W jakiej dacie odpis aktualizujący należności jest kosztem uzyskania przychodu?

Odpisy aktualizujące wartość należności zaliczane są do kosztów uzyskania przychodów w razie spełnienia dwóch warunków:

• odpisu aktualizującego dokonano w oparciu o przepisy ustawy o rachunkowości oraz
• nieściągalność wierzytelności została uprawdopodobniona.

Odpisy aktualizujące wartość należności nie stanowią co do zasady kosztów uzyskania przychodów w prowadzonej działalności gospodarczej. Kosztem podatkowym są jednak określone w ustawie o rachunkowości odpisy aktualizujące wartość należności od tej ich części, która była uprzednio zaliczona do przychodów należnych, a nieściągalność należności została uprawdopodobniona na podstawie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (art. 16 ust. 1 pkt 26a ustawy).

Organy podatkowe wyrażają pogląd, że prawidłowe ujęcie odpisów aktualizujących należności w księgach rachunkowych jest niezbędne w celu zaliczenia ich w momencie uprawdopodobnienia do kosztów uzyskania przychodów. Koszt podatkowy nie wystąpi bowiem w sytuacji uprawdopodobnienia nieściągalności należności, jeżeli nie został dokonany odpis aktualizujący tę należność, bowiem kosztem tym jest odpis aktualizujący, a nie wierzytelność czy należność, której nieściągalność została uprawdopodobniona. W interpretacji indywidualnej z dnia 21 lutego 2013 r. (ITPB3/423-702/12/PS) Minister Finansów wskazał, że: „(…) Podsumowując, nieściągalna wierzytelność zaliczana jest do kosztów uzyskania przychodów w dacie łącznego spełnienia 2 warunków:

• wierzytelność powinna być odpisana jako nieściągalna (powinien być dokonany odpowiedni zapis w ewidencji) oraz
• nieściągalność wierzytelności powinna być uprawdopodobniona.

Gdy warunki te zostaną spełnione w różnych latach podatkowych, zaliczenie należności do kosztów uzyskania przychodów będzie możliwe w roku podatkowym, w którym spełniony zostanie drugi z warunków.

Jednakże, gdy nieściągalność wierzytelności została uprawdopodobniona wcześniej, niż dokonano jej ewidencyjnego odpisania, to odpisaną wierzytelność zalicza się do kosztów uzyskania przychodów w roku, w którym nastąpił odpis aktualizujący wierzytelności jako nieściągalnej.”

Powyższe oznaczałoby, że utworzenie odpisów aktualizujących w roku np. 2013 przy jednoczesnym wcześniejszym uprawdopodobnieniu nieściągalności wierzytelności skutkuje prawem do zaliczenia odpisów do kosztów uzyskania przychodu w roku ich utworzenia.

Inny pogląd w tym zakresie wyraził Minister Finansów w interpretacji indywidualnej z dnia 21 września 2012 r. (ILPB3/423-229/12-4/AO), w której na pytanie, czy odpis aktualizujący utworzony po dacie uprawdopodobnienia nieściągalności jako błąd podstawowy powinien zostać zaliczony do kosztów uzyskania przychodów w dacie jego faktycznego utworzenia – czyli w roku 2011, czy do kosztów uzyskania roku 2009 (poprzez korektę zeznania podatkowego za rok 2009), organ odpowiedział, że: „(…) odpis aktualizujący jest potrącalny w dacie, na którą został prawidłowo ujęty w księgach rachunkowych Wnioskodawcy. Innymi słowy, stanowi on koszt uzyskania przychodów w dacie dokonania odpisu aktualizującego należność, której nieściągalność została uprawdopodobniona. Zatem, skoro podatkowe okoliczności uprawdopodobnienia nieściągalności miały miejsce w 2009 roku, a odpis aktualizujący tą należność, w oparciu o przepisy o rachunkowości, utworzony w 2011 roku jako błąd podstawowy roku 2009, aktualizuje wartość należności również w 2009 roku, koszt podatkowy wystąpi więc w roku, w którym spełnione zostały obie przesłanki umożliwiające zaliczanie do kosztów uzyskania przychodów przedmiotowej nieściągalnej wierzytelności, tj. w roku 2009. ” Zgodnie z tym poglądem, w związku z wystąpieniem błędu na gruncie prawa bilansowego podatnik byłby uprawniony do zaliczenia odpisu aktualizującego należności w latach poprzedzających rok np. 2013. Należy jednak podkreślić, że oprócz obowiązku utworzenia odpisu aktualizującego musi nastąpić uprawdopodobnienie nieściągalności wierzytelności. W przypadku, gdy warunki te zostaną spełnione w różnych latach podatkowych, zaliczenie należności do kosztów uzyskania przychodów będzie możliwe w roku podatkowym, w którym spełniony zostanie drugi z warunków. Jeżeli więc uprawdopodobnienie nieściągalności wierzytelności nie nastąpiło w latach poprzedzających rok np. 2013 (np. w roku 2008, 2009), to nawet możliwość zaliczenia w tych latach odpisów do kosztów uzyskania przychodu ze względu na ich utworzenie (w związku z wystąpieniem błędu, o którym mowa w art. 54 ustawy o rachunkowości) nie jest wystarczającym warunkiem do korekty zeznań podatkowych CIT – 8 za te lata w związku z tym, że w tych latach nie nastąpiło jeszcze uprawdopodobnienie nieściągalności wierzytelności.

Odpisy aktualizujące wartość należności zaliczane są do kosztów uzyskania przychodów w razie spełnienia dwóch warunków:

• odpisu aktualizującego dokonano w oparciu o przepisy ustawy o rachunkowości oraz
• nieściągalność wierzytelności została uprawdopodobniona.

 

 

Wróć do spisu treści serwisu