Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 27 czerwca 2023 r. o sygn. akt I SA/Po 331/23 orzekł, że działania odnawiające skarżącej stanowią element kompleksowej usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych.
Pismem z dnia 15 grudnia 2022 r. Skarżąca zwróciła się z wnioskiem o wydanie indywidualnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług. Skarżąca wskazała, że zamierza działać jako agent określonego ubezpieczyciela, na podstawie stosownego pełnomocnictwa upoważniającego do podejmowania działań prawnych i faktycznych w celu zawarcia w imieniu ubezpieczyciela umów ubezpieczenia oraz czynności związanych z obsługą i wykonywaniem umów ubezpieczenia. Przez działanie w roli pośrednika i przedstawienie oferty wnioskodawczyni rozumie podjęcie szeregu czynności wprost nakierowanych na doprowadzenie do finalnego zawarcia (podpisania) umowy ubezpieczenia. Równolegle do wyżej opisywanych usług pośrednictwa ubezpieczeniowego skarżąca stwierdziła, że zobowiązana będzie do podejmowania tzw. działań likwidacyjnych, tj. działań związanych z obsługą roszczeń ubezpieczonych w zakresie likwidacji szkód, w tym przyjmowania i rejestracji roszczenia oraz weryfikacji jego zasadności (np. wystąpienia uszkodzenia). Skarżąca zobowiązana będzie do wykonania działań pomocniczych, o charakterze uzupełniającym (akcesoryjnym) działania likwidacyjne. Działania pomocnicze obejmą tu przede wszystkim okresowe raportowanie – przekazywanie ubezpieczycielowi danych i informacji dotyczących zgłoszonych roszczeń. Dodatkowo Skarżąca we wniosku wskazała, że nie będzie świadczyć usług doradztwa ubezpieczeniowego, niemniej nie wyklucza zobowiązania jej przez ubezpieczyciela do wykonywania dalszych aktywności powiązanych z usługami pośrednictwa ubezpieczeniowego, które w naturalny sposób by je uzupełniały, ułatwiając ich wykonywanie dzięki selekcji zawartych polis, które się zakończyły lub kończą się i mogą podlegać odnowieniu. Przez działania odnawiające należy rozumieć działania obejmujące odnowienie, wypowiedzenie lub rozwiązanie umów, w tym przygotowanie i podpisanie odpowiedniej dokumentacji i ewentualny zwrot składek.
W ocenie Dyrektora KIS: opisane przez skarżącą czynności odnawiające stanowią przejaw uczestniczenia skarżącej w wykonaniu lub utrzymaniu zawartych już umów ubezpieczenia, bądź czynności te będą związane z zarządzaniem umowami ubezpieczenia. Czynności te nie zmierzają do wyszukiwania klientów ubezpieczeniowych i kontaktowania ich z ubezpieczycielem w celu zawarcia umowy, które stanowią czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego.
Na powyższe Skarżąca wniosła skargę do WSA w Poznaniu. W ocenie WSA „wyjaśnić należy, że ustawodawca, definiując zakres zwolnienia podatkowego posługuje się określeniem <usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych, a także usługi świadczone przez ubezpieczającego w zakresie zawieranych przez niego umów ubezpieczenia na cudzy rachunek>.”
Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku NSA z dnia 15 czerwca 2022 r., o sygn. akt I FSK 235/19 wskazał, że ustalając znaczenie wskazanych określeń nie sposób odwoływać się do języka powszechnego (desygnatów wskazanych określeń w języku potocznym). Należy natomiast przyjąć, że są to pojęcia występujące wyłącznie w językach konwencjonalnych, które swoje rozumienie nadane im w przepisach swoich <macierzystych>, czy <rodzimych> gałęzi prawa przeniosły do prawa podatkowego. W tym kontekście zwrócić należy uwagę na postanowienia art. 4 ust. 1 u.d.u. Zgodnie z tym przepisem, dystrybucja ubezpieczeń oznacza działalność wykonywaną wyłącznie przez dystrybutora ubezpieczeń polegającą na:
1) doradzaniu, proponowaniu lub wykonywaniu innych czynności przygotowawczych zmierzających do zawarcia umów ubezpieczenia lub umów gwarancji ubezpieczeniowych;
2) zawieraniu umów ubezpieczenia lub umów gwarancji ubezpieczeniowych w imieniu zakładu ubezpieczeń, w imieniu lub na rzecz klienta albo bezpośrednio przez zakład ubezpieczeń;
3) udzielaniu pomocy przez pośrednika ubezpieczeniowego w administrowaniu umowami ubezpieczenia lub umowami gwarancji ubezpieczeniowych i ich wykonywaniu, także w sprawach o odszkodowanie lub świadczenie.
W konsekwencji przyjąć należy, że działalność brokera ubezpieczeniowego (pośrednika ubezpieczeniowego) to nie tylko doprowadzenie do zawarcia umowy ubezpieczenia, ale i późniejsze działania, w tym uczestniczenie w administrowaniu i wykonywaniu umów ubezpieczenia, także w sprawach o odszkodowanie.
WSA w omawianym wyroku wskazał, że: „Wyłącznie <wyalienowana> aktywność pośrednika w zakresie likwidacji szkody, niezwiązana z jego uprzednim wsparciem dla nawiązania stosunku ubezpieczeniowego lokuje się poza granicami zwolnienia podatkowego, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o PTU.” Ponadto TSUE w swoich rozważaniach wskazał, że: „ocena tego czy usługi zarządzania umowami ubezpieczeniowymi wraz z innymi czynnościami stanowią jedno świadczenie należy do sądu krajowego. W konsekwencji TS nie wykluczył możliwości uznania usług zarządzania umowami ubezpieczeniowymi oraz innych czynności za jedno świadczenie korzystające ze zwolnienia, o którym mowa w art. 135 ust. 1 lit. a dyrektywy 112, którego odpowiednikiem na gruncie prawa krajowego jest art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o PTU.”
W konsekwencji powyższych rozważań WSA w Poznaniu podzielił pogląd głoszący, że brzmienie art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy PTU nie daje żadnych podstaw, aby z zakresu „usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych” wykluczyć usługi dokonywane wobec klientów związanych wcześniejszą umową (tak: wyrok WSA w Gorzowie Wielkopolskim z 4 czerwca 2020 r., I SA/Go 119/20). Ponadto przepis art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o PTU nie może być rozumiany w ten sposób, że „usługa pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych” ma mieć charakter jednorazowy wobec każdego klienta, czyli polega na wyszukaniu tego klienta i skontaktowaniu go z ubezpieczycielem w celu zawarcia umowy ubezpieczenia. Nie może być tak, że usługi wykonywane przez agenta wobec klienta już ubezpieczonego przestają być usługą pośrednictwa ubezpieczeniowego.
