3. Badanie winy odbiorcy energii elektrycznej w kontekście nielegalnego poboru
Zgodnie z art. 88 ust. 2a ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. W przypadku nielegalnego
poboru energii elektrycznej podstawą opodatkowania energii elektrycznej jest jej szacunkowa ilość, wyrażona w
megawatogodzinach (MWh). W praktyce przepis powyższy rodzi niewielkie wątpliwości interpretacyjne. Należy jednak
wskazać, że wątpliwości budzić może jego stosowanie w praktyce na gruncie zindywidualizowanych stanów faktycznych.
Częstokroć przesłanką, która w ocenie Organów wskazuje na nielegalny pobór energii jest określone uszkodzenie
urządzeń pomiarowych. Sytuacje takie mogą budzić szczególne wątpliwości w przypadkach, w których nie ma gwarancji co
do świadomego działania odbiorcy energii.
Powyższy problem stał się przedmiotem wyroku Naczelnego Sądu
Administracyjnego z dnia 10 sierpnia 2017 r. (I GSK 1234/15). Jak wskazano w przedmiotowym wyroku: ?Poddany kontroli
licznik energii elektrycznej, został przekazany przez operatora do badania laboratoryjnego. Po przeprowadzeniu
badania stwierdzono, że wycięto w nim fragment uszczelki oraz że na wirującej tarczy stwierdzono zadrapania
wskazujące na mechaniczne oddziaływanie na nią. Poza tym licznik prawidłowo pracował. Ten stan faktyczny mieści się
w definicji legalnej nielegalnego poboru energii elektrycznej. Wbrew stanowisku Sądu I instancji organy poddały
ocenie w stopniu wystarczającym dla rozstrzygnięcia sprawy protokół kontroli z (…) października 2013 r., notę
obciążeniowa wystawioną przez operatora, odpowiedź na reklamację podatnika, informacje o szacunkowym wyliczeniu
nielegalnie pobranej energii na podstawie obowiązującej taryfy, jak i ekspertyzę licznika energii elektrycznej. (?)
Zaznaczyć należy w tym miejscu, że ustalenie nielegalnego poboru energii elektrycznej nie wymaga badania winy
sprawcy w znaczeniu podmiotowym, a obowiązkiem odbiorcy energii elektrycznej jest zabezpieczenie przed uszkodzeniem
lub zniszczeniem układu pomiarowo-rozliczeniowego oraz plomb (por. wyroki Sądu Najwyższego z 9 kwietnia 2003 r. o
sygn. akt I CKN 252/01 oraz z 27 marca 2008 r. o sygn. akt II CSK 489/07). Odnośnie wielości nielegalnie zużytej
energii wskazać należy, ze zgodnie z art. 57 pkt 1 Prawa energetycznego w razie nielegalnego pobierania paliw lub
energii, przedsiębiorstwo energetyczne może pobierać od odbiorcy, a w przypadku, gdy pobór paliw lub energii
nastąpił bez zawarcia umowy, może pobierać od osoby lub osób nielegalnie pobierających paliwa lub energię opłatę w
wysokości określonej w taryfie, chyba że nielegalne pobieranie paliw lub energii wynikało z wyłącznej winy osoby
trzeciej, za którą odbiorca nie ponosi odpowiedzialności albo może dochodzić odszkodowania na zasadach ogólnych.
Wskazana regulacja pozwala dostawcy energii na wyliczenie nielegalnie pobranej energii albo na podstawie
miarodajnych wskazań, albo szacunkowo, na podstawie zatwierdzonej taryfy. Ten drugi przypadek miał miejsce w
rozpoznawanej sprawie. Na postanowienia taryfy powołał się dostawca energii i to ustalenie podzielił organ. Nie
można zatem zaakceptować argumentu Sądu I instancji, że nie wiadomo, na jakiej podstawie organ wyliczył ilości
nielegalnie pobranej energii. Zaznaczyć także należy, ze przy tak ustawowo określonej regule ustalania wielkości
nielegalnie pobranej energii ryzyko niedoszacowania tej wielkości obciąża dostawcę – przedsiębiorstwo energetyczne.
Natomiast ryzyko przeszacowania odbiorcę końcowego. W takim przypadku to jego obciąża wykazanie, że doszło do poboru
energii w mniejszej ilości. Niż określona szacunkowo. Podatnik, jak wynika z akt sprawy, jednak nie podjął żadnych
działań zmierzających do wykazania, że doszło do nielegalnego poboru energii w mniejszej ilości niż określona
szacunkowo.?
Wskazać zatem należy, że odpowiedzialność odbiorcy końcowego w omawianym przypadku ma
charakter obiektywny, co oznacza, że jest uniezależniona od kwestii winy. Jedyną okolicznością wyłączającą
instytucję szacowania zużycia jest udowodnienie przez odbiorcę końcowego, że pomimo ewentualnych zniszczeń lub
modyfikacji instalacji odbiorczej nie doszło do zwiększonego niż zaewidencjonowane zużycia energii. Działanie takie
jest jednak w praktyce bardzo skomplikowane.
Alan Lipnicki
Młodszy Konsultant
podatkowy
alan.lipnicki@isp-modzelewski.pl
tel.
(22) 517 30 60
