Zakład Ubezpieczeń Społecznych stwierdził w decyzji z dnia 10 sierpnia 2023 r. o sygn. DI/100000/43/677/2023, że prawidłowym jest nieuwzględnienie w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne wartości przyznanych pracownikom środków w postaci bonusu wakacyjnego przeznaczonych na cele socjalne w ramach zakładowego funduszu świadczeń socjalnych.
Z przedstawionych informacji wynika, że Spółka zatrudnia szereg pracowników, których sytuacja życiowa jest różna. W Spółce obowiązuje Regulamin Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych, który został uchwalony na podstawie postanowień ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o Zakładowym Funduszu Świadczeń Socjalnych (Dz. U. z 2023 r. poz. 998 ze zm.) oraz rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 9 marca 2009 r. w sprawie sposobu ustalania przeciętnej liczby zatrudnionych w celu naliczania odpisu na Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych (Dz. U. z 2009 r. nr 43 poz. 349). W ramach obowiązującego regulaminu wysokość ulgowych usług i świadczeń oraz wysokość dopłat przyznawanych pracownikom Spółki w ramach ZFŚS uzależniona jest od ich sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej na podstawie oświadczenia pracownika. Spółka będzie przyznawać prawo do bonusu każdemu pracownikowi, której wysokość będzie uzależniona od sytuacji socjalnej pracowników.
W ocenie ZUS podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne pracowników zgodnie z treścią art. 18 ust. 1 i 2 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1230 ze zm.) stanowi przychód w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych. Za przychody na gruncie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych są przychody w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu: zatrudnienia w ramach stosunku pracy, pracy nakładczej, służby, wykonywania mandatu posła lub senatora, wykonywania pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania, pobierania zasiłku dla bezrobotnych, świadczenia integracyjnego i stypendium wypłacanych bezrobotnym oraz stypendium sportowego, a także z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności oraz umowy agencyjnej lub umowy zlecenia, jak również z tytułu współpracy przy tej działalności lub współpracy przy wykonywaniu umowy oraz przychody z działalności wykonywanej osobiście przez osoby należące do składu rad nadzorczych, niezależnie od sposobu ich powoływania. Jednakże zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalnej i rentowe, podstawy wymiaru składek nie stanowią świadczenia finansowane ze środków przeznaczonych na cele socjalne w ramach zakładowego funduszu świadczeń socjalnych.
Aby świadczenia finansowane ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych korzystały z wyłączenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, musza posiadać cechy działalności socjalnej. W ocenie ZUS dla zwolnienia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne przyznawanych świadczeń należy mieć na uwadze generalną zasadę, wynikającą z art. 8 ust. 1 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, w myśl której przyznawanie ulgowych usług i świadczeń oraz wysokość dopłat z Funduszu uzależnia się od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z Funduszu. W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 20 sierpnia 2001 r. o sygn. akt I PKN 579/00 można znaleźć, że przyznawanie ulgowych usług i świadczeń wyłącznie od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z Funduszu. Podobnie orzekł SN w wyroku z dnia 16 września 2009 r. o sygn. akt IUK 121/09. W niniejszej interpretacji ZUS wskazuje, że pomocz funduszu może być dokonywana jedynie wówczas, gdy uzależnia się jej przyznawanie od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej pracownika. W treści wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 5 listopada 2013 r. w sprawie o sygn. akt III AUa 1063/13, sąd wskazał, że prawidłowa interpretacja art. 8 ust. 1 ustawy nie zezwala na przyznanie przez pracodawcę świadczeń z ZFŚS pracownikom, z pominięciem indywidualnej analizy ich sytuacji pod kątem wskazanego w tym przepisie kryterium socjalnego. Takie przyzwolenie byłoby bowiem traktowane – jak trafnie wskazuje doktryna – jako przyznanie dodatków do wynagrodzenia.
Tym samym w ocenie ZUS, jeżeli pracodawca spełnia powyższe przesłanki, to nie istnieją wówczas przeszkody prawne aby Spółka mogła skorzystać z wyłączenia przewidzianego w § 2 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalnej i rentowe oraz przepisów ustawy z dnia 4 marca 1994 r.
