Zgodnie z projektowanym Rozporządzeniem Ministra Finansów oraz projektem ustawy o zmianie ustaw w celu likwidowania zbędnych barier administracyjnych i prawnych w najbliższym czasie planowane jest zwiększenie limitów kwot, które nie będą podlegały opodatkowaniu od podatku od spadków i darowizn.
1. Stan prawny obecny.
Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (dalej: ustawy o podatku od spadków i darowizn”) opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę, od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej:
- 9637 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej;
- 7276 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej;
- 4902 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.
Na podstawie ust. 2 tego przepisu Jeżeli nabycie własności rzeczy i praw majątkowych od tej samej osoby następuje więcej niż jeden raz, do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych dolicza się wartość rzeczy i praw majątkowych nabytych od tej osoby lub po tej samej osobie w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie. Od podatku obliczonego od łącznej wartości nabytych rzeczy i praw majątkowych potrąca się podatek przypadający od opodatkowanych poprzednio nabytych rzeczy i praw majątkowych. Wynikająca z obliczenia nadwyżka podatku nie podlega ani zaliczeniu na poczet innych podatków, ani zwrotowi. Nabywcy obowiązani są w zeznaniu podatkowym wymienić rzeczy i prawa majątkowe nabyte w podanym wyżej okresie. W przypadku nabycia tytułem polecenia za zbywcę uznaje się odpowiednio darczyńcę lub spadkodawcę. W przypadku gdy darczyńca nakłada na obdarowanego tytułem polecenia obowiązek przeniesienia własności rzeczy lub przeniesienia (ustanowienia) praw na rzecz darczyńcy, za zbywcę uważa się obdarowanego.
Zgodnie z art. 14 ust. 3 ustawy o podatku od spadków i darowizn do poszczególnych grup podatkowych zalicza się:
- do grupy I – małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów;
- do grupy II – zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych;
- do grupy III – innych nabywców.
Za rodziców w rozumieniu ustawy uważa się również przysposabiających, a za zstępnych także przysposobionych i ich zstępnych. Za zstępnych w rozumieniu ustawy uważa się również osoby, które przebywają lub przebywały w rodzinie zastępczej, w rodzinnym domu dziecka, w placówce opiekuńczo-wychowawczej lub w regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej, o których mowa w ustawie z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, a za wstępnych także odpowiednio osoby tworzące rodzinę zastępczą, prowadzące rodzinny dom dziecka lub pracujące z dziećmi w placówce opiekuńczo-wychowawczej lub w regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej.
2. Projektowane Rozporządzenie Ministra Finansów.
Zgodnie z art. 17 ustawy o podatku od spadków i darowizn kwoty wartości rzeczy i praw majątkowych zwolnione od podatku, określone w art. 4 ust. 1 pkt 5, oraz niepodlegające opodatkowaniu, określone w art. 9 ust. 1, a także przedziały nadwyżki kwot wartości rzeczy i praw majątkowych podlegających opodatkowaniu, określone w art. 15 ust. 1, podwyższa się w przypadku wzrostu cen towarów nieżywnościowych trwałego użytku o ponad 6%, w stopniu odpowiadającym wzrostowi tych cen. Minister właściwy do spraw finansów publicznych ustala, w drodze rozporządzenia, kwoty wartości rzeczy i praw majątkowych zwolnione od podatku i niepodlegające opodatkowaniu, o których mowa w art. 9 ust. 1, oraz skale podatkowe, o których mowa w art. 15 ust. 1, z uwzględnieniem zasad określonych w ust. 1-3 tego przepisu.
W ogłoszonych w okresie od I kwartału 2003 r. do II kwartału 2022 r. komunikatów prezesa GUS w sprawie wskaźnika cen towarów nieżywnościowych trwałego użytku wskazano, że w tym czasie ceny wzrosły o 8,27 proc. W związku z powyższym, Ministerstwo Finansów działając na podstawie dyspozycji zawartej w art. 17 ustawy od spadków i darowizn przygotowało stosowny projekt Rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie ustalenia kwot wartości rzeczy i praw majątkowych zwolnionych od podatku od spadków i darowizn i niepodlegających opodatkowaniu tym podatkiem oraz skal podatkowych, według których oblicza się ten podatek. Zgodnie z tym § 1 ust. 2 tego Rozporządzenia kwoty czystej wartości nabytych rzeczy i praw majątkowych niepodlegające opodatkowaniu, określone w art. 9 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn:
- pkt 1 ustawy – 10 434 zł,
- pkt 2 ustawy – 7 878 zł,
- pkt 3 ustawy – 5 308 zł.
Wskazane limity mają wejść w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia Rozporządzenia w Dzienniku Ustaw.
3. Projektowane zmiany w 2023 r.
W dniu 22 września 2022 r. sejmowa Komisja Nadzwyczajna do spraw deregulacji (NDR) skierowała do Marszałka Sejmu projekt ustawy o zmianie ustaw w celu likwidowania zbędnych barier administracyjnych i prawnych. Zgodnie z art. 5 projektu ustawy, która docelowo ma zacząć obowiązywać od 1 stycznia 2023 r. zmianie ulegnie m.in. treść art. 9 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Zgodnie z projektowanym art. 9 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę, od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej:
- 36 120 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej,
- 27 090 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej,
- 18 060 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.
Jeżeli projektowane zmiany wejdą w życie oznaczać to będzie kolejne podwyższenie kwot wolnych od podatków. Jak czytamy w uzasadnieniu: Projektowana zmiana ma na celu urealnienie kwot wolnych od podatku przewidzianych w ustawie z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn. Aktualne kwoty obowiązują od niemal 20 lat, tj. od dnia 01.01.2003 r., kiedy to wynosiły one odpowiednio około 12-krotność, 9-krotność i 6-krotność ówczesnego minimalnego wynagrodzenia za pracę (800 zł w 2003 r.). Projekt przewiduje podniesienie tych kwot do 12-krotności, 9-krotności i 6-krotności aktualnego minimalnego wynagrodzenia za pracę (3010 zł).
