OPODATKOWANIE AKCYZĄ SAMOCHODÓW OSOBOWYCH
1. Możliwość przeprowadzenia oględzin pojazdu przed wydaniem dokumentu o braku obowiązku zapłaty akcyzy.
W myśl art. 109 ust. 2 ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. dla celów związanych z rejestracją samochodu osobowego na terytorium kraju zgodnie z przepisami o ruchu drogowym, naczelnik urzędu skarbowego jest obowiązany wydać na wniosek zainteresowanego podmiotu dokument potwierdzający brak obowiązku zapłaty akcyzy na terytorium kraju, z zastrzeżeniem art. 109a ust. 2, art. 110 ust. 6, art. 110a ust. 2a, art. 111 ust. 4 i art. 112 ust. 3a. Czy przed wydaniem tego dokumentu organ podatkowy może zarządzić przeprowadzenie oględzin pojazdu?
W przedmiotowej kwestii wypowiedział się m.in. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 20 lipca 2022 r. (III SA/Po 324/22). Jak wskazał Sąd,: „Skarżący wystąpili o wydanie zaświadczenia w przedmiocie braku obowiązku zapłaty akcyzy na terytorium kraju na podstawie art. 109 ust. 2 u.p.a. w związku z zakupem i rejestracją samochodu ciężarowego marki F. Wniosek ten podlegał zatem załatwieniu w ramach przepisów O.p., zawartych w dziale VIIIA – zaświadczenia (art. 306a i nast. O.p.) z uwzględnieniem treści art. 109 ust. 2a u.p.a.
Zgodnie z art. 306a O.p. organ podatkowy wydaje zaświadczenia na żądanie osoby ubiegającej się o zaświadczenie (§ 1). Zaświadczenie wydaje się, jeżeli:
- urzędowego potwierdzenia określonych faktów lub stanu prawnego wymaga przepis prawa;
- osoba ubiega się o zaświadczenie ze względu na swój interes prawny w urzędowym potwierdzeniu określonych faktów lub stanu prawnego (§ 2).
Zaświadczenie potwierdza stan faktyczny lub prawny istniejący w dniu jego wydania (§ 3), w granicach żądania wnioskodawcy (§ 4).
W myśl art. 306b § 1 O.p. w przypadkach, o których mowa w art. 306a § 2, organ podatkowy jest obowiązany wydać zaświadczenie, jeżeli chodzi o potwierdzenie faktów albo stanu prawnego, wynikających z prowadzonej przez ten organ ewidencji, rejestrów lub z innych danych znajdujących się w jego posiadaniu. Zgodnie z § 2, organ podatkowy, przed wydaniem zaświadczenia, może przeprowadzić w niezbędnym zakresie postępowanie wyjaśniające. Odmowa wydania zaświadczenia lub zaświadczenia o treści żądanej przez wnioskodawcę następuje w drodze postanowienia, na które służy zażalenie, o czym stanowi art. 306c O.p.
Podkreślić należy, że z nakreślonych wyżej ram prawnych jednoznacznie wynika, iż podstawą do wydania zaświadczenia przez dany organ są wyłącznie prowadzone przez ten organ „ewidencje, rejestry lub z inne dane znajdujące się w jego posiadaniu”. Innymi słowy, możliwość wydania zaświadczenia o określonej treści potwierdzającej fakty albo stan prawny, determinowana jest tym, co wynika z dokumentacji (ewidencji, rejestrów) i innych danych, które są w dyspozycji organu mającego wydać zaświadczenie. W takim stanie rzeczy obowiązkiem organu rozpatrującego wniosek o wydanie zaświadczenia jest sprawdzenie tego, co wynika z będących w jego dyspozycji materiałów w odniesieniu do przedmiotu objętego wnioskiem. Jeśli żądanie zawarte we wniosku o wydanie zaświadczenia ma potwierdzenie we wskazanych źródłach (dokumentach, danych lub informacjach), wówczas wydawane jest zaświadczenie o żądanej treści. W przeciwnym razie, organ ma obowiązek wydać zaskarżalne postanowienie, o odmowie wydania zaświadczenia o żądanej treści.
Sąd podkreśla, że na etapie wydania zaświadczenia organ podatkowy nie może weryfikować prawidłowości klasyfikacji dla celów poboru akcyzy towaru zakupionego w ramach nabycia wewnątrzwspólnotowego i uznanego przez nabywcę za nie akcyzowy, prowadząc postępowanie dowodowe, w tym jak w niniejszej sprawie oględziny. Tym samym mimo zawartego w art. 306a § 2 O.p. kategorycznego sformułowania: „zaświadczenie wydaje się”, nie można interpretować tego przepisu w ten sposób, że organ ma obowiązek wydać zaświadczenie w każdym przypadku, gdy urzędowego potwierdzenia określonych faktów lub stanu prawnego wymaga przepis prawa lub ubiega się o nie osoba ze względu na swój interes prawny. Pełny sens temu przepisowi nadaje dopiero ww. art. 306b O.p.
(…) Zatem, obowiązkiem organu, do którego skierowano wniosek inicjujący postępowanie o wydanie zaświadczenia, jest porównanie treści żądania strony ze stanem rzeczy wynikającym ze wszelkich, prowadzonym przez niego danych i znajdujących się w jego posiadaniu (art. 306b § 1 i § 2 O.p.). W konsekwencji, gdy dane niezbędne do wydania zaświadczenia pozwalają na stwierdzenie braku zgodności między treścią żądania, a stanem rzeczywistym wynikającym z posiadanych przez organ danych, to taka sytuacja wymusza na organie wydanie postanowienia odmawiającego wydanie zaświadczenia.
(…) Zgodnie z art. 109 ust. 2c: do wniosku, o którym mowa w ust. 2-2b, załącza się dokumenty dotyczące samochodu, w szczególności fotografie, plany, schematy, katalogi, informacje od producenta lub inne dostępne dokumenty umożliwiające organowi podatkowemu wydanie dokumentu potwierdzającego brak obowiązku zapłaty akcyzy na terytorium kraju.
(…) W sytuacji jaka miejsce miała w niniejszej sprawie, gdy organ uznał, że złożone dane nie pozwalają na stwierdzenie zgodności danych ze stanem faktycznym i zaistniał spór co do klasyfikacji pojazdu odmowa wydania zaświadczenia nie może opierać się na ustalaniu klasyfikacji wyrobu akcyzowego. W ocenie sądu na etapie wydania zaświadczenia organ podatkowy nie może weryfikować prawidłowości klasyfikacji dla celów poboru akcyzy towaru zakupionego przez skarżącego w ramach nabycia wewnątrzwspólnotowego i uznanego przez nabywcę za nieakcyzowy.
Sąd uchylił oba postanowienia wydane w sprawie, bowiem wadliwe było przeprowadzenie przez organ oględzin samochodu, jak również wadliwe było przeprowadzenie analizy prawidłowości klasyfikacji celnej zakupionego samochodu jako ciężarowego i wiążące dokonywania klasyfikacji pojazdu, w sytuacji, gdy kwestia ta była sporna, wymagała prowadzenia postępowania dowodowego a nie oparcia się na dokumentach złożonych przez wnioskodawcę czy znajdujących się w dyspozycji organu. Czynności zrealizowane przez organ w reakcji na wniosek skarżących wymykają się istocie postępowania dotyczącego wydania zaświadczenia, dotyczą wykładni prawa. W zaskarżonym postanowieniu organ najpierw przywołał słuszne stanowisko orzecznictwa, że zaświadczenie ma charakter materialno-technicznej czynności urzędowej i sprowadza się do potwierdzenia określonych faktów lub stanu prawnego, ale tylko takich, o których informacje znajdują się w dyspozycji organu. Po czym utrzymał w mocy postanowienie, poprzedzone przeprowadzeniem oględzin samochodu i dokonaniem wykładni prawa”.
Reasumując należy stwierdzić, że art. 109 ust. 2c ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. wskazuje jakie dokumenty należy dołączyć do wniosku o wydanie dokumentu, o którym mowa w art. 109 ust. 2 ustawy i na podstawie tychże dokumentów organ podatkowy powinien wydać odpowiedni dokument. W ramach tego postępowania organ nie może zarządzić przeprowadzenia oględzin pojazdu.
Maciej Jendraszczyk
Doradca podatkowy
Nr wpisu 12 238
Konsultant Podatkowy w Oddziale Wielkopolskim
maciej.jendraszczyk@isp-modzelewski.pl
tel. 618483348
