2. Zwrot akcyzy w przypadku eksportu samochodów – pytanie prejudycjalne NSA.
W związku z pytaniem prejudycjalnym, skierowanym do TSUE postanowieniem NSA w sprawie o sygn. akt I FSK 128/21 Trybunał odniesie się do kwestii zgodności z Traktatem o funkcjonowaniu Unii Europejskiej oraz zasadami proporcjonalności i jednofazowości podatku akcyzowego obecnie obowiązujących przepisów ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym (dalej: „ustawa z 6 grudnia 2008 r.”), które nie dopuszczają proporcjonalnego zwrotu podatku od wyeksportowanego samochodu osobowego, np. w proporcji do okresu użytkowania pojazdu w kraju.
Należy przypomnieć, że samochody osobowe nie są wyrobem akcyzowym, w Polsce podlegają jednak podatkowi akcyzowemu, bowiem na podstawie art. 1 ust. 3 lit. a dyrektywy Rady 2008/118/WE z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie ogólnych zasad dotyczących podatku akcyzowego, uchylającej dyrektywę 92/12/EWG państwa członkowskie mogą nakładać podatki na produkty inne niż wyroby akcyzowe, pod warunkiem, że nie spowoduje to zwiększenia formalności przy przekraczaniu granic. Dopuszczalność opodatkowania akcyzą pojazdów samochodowych potwierdza m.in. postanowienie TSUE z dnia 27 czerwca 2006 r. w sprawie C-242/05.
Podstawowe zasady dokonywania zwrotów akcyzy zapłaconej od samochodów osobowych, które następnie zostają wywiezione do innego państwa członkowskiego, bądź wyeksportowane określa art.107 ustawy z 6 grudnia 2008 r., przewidujący prawo do zwrotu dla podmiotu, który nabył prawo do rozporządzania samochodem osobowym jak właściciel i dokonał od tego samochodu zapłaty akcyzy na terenie kraju. W świetle przedmiotowego przepisu zwrot przysługuje niezależnie od tego, czy akcyza została zapłacona z tytułu pierwszej sprzedaży na terenie kraju, nabycia wewnątrzwspólnotowego czy też importu. Oprócz zapłaty akcyzy podstawowym warunkiem zwrotu jest potwierdzenie wywozu samochodu osobowego poza terytorium kraju.
Jak zauważył NSA w powołanym postanowieniu z dnia 27 kwietnia 2021 r. (I FSK 128/21), prawo do zwrotu nie przysługuje jednak, jeżeli samochód był kiedykolwiek wcześniej zarejestrowany w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym, co w praktyce wyklucza prawo do zwrotu akcyzy w stosunku do tych pojazdów, które przed ich wywozem były zarejestrowane, nawet jeżeli była to tylko rejestracja czasowa, o której mowa w art. 74 Prawa o ruchu drogowym (np. w celu wywozu pojazdu za granicę).
Postanowienie wydane zostało w przedstawionym stanie prawnym w wyniku wątpliwości, jakie NSA powziął rozpatrując skargę kasacyjną od wyroku WSA w Warszawie z dnia 9 września 2020 r. (V SA/Wa 1838/19) oddalającego skargę na decyzję Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Warszawie w przedmiocie odmowy zwrotu podatku akcyzowego. Dyrektor IAS utrzymał w mocy decyzję organu pierwszej instancji odmawiającą podatnikowi zwrotu podatku akcyzowego zapłaconego z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia samochodu osobowego ostatecznie wyeksportowanego do Norwegii.
Oba organy stwierdziły zatem, że podatnik nie wypełnił przesłanki w zakresie braku wcześniejszej rejestracji na terytorium kraju, zgodnie z przepisami o ruchu drogowym, gdyż pojazd został zarejestrowany na terytorium kraju przed dokonaniem eksportu. W szczególności według Naczelnika Urzędu Skarbowego „datą rejestracji pojazdu jest data rejestracji czasowej z urzędu – po złożeniu wniosku o rejestrację pojazdu. Czasowa rejestracja jest częścią procesu rejestracji, którego celem jest trwałe dopuszczenie samochodu do ruchu na terytorium kraju”.
Podobnie WSA w zaskarżonym wyroku uznał, iż istotnie brak było podstaw do dokonania zwrotu podatku akcyzowego z tytułu eksportu samochodu osobowego, gdyż nie zostały spełnione wszystkie przesłanki, o których mowa w art. 107 ust. 1 ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r.
NSA zaś, rozpatrując sprawę wyraził wątpliwość dotyczącą wpływu wskazanego przepisu na działalność krajowych przedsiębiorców eksportujących samochody osobowe do krajów trzecich (a także dokonujących wewnątrzwspólnotowej ich dostawy), którzy stają się mniej konkurencyjni w stosunku do przedsiębiorców z innych państw UE eksportujących takie pojazdy (lub dokonujących WDT) przez fakt, że samo zarejestrowanie wywożonego samochodu osobowego na terytorium Polski uniemożliwia im zwrot zapłaconej akcyzy chociażby w kwocie proporcjonalnie wyliczonej w stosunku do okresu jego użytkowania na terytorium kraju. Zdaniem NSA, jeżeli, mimo rejestracji, używanie samochodu osobowego nie będzie miało miejsca na terenie kraju lub będzie krótkotrwałe, obciążenie tego pojazdu podatkiem akcyzowym w pełnej wysokości w Polsce jest niezgodne z zasadą opodatkowania towarów w miejscu konsumpcji, oraz z zasadą swobodnego obrotu towarami – w tym przypadku samochodami osobowymi – wewnątrz UE, pomiędzy poszczególnymi państwami członkowskimi, jak również w obrocie z krajami trzecimi.
Tym samym NSA podzielił stanowisko podatnika, że gdy okres konsumpcji samochodu osobowego na terenie kraju, w którym została zapłacona akcyza, jest znikomy w stosunku do całego okresu eksploatacji i użyteczności samochodu, pozbawienie podatnika chociażby w części zwrotu zapłaconej akcyzy, gdy nie jest spornym, że samochód został wywieziony poza obszar Unii Europejskiej, narusza wskazane zasady.
Ostatecznie NSA mając na uwadze powyższe zdecydował się skierować do TSUE pytanie prejudycjalne o następującej treści: „Czy art. 56 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (wersja skonsolidowana z 2012 r. – Dz. Urz. U.E. z dnia 26 października 2012 r. Nr C 326 s. 1 i nast.) i zasadę jednofazowości podatku akcyzowego jako podatku od faktycznej konsumpcji oraz zasadę proporcjonalności należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie zastosowaniu przepisu krajowego takiego jak art. 107 ust. 1 ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym (Dz. U. z 2020 r. poz. 722, z późn. zm.) w zakresie w jakim uniemożliwia on zwrot podatnikowi proporcjonalnie wyliczonej akcyzy z tytułu eksportu zarejestrowanego samochodu osobowego w stosunku do okresu jego użytkowania na terytorium kraju?” .
Sprawa czeka na rozpatrzenie przez Trybunał.
dr Joanna Kiszka
Konsultant podatkowy
joanna.kiszka@isp-modzelewski.pl
tel. (32) 259 71 50
