Wynagrodzenie za okres pozostawania bez pracy jako świadczenie wolne od podatku dochodowego od osób fizycznych

Dnia 3 grudnia 2024 r. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku o sygn. akt II FSK 333/22 odniósł się do kwestii opodatkowanie podatkiem dochodowym od osób fizycznych wynagrodzenia za cały okres pozostawania bez pracy zasądzonego przez sąd na podstawie art. 57 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U.2025 poz.277 ze zm., zwana dalej ,,ustawą z dnia 26 czerwca 1974 r.’’).

W sprawie zakończonej przywołanym wyżej wyrokiem z dnia 3 grudnia 2024 r. Dyrektorowi KIS zadane zostało pytanie, czy zasądzona wyrokiem sądu od spółdzielni mieszkaniowej na rzecz podatniczki kwota z tytułu wynagrodzenia za cały okres pozostawania bez pracy na skutek przywrócenia przez sąd do pracy jest wolna od podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1387, z ze. zm.; dalej ,,ustawa z dnia 26 lipca 1991 r.’’).

Zgodnie z art. 57 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r., pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy, przysługuje wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy, nie więcej jednak niż za 3 miesiące i nie mniej niż za 1 miesiąc. Na podstawie art. 57 § 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r., jeżeli umowę o pracę rozwiązano z pracownikiem, o którym mowa w art. 39, albo z pracownicą w okresie ciąży oraz w okresie urlopu macierzyńskiego lub od dnia złożenia przez pracownika wniosku o udzielenie urlopu macierzyńskiego albo jego części – do dnia zakończenia tego urlopu, wynagrodzenie przysługuje za cały czas pozostawania bez pracy. Dotyczy to także przypadku, gdy rozwiązanie umowy o pracę podlega ograniczeniu z mocy przepisu szczególnego. W myśl art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r., wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw lub aktów administracyjnych wydanych na podstawie tych przepisów, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r., z wyjątkiem:

• określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
• odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
• odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,
• odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,
• odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,
• odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,
• odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.

W opinii Dyrektora KIS(uznanej ostatecznie za nieprawidłową przez sądu I i II instancji) wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy jest świadczeniem związanym bezpośrednio ze stosunkiem pracy i stanowi przychód ze stosunku pracy, w rozumieniu art. 12 ust. 1 ustawa z dnia 26 lipca 1991 r., a odstępstwa od zasad powszechności opodatkowania nie mogą być wynikiem ich interpretacji rozszerzającej.

Jednak stanowisko Dyrektora KIS nie znajduje potwierdzenia w przepisach. W myśl przywołanych art. 57 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. w zw. z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. podstawowymi warunkami zwolnienia świadczenia od opodatkowania są jego odszkodowawczy charakter oraz to, że jego wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw. W wyroku z dnia 3 grudnia 2024 r. zwrócił uwagę na orzecznictwo SN w przedmiocie charakteru świadczenia wynikającego z art. 57 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r., który kwalifikuje je jako świadczenie odszkodowawcze. Przepis ten dotyczy przyznania wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy bądź po nieuzasadnionym lub niezgodnym z prawem wypowiedzeniu umowy o pracę przez pracodawcę, bądź po rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia. W postanowieniu z dnia 19 października 2017 r. sygn. akt II PZ 22/17 Sąd Najwyższy stwierdził, że wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy stanowi odszkodowanie, a nie wynagrodzenie za pracę, gdyż powód nie świadczy pracy po rozwiązaniu zatrudnienia. Jest to więc rodzajowo odszkodowanie, a nie wynagrodzenie za pracę.

NSA w wyroku z dnia 3 grudnia 2024 r. podzielił stanowisko o odszkodowawczym charakterze świadczenia, o którym mowa w art. 57 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. i za uprawniony uznał pogląd, iż świadczenie to jest objęte dyspozycją art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. NSA wskazał również, że nie ma podstaw podstaw, aby na gruncie tego przepisu różnicować pojęcie odszkodowania od używanego w judykaturze pojęcia "świadczenia o charakterze odszkodowawczym", gdyż nie istnieje żadne świadczenie o charakterze odszkodowawczym, które nie jest jednocześnie odszkodowaniem, ani też nie istnieje odszkodowanie, które nie jest jednocześnie świadczeniem o charakterze odszkodowawczym.

Podsumowując, wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy wskutek rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia wypłacone na podstawie art. 57 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. jest wolne od podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r.

Wróć do spisu treści serwisu