Skutki podatkowe ugód z bankami w sprawach kredytów frankowych

Z uwagi na coraz częstsze zawieranie ugód w sprawach kredytów hipotecznych denominowanych lub indeksowanych do walut obcych kluczową kwestią jest ocena skutków podatkowych umorzenia części zadłużenia oraz zwrotu przez bank na rzecz kredytobiorcy określonych kwot pieniężnych.

W interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 12 czerwca 2025 r. 0112-KDWL.4011.26.2025.3.WS Wnioskodawca zwrócił się do organu podatkowego z pytaniami dotyczącymi obowiązku podatkowego w związku z umorzeniem długu oraz otrzymaniem "kwoty dodatkowej". W 2005 r. Wnioskodawca zaciągnął kredyt hipoteczny we franku szwajcarskim na zakup lokalu mieszkalnego. W następstwie postępowania sądowego, strony zawarły ugodę, na mocy której:

1. Pozostała do spłaty kwota kredytu została przeliczona na złote polskie.
2. Bank umorzył (zwolnił z długu) znaczną część zadłużenia, obejmującą zarówno kapitał, jak i odsetki.
3. Bank zobowiązał się do wypłaty na rzecz kredytobiorcy "kwoty dodatkowej", która, jak wyjaśnił wnioskodawca, stanowiła zwrot nienależnie wpłaconych rat kapitałowo-odsetkowych.
4. Bank zobowiązał się do zwrotu kosztów procesu.

Organ podatkowy jednoznacznie stwierdził, że w przypadku umorzenia zobowiązania przez wierzyciela, dłużnik osiąga konkretne przysporzenie majątkowe. Zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2025 r., poz. 163, dalej: ustawa z dnia 26 lipca 1991 r.), przychodem jest m.in. wartość otrzymanych nieodpłatnych świadczeń. Zwolnienie z długu, uregulowane w art. 508 Kodeksu cywilnego, jest klasycznym przykładem takiego świadczenia. W jego wyniku pasywa podatnika ulegają zmniejszeniu, co stanowi realną korzyść majątkową. Przychód ten kwalifikowany jest jako przychód z "innych źródeł", o którym mowa w art. 20 ust. 1 w zw. z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r.

Mimo zakwalifikowania umorzonej kwoty jako przychodu, organ wskazał na możliwość zastosowania instytucji zaniechania poboru podatku, przewidzianej w Rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe. Aby z niego skorzystać muszą być spełnione łącznie następujące warunki: kredyt musiał zostać zaciągnięty na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, kredytobiorca nie korzystał wcześniej z zaniechania poboru podatku od umorzenia kredytu zaciągniętego na inną inwestycję mieszkaniową, kredyt został udzielony przed dniem 15 stycznia 2015 r. przez podmiot podlegający nadzorowi państwowego organu nadzoru nad rynkiem finansowym, cel kredytowania obejmował wydatki mieszkaniowe określone w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r.

Wnioskodawca spełnił wszystkie powyższe przesłanki: kredyt został zaciągnięty w 2005 r. na jedną inwestycję mieszkaniową , a podatnik złożył oświadczenie, że nie korzystał uprzednio z podobnego zaniechania. W konsekwencji, Dyrektor KIS uznał, że do przychodu z tytułu umorzenia wierzytelności zastosowanie znajdzie zaniechanie poboru podatku. To z kolei oznacza, że podatnik nie ma obowiązku wykazywania tego przychodu w zeznaniu rocznym ani odprowadzania od niego podatku.

Najbardziej subtelny prawnie element interpretacji dotyczy oceny skutków podatkowych otrzymania od banku "kwoty dodatkowej". Wnioskodawca uważał, że do tej kwoty również powinno stosować się zaniechanie poboru podatku. Organ podatkowy uznał to stanowisko za nieprawidłowe, jednak nie ze względu na brak możliwości zastosowania rozporządzenia, ale z powodu wadliwej argumentacji prawnej Wnioskodawcy. Dyrektor KIS, opierając się na wyjaśnieniach wnioskodawcy, przyjął, że "kwota dodatkowa" stanowi zwrot środków nienależnie wpłaconych przez kredytobiorcę tytułem rat kapitałowo-odsetkowych. Zwrócono uwagę, że kwota ta mieści się w sumie rat historycznie spłaconych przez podatnika. W świetle tej kwalifikacji, otrzymanie zwrotu własnych, nadpłaconych środków nie stanowi przychodu w rozumieniu ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. Nie jest to nowe przysporzenie majątkowe, a jedynie przywrócenie stanu poprzedniego – zwrot majątku, który należał do podatnika. Skoro dane świadczenie nie jest przychodem, to jest ono zdarzeniem neutralnym podatkowo. W konsekwencji, nie ma ono wpływu na obowiązki podatkowe, a w szczególności nie podlega wykazywaniu w zeznaniu rocznym. Rozważanie zaniechania poboru podatku od kwoty, która w ogóle nie stanowi przychodu, jest bezprzedmiotowe.

Wróć do spisu treści serwisu