9. Najważniejsze elementy systemu zwolnień akcyzy od wyrobów gazowych.
Katalog zwolnień został zawarty w art. 31b ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r., i można go podzielić na trzy rodzaje:
zwolnienia związane z określonymi typami działalności gospodarczej z wykorzystaniem wyrobów gazowych; Katalog zwolnień obejmuje wyłącznie użycie wyrobów gazowych do celów opałowych ? zwolnieniu nie podlega więc użycie tych wyrobów do celów napędowych
- zwolnienia ze względów społecznych;
- zwolnienia ze względu na przeznaczenie tych wyrobów.
Przepis ust. 3 art. 31b ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. wprowadza w życie (w pkt 1) regulację nieco podobną (ale nie tożsamą!) do instytucji wyrobów zwolnionych ze względu na przeznaczenie z art. 32 ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r.. Zwalnia równocześnie użycie wyrobów gazowych do produkcji energii elektrycznej lub innych wyrobów energetycznych (warto dodać, że jest to dość szerokie zwolnienie w porównaniu z innymi wyrobami energetycznymi). Przepis ust. 4 wprowadza zwolnienie niektórych wyrobów gazowych przeznaczonych do napędu urządzeń stacjonarnych (np. pompa czy sprężarka napędzana silnikiem spalinowym), jak również użytych na potrzeby przesyłania, dystrybucji lub magazynowania tych wyrobów.
W przypadku sprzedaży wyrobów gazowych podmiotom, które używają te wyroby do celów zwolnionych, warunkiem zwolnienia jest określenie w umowie zawartej między sprzedawcą a nabywcą, że wyroby te będą użyte w tych celach. W przypadku gdy umowa której mowa w art. 31b ust. 5 ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r., dotyczy wyrobów gazowych zwolnionych od akcyzy oraz wyrobów gazowych niepodlegających zwolnieniu, których sprzedaż jest rozliczana okresowo, w umowie określa się wstępnie ilość wyrobów podlegających zwolnieniu. Ilość wyrobów podlegających zwolnieniu określona wstępnie w umowie może zostać skorygowana, w drodze pisemnego oświadczenia nabywcy stanowiącego załącznik do tej umowy, najpóźniej do dnia wystawienia przez sprzedawcę faktury za okres rozliczeniowy, jeżeli rzeczywista ilość wyrobów gazowych podlegających zwolnieniu, zużytych w tym okresie, różni się od ilości określonej wstępnie w umowie. Jest to jedyny formalny wymóg stosowania przedmiotowych zwolnień, co jest ewenementem w porównaniu z wytycznymi dotyczącymi innych wyrobów akcyzowych.
Dodatkowo zwalnia się powstałe u finalnego nabywcy gazowego korzystającego ze zwolnienia, straty wyrobów gazowych, jeżeli w wyniku kontroli podatkowej, postępowania kontrolnego albo postępowania podatkowego nie ustalono, że nastąpiło użycie tych wyrobów do celów innych niż określone w tych przepisach. Jak wskazuje się w literaturze ten niezwykle istotny przepis powstał jako efekt doświadczeń związanych z wyrobami węglowymi. Definicja ubytków wyrobów węglowych, jak również konstrukcja akcyzy od tych wyrobów, zawierała bowiem lukę, na podstawie której straty powstałe u innego podmiotu niż pośredniczący podmiot węglowy nie mogły być z jednej strony kwalifikowane jako ubytki (bo mogły one powstawać tylko u pośredniczącego podmiotu węglowego), z drugiej zaś strony ? w ogóle nie mogły być opodatkowane (podmioty zwolnione w ogóle ich nie użyły ? po prostu wyroby te zostały utracone ze względu na swoje właściwości fizykochemiczne). Organy podatkowe, aby usunąć przedmiotową lukę, interpretowały jednak ten przepis tak, że zwolnione powinno być wyłącznie użycie na cele zwolnione, a podmiot zwolniony, który stracił wyrób (całkowicie przecież nie ze swojej winy), powinien od niego zapłacić podatek. Konstrukcja zwolnienia ma zapobiec podobnym sytuacjom w przypadku wyrobów gazowych. Wystarczy bowiem udowodnić, że „zniknięcie” wyrobu wynika np. z nieszczelnej instalacji, czy też zmiany warunków przechowywania.
Warunkiem zwolnienia jest posiadanie faktury wystawionej przez sprzedawcę oraz oświadczenie nabywcy o przeznaczeniu wyrobów gazowych do tych celów. Sprzedawcy będą zatem obowiązani odebrać od nabywców oświadczenie o przeznaczeniu nabywanych wyrobów gazowych na cele napędowe. Ustawa nie precyzuje jednak danych, które takie oświadczenie powinno zawierać; może ono więc być złożone w dowolnej formie, pozwalającej ustalić, kto nabył dany wyrób. Z treścią oświadczenia nie są wprawdzie związane żadne sankcje ustawowe, lecz organy podatkowe wypracowały niestety własną praktykę postępowania w tym zakresie. Zgodnie z nią to sprzedawca jest beneficjentem zwolnienia (a nie nabywca!) i to na nim ciąży odpowiedzialność z tytułu dochowania wszelkich warunków zwolnienia, łącznie np. ze sprawdzeniem, czy nabywca w ogóle prowadzi dane przedsiębiorstwo i czy był uprawniony do nabycia wyrobu gazowego na potrzeby tego przedsiębiorstwa. Istnieje więc poważne niebezpieczeństwo, że ta praktyka na zasadzie analogii może zostać przeniesiona również na omawiane regulacje.
Marek Zagórski
konsultant podatkowy
marek.zagorski@isp-modzelewski.pl
tel. (22) 517 30 60
