jej treść różni się w zależności od tego, jakie obowiązują normy prawa cywilnego regulujące tę causę. Harmonizacja prawa podatkowego dotyczy tylko części materialnej, ale causa nie może ani rozszerzać, ani zawężać praw i obowiązków podatników, które regulowane są prawem UE.
Powyższy pogląd potwierdza jeden z ważnych wyroków TSUE (z dnia 25 maja 2023 r. w sprawie C-114/21). Ciekawe, czy się „przyjmie” w naszej praktyce skarbowej oraz w judykaturze.
Z poważaniem
redaktor naczelny
* Wysyłając formularz oświadczam, że zgodnie z art. 13 rozporządzenia
Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 zostałem/am poinformowany/a że:
1. Administratorem moich danych osobowych jest Instytut Studiów Podatkowych Modzelewski i Wspólnicy Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie, ul. Kaleńska 8, 04-367,
2. moje dane osobowe przetwarzane będą w wyżej wymienionych celach, podstawą prawną jest art. 6 ust 1 pkt a/b/c/d/e/f rozporządzenia 2016/679,
3. odbiorcą/odbiorcami moich danych osobowych będą podmioty powiązane należące do grupy ISP, pracownicy oraz współpracownicy tych podmiotów;
4. moje dane osobowe będą przechowywane przez okres świadczenia na moją rzecz usług oraz przez okres przedawnienia ewentualnych roszczeń z tego tytułu;
5. posiadam prawo dostępu do treści swoich danych oraz prawo ich sprostowania, usunięcia, ograniczenia przetwarzania, prawo do przenoszenia danych, prawo wniesienia sprzeciwu, prawo do cofnięcia zgody w dowolnym momencie bez wpływu na zgodność z prawem przetwarzania, którego dokonano na podstawie zgody przed jej cofnięciem;
6. mam prawo wniesienia skargi do organu nadzorczego, o którym mowa w art. 51 ust. 1 rozporządzenia 2016/679, gdy uznam, iż przetwarzanie moich danych osobowych dotyczących przetwarzania ww. w celu narusza przepisy tego rozporządzenia;
7. podanie przeze mnie danych osobowych jest dobrowolne, a konsekwencją niepodania danych osobowych będzie brak możliwości świadczenia przez ISP usług w celu realizacji których dane te są gromadzone i przetwarzane;
8. moje dane będą przetwarzane w sposób zautomatyzowany, w tym również w formie profilowania a także w sposób niezautomatyzowany przez osoby do tego uprawnione; konsekwencją takiego przetwarzania będzie otrzymywanie przeze mnie informacji o zmianach w prawie, orzecznictwie, praktyce organów administracji i związanej z tymi kwestiami ofercie ISP obejmującej aspekty edukacyjne i doradcze.
