Zgodnie z art. 271 kodeksu karnego – ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r., dalej jako k.k., funkcjonariusz publiczny lub inna osoba uprawniona do wystawienia dokumentu, która poświadcza w nim nieprawdę co do okoliczności mającej znaczenie prawne, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Przestępstwo określone w art. 271 k.k. określane jest jako poświadczenie nieprawdy lub fałszerstwo intelektualne dokumentu, zaś przedmiotem ochrony przepisu jest wiarygodność dokumentów. Od strony podmiotowej natomiast jest to przestępstwo indywidualne, bowiem sprawcą może być jedynie funkcjonariusz publiczny lub inna osoba uprawniona do wystawienia dokumentu. Zgodnie z ugruntowaną linią orzeczniczą poświadczenie nieprawdy w fakturach VAT wypełnia znamiona przestępstwa określonego w art. 271 k.k., a osoba uprawniona do wystawienia faktury VAT należy do kategorii innych osób uprawnionych do wystawienia dokumentu w rozumieniu art. 271 § 1 k.k.
Przechodząc do oceny czy możliwe jest przeniesienie skuteczności art. 16 k.k.s. na czyn określony w art. 271 k.k. wskazać należy, iż czynności podatnika, których dokonuje on na gruncie prawa podatkowego, w celu legalizacji jego czynów, nie będą skutkowały legalizacją tych czynów na gruncie prawa karnego. W konsekwencji oznacza to, iż dokonanie przez podatnika korekty deklaracji podatkowej nie wiąże Sądu karnego w ocenie stanu faktycznego.
Do tej kwestii odniósł się Sąd Apelacyjny w Katowicach, w wyroku z dnia 16 lutego 2017 r., w którym orzekł, że „W myśl dyspozycji art. 113 § 1 k.k.s. w sprawach o przestępstwa skarbowe (i wykroczenia skarbowe) stosuje się odpowiednio art. 17 § 1 pkt 4 k.p.k Według tego przepisu nie wszczyna się postępowania, a wszczęte umarza, gdy ustawa stanowi, że sprawca nie podlega karze. Jednym z takich przepisów, który zwalnia sprawcę od odpowiedzialności karnej na gruncie przepisów karnoskarbowych, jest norma zawarta w art. 16a k.k.s. Stanowi ona, że nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, kto złożył prawnie skuteczną … korektę deklaracji podatkowej i w całości uiścił, niezwłocznie lub w terminie wyznaczonym przez uprawniony organ, należność publicznoprawną uszczuploną lub narażoną na uszczuplenie. Przyjmuje się powszechnie, że w artykule tym została uregulowana swoista postać tzw. czynnego żalu, a ewentualna bezkarność sprawcy została uzależniona od spełnienia szeregu opisanych tam warunków i dotyczy jedynie tylko tych czynów, z którymi wiąże się złożenie deklaracji podatkowej. Omawiana instytucja nie dotyczy zatem przestępstw skarbowych o innym charakterze np. związanych z wystawianiem nierzetelnych faktur Vat. „Jeżeli przepis przyjęty w ramach kumulatywnego zbiegu przepisów ustawy, zastosowanego na podstawie art. 7 § 1 k.k.s., nie zawiera znamion pozwalających, po ich wypełnieniu, na złożenie korekty deklaracji podatkowej, to wykluczone jest zaniechanie ukarania sprawcy na podstawie art. 16a k.k.s. za tak zakwalifikowane przestępstwo, mimo że wypełniło ono również znamiona czynu objętego tym przepisem”. (post. S.N. z dnia 20 czerwca 2012 r. I KZP 3/12. publ. OSNKW 2012/8/80). W sytuacji, gdy oskarżonemu przypisano odpowiedzialność za popełnienie przestępstwa skarbowego z art. 76 § 1 k.k.s kwalifikowanego kumulatywnie przestępstwem skarbowym z art. 62 § 2 k.k.s. zarzut obrońcy należało ocenić jako nieskuteczny.”
Sąd w powyższym wyroku podkreślił, że instytucja korekty deklaracji podatkowej nie dotyczy przestępstw skarbowych o innym charakterze np. związanych z wystawianiem nierzetelnych faktur VAT. W wyroku wskazano, że choć spełnione mogą być znamiona art. 16a k.k.s., to w sytuacji gdy przepis przyjęty w ramach kumulatywnego zbiegu przepisów nie zawiera znamion, które po ich spełnieniu umożliwiają złożenie korekty deklaracji podatkowej, to niemożliwe jest zaniechania ukarania sprawcy na podstawie art. 16a k.k.s. Konkludując powyższe stwierdzić należy, że instytucja korekty deklaracji podatkowej nie chroni sprawcy przed odpowiedzialnością karną.
Gabriela Korycińska
aplikant adwokacki
gabriela.korycinska@isp-modzelewski.pl
22 517 30 60 (wew. 277)
