Dwuetapowość procedury weryfikacji opodatkowania w zakresie ustalania wartości rynkowej samochodu na potrzeby akcyzy
Co do zasady podstawą opodatkowania samochodu osobowego jest kwota jaką nabywca jest
zobowiązany zapłacić za ten samochód. W drodze wyjątku Organ może wezwać podatnika do zmiany wysokości podstawy
opodatkowania. Działanie takie jednak może nastąpić dopiero w przypadku zaistnienia „uzasadnionej przyczyny”
stwierdzonej przez Organ i uprzednim wezwaniu podatnika do wskazania przyczyny uzasadniającej rozbieżności w
cenie pomiędzy wartością rynkową a ceną umowną.
W przypadku samochodu osobowego podstawą
opodatkowania jest, co do zasady kwota, jaką nabywca jest zobowiązany zapłacić za ten samochód w przypadku jego
nabycia wewnątrzwspólnotowego, o czym stanowi art. 104 ust. 1 pkt 2 upa. Odstępstwo od powyższej zasady zostało
ustanowione w art. 104 ust. 8 upa. Zgodnie z jego brzmieniem, jeżeli wysokość podstawy opodatkowania w przypadku
sprzedaży na terytorium kraju lub nabycia wewnątrzwspólnotowego samochodu osobowego, bez uzasadnionej przyczyny,
znacznie odbiega od średniej wartości rynkowej tego samochodu osobowego, organ podatkowy wzywa podatnika do zmiany
wysokości podstawy opodatkowania lub wskazania przyczyn uzasadniających podanie jej wysokości w kwocie znacznie
odbiegającej od średniej wartości rynkowej samochodu. W razie nieudzielenia odpowiedzi, niedokonania zmian wysokości
podstawy opodatkowania lub niewskazania przyczyn, które uzasadniają podanie ceny nabycia w wysokości znacznie
odbiegającej od średniej wartości rynkowej samochodu, organ podatkowy, zgodnie z art. 104 ust. 9 upa, określa
wysokość podstawy opodatkowania. W myśl ust. 11 tego przepisu, średnią wartość rynkową samochodu osobowego jest
wartość ustalana na podstawie notowanej na rynku krajowym, w dniu powstania obowiązku podatkowego, średniej ceny
zarejestrowanego na terytorium kraju samochodu osobowego tej samej marki, tego samego modelu, rocznika oraz ? jeżeli
jest to możliwe do ustalenia ? z tym samym wyposażeniem i o przybliżonym stanie technicznym, co nabyty na terytorium
kraju lub nabyty wewnątrzwspólnotowo samochód osobowy. Jak wskazał w wyroku z dnia 23 czerwca 2017 r. Wojewódzki Sąd
Administracyjny w opolu (Sygn. akt. I SA/Op 52/17): ?Wszczęcie procedury weryfikacji podstawy opodatkowania nie jest
dowolne i zostało ustawowo ograniczone przesłanką zaistnienia „uzasadnionej przyczyny” i „znacznej różnicy” między
wysokością zadeklarowanej podstawy opodatkowania, a wartością rynkową samochodu. Organ podatkowy ma więc obowiązek
ustalić najpierw czy taka „uzasadniona przyczyna” występuje i tylko w sytuacji jej braku może zastosować tryb
określenia wysokości podstawy opodatkowania, przewidziany w art. 104 ust. 9 upa. Treść art. 104 ust. 8 upa wyznacza
przy tym kolejność działania organów podatkowych. I tak, w przypadku wstępnego stwierdzenia przez organ podatkowy
istnienia „znacznej” różnicy podatnik ? na wezwanie organu ? jest zobowiązany do wskazania przyczyn uzasadniających
te rozbieżności. Na tym etapie postępowania podatnik powinien przedstawić dowody uzasadniające i uwiarygodniające,
jako prawidłową, zadeklarowaną przez niego wysokość podstawy opodatkowania, a organ podatkowy na podstawie tak
przedstawionych dowodów zobowiązany jest ocenić, czy dowody te rzeczywiście potwierdzają zaistnienie sytuacji
uzasadniającej kwalifikowanie jej jako „uzasadnionej przyczyny” w rozumieniu przepisu art. 104 ust. 8 upa. Dopiero
nieprzedłożenie przez podatnika przekonujących wyjaśnień i niedokonanie zmiany podstawy opodatkowania daje organowi
podatkowemu podstawę do określenia podstawy opodatkowania w innej wysokości niż przez niego wskazana.
Alan Lipnicki
konsultant
podatkowy
alan.lipnicki@isp-modzelewski.pl
