Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku z dnia 7 września 2023 r. sygn. akt C-453/22 orzekł, iż przedsiębiorca, który zapłacił w cenie zawyżony podatek od towarów i usług wykazany na fakturach zakupowych, może wnioskować o zwrot nadpłaty bezpośrednio do urzędu skarbowego, jeśli jej odzyskanie od dostawców jest nadmiernie utrudnione lub niemożliwe.
Wyrok TSUE dotyczył podatnika z Niemiec będącego leśnikiem, który w latach 2011-2013 kupował drewno od swoich dostawców, a następnie odsprzedawał je jako drewno opałowe. Wyrok TSUE ma jednak znaczenie również dla polskich podatników, a to z uwagi na fakt, iż w całej Unii Europejskiej przepisy dotyczące podatku od towarów i usług zostały ujednolicone.
Na wystawianych fakturach VAT zakupowych wykazywano 19% podatek. Leśnik sprzedawał drewno stosując obniżoną stawkę podatku od towarów i usług wynoszącą 7%. Leśnik odliczał podatek naliczony według 19% stawki podatku, czemu sprzeciwił się niemiecki urząd skarbowy, żądając od niego dopłaty podatku. Podatnik odwołał się od decyzji urzędu, a sąd orzekł, iż dostawy drewna powinny zostać opodatkowane stawką 7% podatku. W konsekwencji podatnik nie musiał dopłacić podatku, ale jednocześnie miał prawo do odliczenia go tylko według stawki 7% podatku. Z uwagi na to podatnik zwrócił się do swoich dostawców z żądaniem dokonania korekty rozliczenia oraz zwrotu różnicy podatku, którą podatnik zapłacił w cenie drewna. Jednak kontrahenci podatnika odmówili dokonania korekty oraz zwrotu z uwagi na przedawnienie. Podatnik postanowił zwrócić się do urzędu skarbowego o umorzenie zobowiązania, co spotkało się jednak z decyzją odmowną. Ostatecznie skierowano do TSUE pytanie prejudycjalne. Oczekiwano odpowiedzi na pytanie czy powyższy stan faktyczny pozwoli podatnikowi żądać bezpośrednio od urzędu skarbowego zwrotu nadpłaconego podatku w cenie towaru.
TSUE orzekł, iż Dyrektywę Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej, zmienioną dyrektywą Rady 2010/45/UE z dnia 13 lipca 2010 r., a także zasadę neutralności podatku od wartości dodanej (VAT) i zasadę skuteczności należy interpretować w ten sposób, że wymagają one, aby odbiorcy dostaw towarów przysługiwało bezpośrednio względem organów podatkowych prawo do zwrotu VAT nienależnie wykazanego na fakturze, który on zapłacił swoim dostawcom i który wpłacili oni do skarbu państwa, jak również związane z nim odsetki, w okolicznościach, w których, po pierwsze, nie można mu zarzucić oszustwa, nadużycia lub niedbalstwa, nie może on już żądać tego zwrotu od tych dostawców ze względu na przedawnienie przewidziane w prawie krajowym, a po drugie, istnieje formalna możliwość, że w późniejszym czasie wspomniani dostawcy zażądają od organów podatkowych zwrotu nadpłaty po skorygowaniu faktur pierwotnie wystawionych na odbiorcę tych dostaw.
W przypadku braku zwrotu VAT nienależnie pobranego przez organ administracji podatkowej w rozsądnym terminie szkoda poniesiona w wyniku braku możliwości dysponowania kwotą odpowiadającą temu nienależnie pobranemu VAT powinna zostać zrekompensowana poprzez zapłatę odsetek za zwłokę.
TSUE orzekł, iż nadpłatę odzyska nabywca, a nie dostawcy stosujący zawyżoną stawkę podatku od towarów i usług. TSUE wskazał, że w przypadku gdy zwrot podatku VAT staje się niemożliwy lub nadmiernie utrudniony to wówczas nabywca towaru może wnioskować o ten zwrot bezpośrednio od urzędu skarbowego. Ten z kolei może odmówić podatnikowi, jednak tylko wtedy, gdy wykaże na podstawie obiektywnych dowodów, że żądanie zwrotu daniny nosi znamiona oszustwa lub nadużycia. TSUE uznał, że w przypadku leśnika odmowa zwrotu byłaby sprzeczna z zasadą neutralności VAT oraz byłaby nieproporcjonalna. TSUE podkreślił nadto, że urząd po zwrocie nadwyżki podatku leśnikowi, może odmówić zwrotu podatku VAT dostawcom, jeżeli skorygują oni swoje rozliczenia i również wystąpią o zwrot nadpłaconego podatku – nosiłoby to bowiem znamiona działania mającego na celu uzyskanie korzyści podatkowej sprzecznej z zasadą neutralności podatkowej.
Karolina Karaś
tel. 32 259 71 50
