Od 1 stycznia 2024 roku w Polsce zaczną obowiązywać przepisy dotyczące podatku minimalnego, po dwuletnim okresie zawieszenia. Przedsiębiorstwa będą musieli go zapłacić po raz pierwszy w 2025 roku, jeśli osiągną straty podatkowe lub nie przekroczą 2-procentowego progu rentowności, czyli udziału dochodów w przychodach. Jednak skomplikowany wzór obliczenia tego podatku oraz szeroki katalog wyłączeń mogą sprawić, że jego naliczenie będzie trudne. W związku z tym przedsiębiorcy wyrażają pragnienie zniesienia tego podatku.
To rozwiązanie zostało wprowadzone ustawą z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw w celu opodatkowania przedsiębiorstw, które generują straty podatkowe i nie płacą podatku dochodowego od osób prawnych na standardowych zasadach. Po pewnej krytyce ustawodawca zrezygnował z tego pomysłu, ale tylko częściowo. Nowelizacja ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych z dnia 7 października 2022 roku jedynie przesunęła termin jego wprowadzenia.
Zgodnie z art. 38ec ustawy z dnia 15 lutego 1992 r., podatnicy zobowiązani do płacenia podatku minimalnego zgodnie z art. 24ca zostali zwolnieni z tego obowiązku za okres od 1 stycznia 2022 roku do 31 grudnia 2023 roku. Jeśli rok podatkowy podatnika różni się od roku kalendarzowego i rozpoczął się przed 1 stycznia 2024 roku, a zakończy się po 31 grudnia 2023 roku, zwolnienie to będzie obowiązywać do końca tego roku podatkowego. Ustawa przewiduje jednak szereg wyłączeń, które obejmują na przykład:
- Podatników rozpoczynających działalność – w roku rozpoczęcia działalności i w kolejnych dwóch latach podatkowych.
- Podatników, których przychody spadły o co najmniej 30 procent w porównaniu do roku poprzedniego.
- Przedsiębiorstwa finansowe, takie jak banki, SKOK-i czy towarzystwa ubezpieczeniowe.
- Podatników zajmujących się eksploatacją w transporcie międzynarodowym statków morskich lub statków powietrznych lub wydobywaniem kopalin.
Nowelizacja z 7 października 2022 roku rozszerza również katalog wyłączeń, obejmując między innymi małych podatników CIT (o rocznych przychodach brutto ze sprzedaży nie przekraczających 2 milionów euro), podatników prowadzących gospodarkę komunalną oraz tych, których większość przychodów pochodzi ze świadczenia usług ochrony zdrowia. Warto również zauważyć, że podatek minimalny będzie naliczany w oparciu o dwie alternatywne podstawy opodatkowania: 10 procent podstawy opodatkowania, która obejmuje przychody podatnika (z wyłączeniem zysków kapitałowych) oraz nadmierne koszty finansowania dłużnego i usług niematerialnych na rzecz podmiotów powiązanych. Drugą opcją jest 3 procent wartości osiągniętych przez podatnika w danym roku podatkowym przychodów ze źródła przychodów innych niż zyski kapitałowe. Podatnik będzie musiał wybrać jedną z tych opcji i poinformować o tym w zeznaniu podatkowym za dany rok podatkowy.
Podatek minimalny ma na celu zacieśnienie systemu podatkowego i ograniczenie praktyk przerzucania dochodów z polskich firm do jurysdykcji o korzystnych stawkach podatkowych. Jednak jego złożony wzór obliczeniowy oraz obszerny katalog wyłączeń sprawiają, że jest to wyzwanie dla przedsiębiorców.
Jedna z organizacji biznesowych podkreśla potrzebę zniesienia omawianego podatku, argumentując, że opodatkowanie straty podatkowej jest niekorzystne dla przedsiębiorstw i wpływa negatywnie na ich zdolność do inwestowania.
Ważne jest również, że od 2024 roku państwa Unii Europejskiej mają implementować dyrektywę Rady w sprawie globalnego minimalnego poziomu opodatkowania międzynarodowych grup przedsiębiorstw oraz dużych grup krajowych w Unii. To może skutkować wprowadzeniem dodatkowych opłat dla niektórych przedsiębiorców na poziomie krajowym i globalnym, co stworzy nowe wyzwania w dziedzinie podatków dla firm działających w Polsce.
