W przedmiotowej sprawie Skarżący nie zgadza się z oceną Sądu I instancji, wedle której „z decyzji ZUS z dnia 25 sierpnia 2015 r., nr 112/2015 wynika, że umorzeniu – na podstawie ustawy „abolicyjnej” – będą podlegały należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne i na Fundusz Pracy za okres od kwietnia 2008 r. do lutego 2009 r. oraz na ubezpieczenie zdrowotne za okres od maja 2008 r. do lutego 2009 r., pod warunkiem spłaty należności niepodlegających umorzeniu. Z uwagi na to, że skarżący nie uregulował należności niepodlegających umorzeniu, decyzją z dnia 17 października 2026 r., nr 93/2016 ZUS odmówił umorzenia należności z tytułu składek wskazanych w decyzji z dnia 25 sierpnia 2015 r., nr 112/2015.
Przyjęcie stanowiska skarżącego, tj. że zawieszenie biegu terminu przedawnienia odnosi się tylko do składek wymienionych w powyższych decyzjach oznaczałoby, że Zakład byłby pozbawiony możliwości dochodzenia należności niepodlegających umorzeniu, niezapłaconych przez skarżącego. Skarżący wniósł skargę kasacyjną. W ocenie Skarżącego poprzez zawieszenie biegu terminu przedawnienia zapewnił ZUS możliwość dochodzenia wszystkich wierzytelności, w sytuacji niespełnienia przez płatnika warunków umorzenia”. Zdaniem skarżącej z art. 1 ust. 15 ustawy z dnia 9 listopada 2012 r. o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność nie wynika, aby ustawodawca miałby wprowadzić zwieszenie biegu terminu przedawnienia w odniesieniu do wszystkich należności od 1 stycznia 1999 r. do 28 lutego 2009 r. Z stanowiskiem Skarżącego nie sposób się zgodzić.
Jak słusznie wskazał Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 7 września 2023 r., sygn. akt I GSK 1206/22, o braku skuteczności stawianego zarzutu kasacyjnego należy wnioskować przede wszystkim na tej podstawie, że z art. 1 ust. 15 ustawy z dnia 9 listopada 2012 r. wynika, że bieg terminu przedawnienia należności (zwana dalej: ,, ustawą abolicyjną’’) o których mowa w ust. 1, 6, 10 i 12, ulega zawieszeniu na okres od dnia złożenia wniosku o umorzenie do dnia uprawomocnienia się decyzji, o której mowa w ust. 13. Natomiast ust. 1 omawianego przepisu stanowi, że na wniosek osoby podlegającej w okresie od dnia 1 stycznia 1999 r. do dnia 28 lutego 2009 r. obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz wypadkowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności w rozumieniu art. 8 ust. 6 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych
1) która przed dniem 1 września 2012 r. zakończyła prowadzenie pozarolniczej działalności i nie prowadzi jej w dniu wydania decyzji, o której mowa w ust. 8,
2) innej niż wymieniona w pkt 1 – umarza się nieopłacone składki na te ubezpieczenia za okres od dnia 1 stycznia 1999 r. do dnia 28 lutego 2009 r. oraz należne od nich odsetki za zwłokę, opłaty prolongacyjne, koszty upomnienia, opłaty dodatkowe, a także koszty egzekucyjne naliczone przez dyrektora oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, naczelnika urzędu skarbowego lub komornika sądowego. W myśl ust. 6 umorzenie należności, o których mowa w ust. 1, skutkuje umorzeniem nieopłaconych składek na ubezpieczenie zdrowotne i na Fundusz Pracy za ten sam okres oraz należnych od nich, za ten sam okres, odsetek za zwłokę, opłat prolongacyjnych, kosztów upomnienia, opłat dodatkowych, a także kosztów egzekucyjnych naliczonych przez dyrektora oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, naczelnika urzędu skarbowego lub komornika sądowego. Zgodnie zaś z ust. 10 warunkiem umorzenia należności, o których mowa w ust. 1 i 6, jest nieposiadanie na dzień wydania decyzji, o której mowa w ust. 13 pkt 1, niepodlegających umorzeniu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz na Fundusz Emerytur Pomostowych, za okres od dnia 1 stycznia 1999 r., do opłacenia których zobowiązana jest osoba prowadząca pozarolniczą działalność lub płatnik składek, o którym mowa w ust. 2, oraz należnych od tych składek odsetek za zwłokę, opłat prolongacyjnych, kosztów upomnienia, opłat dodatkowych, a także kosztów egzekucyjnych naliczonych przez dyrektora oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, naczelnika urzędu skarbowego lub komornika sądowego. W myśl zaś ust. 12 w przypadku, gdy w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się decyzji, o której mowa w ust. 8, niepodlegające umorzeniu należności, z wyłączeniem składek finansowanych przez ubezpieczonych niebędących płatnikami składek, zostaną rozłożone na raty albo zostanie odroczony termin ich płatności, warunek, o którym mowa w ust. 10, uważa się za spełniony po ich opłaceniu.
Przepis art. 1 ust. 15 ustawy abolicyjnej prima facie jest przepisem jasnym językowo i nie wymagającym żadnych zabiegów interpretacyjnych. Wynika z niego bowiem, że zawieszenie biegu terminu przedawnienia obejmuje należności z tytułu nieopłaconych składek za okres od dnia 1 stycznia 1999 r. do dnia 28 lutego 2009 r. Wniosek taki dodatkowo wzmacnia treść art. 1 ust. 8 ustawy, który nakłada na Zakład Ubezpieczeń Społecznych obowiązek wydania decyzji określającej warunki umorzenia należności, oraz art. 1 ust. 10 ustawy określający warunki tego umorzenia. Stanowi on, że warunkiem umorzenia należności, o których mowa w ust. 1 i 6, jest nieposiadanie na dzień wydania decyzji o umorzeniu należności niepodlegających umorzeniu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz na Fundusz Emerytur Pomostowych, za okres od dnia 1 stycznia 1999 r., do opłacenia których zobowiązana jest osoba prowadząca pozarolniczą działalność lub płatnik składek. Jednocześnie te niepodlegające umorzeniu należności, o których mowa w ust. 10, podlegają spłacie w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się decyzji, o której mowa w ust. 8 (ust. 11 ustawy abolicyjnej).
Zatem art. 1 ust. 11 ustawy w swym dosłownym brzmieniu obliguje zobowiązanego do zapłaty tych wszystkich należności, które nie podlegają umorzeniu, w terminie 12 miesięcy od uprawomocnienia się decyzji określającej warunki umorzenia. Ustawodawca przewidując, że np. po złożeniu wniosku abolicyjnego, czy też po wydaniu decyzji określającej warunki umorzenia, część należności mogłaby ulec przedawnieniu, postanowił o zawieszeniu biegu terminu przedawnienia wszystkich tych należności do czasu uprawomocnienia się decyzji, o której mowa w ust. 13 ustawy.
W związku z powyższym Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną.
Malwina Sik
Konsultant prawny
malwina.sik@isp-modzelewski.pl
tel. 22 517 30 93
