Niekonstytucyjność legalnej definicji budowli na potrzeby podatku od nieruchomości – wyrok TK z dnia 4 lipca 2023 r.

W dniu 4 lipca 2023 r. w wyroku w sprawie o sygn. akt SK 14/21 ze skargi konstytucyjnej wniesionej przez Zakłady Tłuszczowe „Kruszwica” S.A. (obecnie Bunge Polska sp. z o.o., dalej: „Spółka”) Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 1a ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (dalej określanej jako: „ustawa o podatkach i opłatach lokalnych”) jest niezgodny z art. 84 i art. 217 Konstytucji RP. Ustalona w tym przepisie legalna definicja budowli na potrzeby podatku od nieruchomości utraci moc obowiązującą po upływie 18 miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw. Wskazane odroczenie utraty mocy obowiązującej przez art. 1a ust. 1 pkt 2 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych ma zapewnić zachowanie ciągłości opodatkowania budowli podatkiem od nieruchomości i umożliwić wprowadzenie do przedmiotowej ustawy nowej definicji budowli, która nie będzie się już odwoływała do ustaw niepodatkowych.

Należy przypomnieć, że zgodnie z definicją zawartą we wzmiankowanym przepisie, budowla to obiekt budowlany w rozumieniu przepisów prawa budowlanego niebędący budynkiem lub obiektem małej architektury, a także urządzenie budowlane w rozumieniu przepisów prawa budowlanego związane z obiektem budowlanym, które zapewnia możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem. Przepis art. 1a ust. 1 pkt 2 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych odsyła zatem aż dwukrotnie do przepisów prawa budowlanego, a więc przepisów niepodatkowych.

Jak wynika z komunikatu opublikowanego po ogłoszeniu wyroku, w ocenie Trybunału to właśnie regulowanie w ustawie niepodatkowej tak istotnych elementów konstrukcji prawnej podatku jak jego przedmiot jest niedopuszczalne i przesądza o niekonstytucyjności art. 1a ust. 1 pkt 2 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Posłużenie się przez ustawodawcę w definicji legalnej budowli, zawartej w powołanym przepisie, ogólnym odesłaniem do „przepisów prawa budowlanego” uniemożliwia bowiem podatnikom ustalenie na podstawie samych przepisów ustawy podatkowej czy należące do nich budowle są objęte podatkiem od nieruchomości, czy też nie.

Co więcej, odesłanie do ogólnego pojęcia „przepisów prawa budowlanego” jako dziedziny prawa administracyjnego, a nie do samej ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane, powoduje – zdaniem Trybunału – że określenie przedmiotu opodatkowania może nastąpić nie tylko w ustawie, lecz potencjalnie także w akcie rangi podustawowej. Tymczasem wymienione w art. 217 Konstytucji elementy konstrukcji prawnej podatku, a w szczególności przedmiot opodatkowania, muszą wynikać z ustawy i być uregulowane na tyle precyzyjnie, aby podatnik wiedział, czy ustawa łączy z dotyczącym go stanem faktycznym lub prawnym obowiązek podatkowy, czy też nie.

Wypada zauważyć, że Trybunał już kilkakrotnie zajmował się konstytucyjnością art. 1a ust. 1 pkt 2 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Jak podkreślono w powołanym komunikacie, wydanym po ogłoszeniu wyroku z dnia 4 lipca 2023r., po raz pierwszy wątpliwości konstytucyjne dotyczące definicji legalnej budowli na potrzeby podatku od nieruchomości TK podniósł w wyroku z 13 września 2011 r. (P 33/09); drugi raz uczynił to w postanowieniu sygnalizacyjnym z 15 grudnia 2020 r. (S 3/20). Jednakże ustawodawca nie dokonał zmian w zaskarżonej regulacji prawnej.

Warto dodać, że na przykład w wyroku z dnia 13 grudnia 2017 r. (SK 48/15) TK stwierdził niezgodność z Konstytucją przedmiotowego przepisu, ale tylko w zakresie, w jakim „umożliwia uznanie za budowlę obiektu budowlanego, który spełnia kryteria bycia budynkiem”.

Spór, w którym wydany został wyrok z dnia 4 lipca 2023r., dotyczył kwalifikacji silosów dla celów podatku od nieruchomości. Spółka utrzymywała, że ponieważ silosy te posiadają wszystkie ustawowe cechy budynku, tak też, a więc jako budynki, winny zostać opodatkowane. Tym samym podstawa opodatkowania ich powinna być ustalana w oparciu o powierzchnię użytkową, a nie – jak w przypadku budowli – w oparciu o wartość początkową. Powołując wskazane argumenty, Spółka wystąpiła o stwierdzenie nadpłaty w podatku od nieruchomości za lata 2010-2015, jednakowoż organ podatkowy wydał decyzję odmowną. Spółka odwołała się od decyzji burmistrza, jednakże Samorządowe Kolegium Odwoławcze, WSA oraz NSA utrzymały zaskarżoną decyzję w mocy. W konsekwencji Spółka złożyła skargę konstytucyjną.

Spółka wskazała, że prezentowana przez sądy administracyjne jednolita linia orzecznicza, zgodnie z którą silos posiadający wszystkie ustawowe cechy budynku podlega opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości jako budynek jedynie, jeżeli dodatkowo nie wykracza poza określone ustawowo elementy budynku, stanowi przejaw wykładni prawotwórczej, rozszerzającej ustawową definicję budowli oraz zawężającej definicję budynku – poprzez wprowadzenie dodatkowej funkcjonalnej przesłanki uznania danego obiektu za budowlę. Podniosła również, że brak precyzji i niejasność kwestionowanego przepisu stwarza organom podatkowym oraz sądom administracyjnym zbyt szerokie ramy jego stosowania.

TK – jak wskazano na wstępie – uznał zasadność skargi i wyrokiem z dnia 4 lipca 2023r. zobowiązał prawodawcę do zmiany definicji budowli w art. 1a ust. 1 pkt 2 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych w ciągu 18 miesięcy od dnia publikacji tegoż wyroku w Dzienniku Ustaw.

 

 

Wróć do spisu treści serwisu