Uchwała NSA w przedmiocie przesłanki wznowienia postępowania na wniosek strony

W dniu 13 października 2025 r. NSA podjął uchwałę o sygn. II FPS 3/25 w przedmiocie spraw zakończonych decyzją ostateczną, uznając za przesłankę wznowienia postępowania na wniosek strony nowe okoliczności lub nowe dowody, które były znane stronie w trakcie prowadzonego postępowania podatkowego, ale strona ich nie powołała.

Przedmiotem omawianej uchwały była odpowiedź na następujące pytanie: Czy na podstawie art. 240 § 1 pkt 5 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2025 r. poz. 111) w sprawie zakończonej decyzją ostateczną za przesłankę wznowienia postępowania na wniosek strony mogą być uznane nowe okoliczności lub nowe dowody, które były znane stronie w trakcie prowadzonego postępowania podatkowego, ale strona ich nie powołała?

Należy wskazać, że dotychczas w orzecznictwie sądów administracyjnych występowały dwie sprzeczne linie orzecznicze. W świetle art. 240 § 1 pkt 5 Ordynacji podatkowej dopuszczalne jest wznowienie postępowania w sprawie zakończonej ostateczną decyzją, jeżeli na jaw wyjdą istotne dla sprawy nowe okoliczności czy nieznane wcześniej dowody, które istniały w dniu wydania decyzji. Jednakże dotychczas w orzecznictwie sądów administracyjnych funkcjonowały dwa sprzeczne poglądy co do tej regulacji. W pierwszym przypadku przyjmowano, że strona może powoływać się w postępowaniu wznowieniowym w trybie wnioskowym jedynie na takie okoliczności lub dowody, o których istnieniu nie wiedziała w trakcie toczącego się postępowania podatkowego prowadzonego w trybie zwykłym – dlatego nie mogła żądać ich uwzględnienia. Natomiast w drugim przyjmowano, że „nowe okoliczności” i „nowe dowody” muszą być nieznane organowi wydającemu decyzję. Nie jest istotne, czy wspomniane dowody były znane stronie postępowania. Powyższa rozbieżność poskutkowała zwróceniem się z wnioskiem przez Prezesa NSA o podjęcie przez powiększony skład NSA uchwały w tej sprawie.

NSA stanowisko zaprezentowane w uchwale oparł na podstawie wspomnianego art. 240 § 1 pkt 5 – Ordynacja podatkowa. W świetle omawianej uchwały strona postępowania może żądać jego wznowienia powołując się na nowe okoliczności czy środki dowodowe, niezależenie od tego, czy przed wydaniem decyzji o nich wiedziała i niezależnie od tego, z jakich względów wcześniej nie powołała się na nie.

W ustnym uzasadnieniu do uchwały powołano się na wykładnię językową art. 240 § 1 pkt 5 Ordynacji podatkowej (wspartą wykładnią systemową i historyczną), która prowadzi do wniosku, iż: okoliczności i dowody, o jakich mowa w tym przepisie, muszą być nowe dla organu, a nie dla strony. W przepisie znajduje się sformułowanie o okolicznościach lub dowodach, które są „nieznane organowi, który wydał decyzję”. Dlatego istotny jest moment udostępnienia ich organowi.

Wnioski wywodzone z omawianej uchwały są korzystne dla podatników, ponieważ rozszerzają możliwość skorzystania z nadzwyczajnego trybu wzruszania ostatecznych decyzji podatkowych.