Skutki w podatku dochodowym darowizny mieszkania rozszerzającej małżeńską wspólność ustawową

Darowizna dokonana z majątku osobistego do majątku wspólnego małżonków, której przedmiotem jest mieszkanie nabyte przez jednego z małżonków w drodze dziedziczenia powoduje rozszerzenie małżeńskiej wspólności ustawowej i nie stanowi po stronie drugiego z małżonków nabycia tej nieruchomości w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: „ustawa z dnia 26 lipca 1991 r.”) ma wyłącznie charakter organizacyjny, gdyż reguluje stosunki majątkowe małżonków. Do takich m.in. wniosków doszedł NSA w prawomocnym wyroku z dnia 23 maja 2024 r. (II FSK 1002/21) utrzymującym w mocy wyrok WSA we Wrocławiu z dnia 26 listopada 2020 r., (I SA/Wr 351/20).

Tym samym Sądy obu instancji przyznały Podatnikowi rację w sporze z Dyrektorem Krajowej Informacji Skarbowej (KIS), który w interpretacji indywidualnej z dnia 11 maja 2020 r., nr 0113-KDIPT2-2.4011.114.2020.2.BO zakwestionował stanowisko, iż odpłatne zbycie mieszkania nie stanowi źródła przychodu żadnego z małżonków w rozumieniu art. 10 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r., zachodzi bowiem sytuacja unormowana w przepisie art. 10 ust. 5 w zw. z art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a) powołanej ustawy, zgodnie z którym w przypadku odpłatnego zbycia nabytych w drodze spadku nieruchomości lub praw majątkowych, określonych w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c), pięcioletni okres, o którym mowa w tym przepisie, liczy się od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie mieszkania przez spadkodawcę (a więc w sprawie z końcem 2016 r.), przy czym termin ten biegnie (w sprawie od końca 2011 r.) dla obojga małżonków, gdyż mieszkanie wchodzi w skład ich majątku wspólnego.

Dyrektor KIS utrzymywał, że za datę nabycia udziału w lokalu mieszkalnym, stanowiącym wcześniej majątek odrębny małżonka Podatniczki należy przyjąć dzień, w którym małżonek ten nabył przedmiotową nieruchomość (udział) do majątku odrębnego.

Swoją argumentację Organ oparł na uchwale NSA z dnia 15 maja 2017 r. (II FPS 2/17), z której wynika, że dla celów opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c) ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. nabytych przez współmałżonka w wyniku dziedziczenia, datą ich nabycia lub wybudowania w rozumieniu tego przepisu jest dzień nabycia (wybudowania) tych nieruchomości i praw majątkowych do majątku wspólnego małżonków.

WSA we Wrocławiu w powołanym wyżej wyroku z dnia 26 listopada 2020 r., (I SA/Wr 351/20) wytknął Organowi niezasadność powyższej argumentacji podkreślając, że przywołana uchwała NSA nie może mieć zastosowania w niniejszej sprawie, gdyż dotyczy sytuacji ustania wspólności majątkowej małżeńskiej z chwilą śmierci jednego z małżonków.

Sąd sam nawiązując do orzecznictwa NSA – w tym wyroków z dnia 2 kwietnia 2019 r., (II FSK 822/17), 31 maja 2017 r. (II FSK 1236/15) i 7 marca 2017 r. (II FSK 410/15) – podkreślił, że rozszerzenie wspólności majątkowej małżeńskiej ma charakter organizacyjny i nie stanowi nabycia w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a zatem małżeńskiej umowy majątkowej nie można utożsamiać ze zbyciem ani z nabyciem poszczególnych składników majątku, ani z nabyciem udziałów w tym majątku.

WSA zaznaczył ponadto, że z uwagi na bezudziałowy charakter małżeńskiej wspólności majątkowej, każdy z małżonków, między którymi istnieje wspólność majątkowa, sprzedaje całą nieruchomość lokalową, a nie udział w tej nieruchomości i otrzymuje z tytułu tej sprzedaży całą należną kwotę, a nie przypadający na niego udział.

W konsekwencji Sąd nie zgodził się z organem, by każdemu z małżonków można było przypisać ½ uzyskanego przychodu, gdyż – w ocenie WSA – uprawnienia do takiego podziału nie można wyprowadzić ani z treści art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c ustawy z dnia 26 lipca 1991 r., ani z treści art. 10 ust. 5 tej ustawy,

Jednocześnie WSA zgodził się z wywodem Podatniczki, iż wskazany w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c) powołanej ustawy pięcioletni termin należy liczyć dla obojga małżonków od daty nabycia przez męża Podatniczki nieruchomości lokalowej.

Jak wskazywano na wstępie NSA w prawomocnym wyroku z dnia 23 maja 2024 r. (II FSK 1002/21), w pełni podzielił przedstawione wyższej stanowisko WSA we Wrocławiu.

 

 

Wróć do spisu treści serwisu