Dnia 3 września 2024 r. na stronach Rządowego Centrum Legislacji opublikowany został projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku rolnym, ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, ustawy o podatku leśnym oraz ustawy o opłacie skarbowej[1]. Projekt ten zawiera odmienne (w stosunku do poprzedniego projektu) definicje budynku oraz budowli. Zmiany w Projekcie są efektem częściowego uwzględnienia wysuniętych postulatów (łącznie w liczbie 316), które zostały zgłoszone przez takie podmioty jak chociażby Krajowa Izba Doradców Podatkowych[2]. Zgodnie z Projektem nowe definicje w podatku od nieruchomości mają obowiązywać od 1 stycznia 2025 r.
Zarówno budowle, jak też budynki są obiektami budowlanymi. Nowe pojęcie obiektu budowlanego oznacza budynek lub budowlę, z wyłączeniem wyrobisk górniczych, a także niewielkich obiektów stanowiących:
a) obiekty kultu religijnego: kapliczki, krzyże przydrożne i figury,
b) obiekty architektury ogrodowej: posągi i figurki ogrodowe, wodotryski, mostki i pergole, murowane grille, oczka wodne,
c) obiekty użytkowe służące rekreacji codziennej i utrzymaniu porządku: piaskownice, huśtawki, drabinki, śmietniki, wiaty na wózki dziecięce i rowery.
Już na wstępie zatem wykluczono z opodatkowania wskazanego katalogu obiektów, co bez wątpienia pozwoli uporządkować terminologię w świetle istniejących wcześniej wątpliwości.
Pojęcie budynku
Zgodnie z Projektem, budynek to obiekt wzniesiony w wyniku robót budowlanych, wraz z instalacjami zapewniającymi możliwość jego użytkowania zgodnie z przeznaczeniem, trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz który posiada fundamenty i dach, z wyłączeniem obiektu, w którym są lub mogą być gromadzone materiały sypkie, materiały występujące w kawałkach, albo materiały w postaci ciekłej lub gazowej, którego podstawowym parametrem technicznym wyznaczającym jego funkcję jest pojemność.
Zawarta w Projekcie definicja budynku posiada elementy, które upodabniają ją do definicji budynku w obowiązującym aktualnie stanie prawnym, która jest określana na podstawie ustawy o podatkach i opłatach lokalnych oraz ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane[3]. Nowym elementem jest wymóg wzniesienia budynku w wyniku robót budowlanych. Dalej Projekt wskazuje, że roboty budowlane to roboty budowlane, o których mowa w ustawie z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane, z wyłączeniem rozbiórki. Pomimo faktu, że nowe przepisy miały służyć wprowadzeniu w życie konstytucyjnej zasady określania przedmiotu opodatkowania w ustawie podatkowej, ustawodawca ponownie odwołuje się do ustaw nie będących ustawami podatkowymi. Określenie przedmiotu opodatkowania jest w świetle nowych przepisów niemożliwe bez ustalenia, czy dany budynek został wniesiony w ramach robót budowlanych, a więc bez odwołania się do ustawy nie będącej ustawą podatkową. Samo pojęcie robót budowlanych wyłączy spod opodatkowania chociażby obiekty stworzone jako prefabrykaty.
Projektodawca wskazuje w uzasadnieniu, że zmiany mają służyć utrzymaniu zasady pierwszeństwa kwalifikacji obiektu jako budynku (projektowany art. 1a ust. 1 pkt 2) Zostanie utrzymana obowiązująca w obecnych przepisach zasada pierwszeństwa kwalifikacji obiektu jako budynku, co oznacza, że najpierw będzie należało ustalić, czy dany obiekt jest budynkiem, a jeżeli nie jest, to dopiero następnie będzie można rozważać jego kwalifikację do kategorii budowli, jeżeli obiekt ten będzie spełniał przesłanki do uznania za budowlę, przewidziane w projektowanych przepisach.
Pojęcie budowli
W Projekcie przedstawiono również propozycję nowego pojęcia budowli, a w jej skład wchodzą:
a) obiekt niebędący budynkiem, wymieniony w załączniku nr 4 do ustawy, wraz z instalacjami zapewniającymi możliwość jego użytkowania zgodnie z przeznaczeniem,
b) elektrownia wiatrowa, elektrownia jądrowa i elektrownia fotowoltaiczna, magazyn energii, kocioł, piec przemysłowy, kolej linowa, wyciąg narciarski oraz skocznia – wyłącznie w zakresie ich części budowlanych,
c) urządzenie budowlane – przyłącze oraz urządzenie instalacyjne, w tym służące oczyszczaniu lub gromadzeniu ścieków oraz inne urządzenie techniczne, związane z budynkiem lub budowlą, o której mowa w lit. a, bezpośrednio zapewniające możliwość ich użytkowania zgodnie z przeznaczeniem,
d) urządzenie techniczne oraz wolno stojąca instalacja przemysłowa, inne niż wymienione w lit. a–c – wyłącznie w zakresie ich części budowlanych,
e) fundamenty pod maszyny oraz urządzenia techniczne, jako odrębne pod względem technicznym części przedmiotów składających się na całość użytkową
– wzniesione w wyniku robót budowlanych.
Natomiast przez trwałe związanie z gruntem należy rozumieć takie połączenie obiektu budowlanego z gruntem, które zapewnia temu obiektowi stabilność i możliwość przeciwdziałania czynnikom zewnętrznym niezależnym od działania człowieka, mogącym go zniszczyć, spowodować przemieszczenie lub przesunięcie się na inne miejsce.
Budowla to obiekt niebędący budynkiem, wymieniony w załączniku nr 4 do ustawy, wraz z instalacjami zapewniającymi możliwość jego użytkowania zgodnie z przeznaczeniem Ustala to zasadę prymaty opodatkowania budynku przed budowlą, a wskazane w projektowanym załączniku budowle to między innymi: amfiteatr, piaskownik, odtłuszczacz, osadnik – wchodzące w skład oczyszczalni ścieków, obiekt ochronny, nadziemne i podziemne przejście dla pieszych oraz ciąg pieszy.
W załączniku odniesiono się również do budzącego wcześniej kontrowersje pojęcia drogi kolejowej. Zgodnie z Projektem budowlą będzie droga kolejowa, tj. tory kolejowe, w tym rozjazdy i skrzyżowania torów, wchodzące w ich skład szyny, szyny żłobkowe, kierownice, odbojnice, prowadnice, zwrotnice, krzyżownice i inne elementy rozjazdów, podkłady kolejowe i przytwierdzenia, drobne elementy nawierzchni kolejowej, podsypka w tym tłuczeń i piasek, wraz z elementami wymienionymi w pkt 2–11 załącznika nr 1 do ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym, z wyłączeniem budynków, w których znajdują się nastawnie, urządzenia sterowania ruchem kolejowym, w tym urządzenia zabezpieczające, sygnalizacyjne i łącznościowe na szlaku, w stacjach i stacjach rozrządowych, urządzenia służące do wytwarzania, przetwarzania i dystrybucji prądu elektrycznego do celów sygnalizacji i łączności. Zawęża to zatem pojęcie drogi kolejowej i precyzuje zakres elementów wchodzących w składa tego pojęcia.
Poza obiektami, które na cele podatku od nieruchomości będą kwalifikowane jako budowla, wskazanymi w projektowanym załączniku nr 4 do ustawy, zostaną również do projektowanego art. 1a ust. 1 pkt 2 dodane litery b–e. Wydzielenie zbioru obiektów do lit. b–e jest uzasadnione tym, iż tylko obiekty z lit. a (załącznik nr 4 do ustawy) będą opodatkowane wraz z instalacjami zapewniającymi możliwość użytkowania takiego obiektu zgodnie z przeznaczeniem-wskazano w uzasadnieniu Projektu.
Obiekty budowlane jak elektrownia wiatrowa, elektrownia jądrowa i elektrownia fotowoltaiczna, magazyn energii, kocioł, piec przemysłowy, kolej linowa, wyciąg narciarski, skocznia będą przedmiotem opodatkowania wyłącznie w zakresie ich części budowlanych.
Budynek i budowla to dwa autonomiczne przedmioty opodatkowania podatkiem od nieruchomości. Umieszczenie budowli lub jej części w budynku nie oznacza, iż przedmiotem opodatkowania jest wyłącznie budynek, z pominięciem obiektu znajdującego się w jego wnętrzu. Jeżeli w budynku położona jest budowla lub jej część niestanowiąca integralnej części tego budynku, to stanowi odrębny od budynku przedmiot opodatkowania.
[1] https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12386262/katalog/13064866#13064866 zwany dalej: ,,Projektem’’,
[2] https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12386262/katalog/13064866#13064866
[3] Dz. U. z 2024 r. poz. 725 i 834, zwana dalej ,,Prawo budowlane’’,
Piotr Kosmala
radca prawny nr wpisu PZ-5733
tel: (+48) 61 848 33 48
