Ustawa z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników zawiera przepis art. 118 ust. 1, zgodnie z którym osobie, której przysługuje prawo użytkowania działki gruntu z tytułu przekazania gospodarstwa rolnego Państwu na jej wniosek przyznaje się nieodpłatnie własność tej działki. Zgodnie z art. 118 ust. 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. osobie, której przysługuje prawo do bezpłatnego korzystania z lokalu mieszkalnego i pomieszczeń gospodarskich z tytułu przekazania gospodarstwa rolnego Państwu, na jej wniosek przyznaje się nieodpłatnie własność działki obejmującej budynki, w których znajdują się ten lokal i te pomieszczenia, o powierzchni niezbędnej do korzystania z tych budynków.
Z kolei, stosownie do ust. 2a art. 118 ww. ustawy, w brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 6 lit. a ustawy z dnia 20 czerwca 1992 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, z wnioskiem o przyznanie prawa własności działki określonej w ust. 1 lub 2 może wystąpić również zstępny osoby uprawnionej, o której mowa w tych przepisach, który po śmierci tej osoby faktycznie włada, w zakresie odpowiadającym jej uprawnieniom, daną nieruchomością; jeżeli jednak uprawnionymi są oboje małżonkowie, wniosek taki może być zgłoszony dopiero po śmierci obojga małżonków. Przepisów ust. 1-2a nie stosuje się, jeżeli działka nie jest przedmiotem własności Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego albo jeżeli przyznanie własności naruszałoby prawa osób trzecich do działki lub budynków, o których mowa w tych przepisach (ust. 3 art. 118). Decyzje w sprawach określonych w ust. 1-2a wydaje starosta (ust. 4 art. 118).
Jak wskazał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi w wyroku z dnia 26 sierpnia 2020 r., sygn. akt II SA/Łd 283/20, w świetle art. 118 ust. 1 ustawy osobie, której przysługuje prawo użytkowania działki gruntu z tytułu przekazania gospodarstwa rolnego Państwu, w myśl dotychczasowych przepisów, na jej wniosek przyznaje się nieodpłatnie własność tej działki. Jak stanowi art. 118 ust. 2a ustawy z wnioskiem o przyznanie prawa własności działki określonej w ust. 1 lub 2 może wystąpić również zstępny osoby uprawnionej, o której mowa w tych przepisach, który po śmierci tej osoby faktycznie włada, w zakresie odpowiadającym jej uprawnieniom, daną nieruchomością; jeżeli jednak uprawnionymi są oboje małżonkowie, wniosek taki może być zgłoszony dopiero po śmierci obojga małżonków. Decyzje w sprawach określonych w ust. 1-2a wydaje starosta (art. 118 ust. 4 ustawy).
Z przywołanych wyżej unormowań wynika, że dla wydania decyzji o przyznaniu prawa własności działki konieczne jest ustalenie przez właściwy organ, czy zostały spełnione łącznie dwie przesłanki. Po pierwsze, czy osoba ubiegająca się o przyznanie nieodpłatnie prawa własności działki jest zstępną osoby do tego uprawnionej. Po drugie, czy osoba ta po śmierci uprawnionego faktycznie włada nieruchomością, o przyznanie której się ubiega.
Malwina Sik
Konsultant prawny
malwina.sik@isp-modzelewski.pl
tel. 22 517 30 93
