Wynagrodzenie za prowadzenie spraw spółki jawnej

Kwestia rozliczeń pomiędzy wspólnikiem a spółką jawną z prowadzenia spraw spółki budzi w wielu przypadkach wątpliwości zarówno w sferze prawa cywilnego jak i podatkowego. Prowadzenie spraw spółki jawnej uregulowane w rozdziale 3 Kodeksu spółek handlowych, zatytułowanym "Stosunki wewnętrzne spółki", należy do uprawnień organizacyjnych wspólnika. Jest ono ściśle związane ze stosunkiem uczestnictwa w spółce. W uzasadnieniu wyroku SN z 11.1.2006 r. (sygn. akt III CK 328/05) wskazano, iż dotyczy ono w zasadzie sfery wewnętrznych stosunków spółki i obejmuje akty zarządzania i kierowania, które są niezbędne dla funkcjonowania przedsiębiorstwa spółki. Prowadzenie spraw spółki polega zarówno na dokonywaniu czynności faktycznych, jak i prawnych. Z prowadzeniem spraw spółki łączy się często utrzymywanie kontaktów zewnętrznych, polegających np. na prowadzeniu korespondencji, a także dokonywaniu czynności prawnych (głównie zawieraniu umów). Prowadzenie spraw spółki, odnosi się także do reprezentacji spółki w stosunkach zewnętrznych, zarówno wobec kontrahentów, jak i urzędów. Przepisy rozdziału 3 Kodeksu spółek handlowych o "prowadzeniu spraw spółki" normują wykonywanie przez wspólników lub inne osoby obowiązków lub uprawnień związanych z osiąganiem celu, dla którego została powołana (prowadzenie przedsiębiorstwa) i wzajemne relacje, jakie zachodzą między wspólnikami w tym zakresie. Prowadzenie spraw spółki jawnej to podejmowanie czynności w celu prowadzenia przez spółkę pod jej firmą przedsiębiorstwa, a więc w konsekwencji działania zmierzające do realizacji lub realizujące prowadzenie działalności gospodarczej przez ten podmiot. W myśl art.39§1 KSH, gdy umowa spółki nie stanowi inaczej wspólnik ma nie tylko prawo, ale i obowiązek prowadzenia spraw spółki.

Zasadniczo, na podstawie art. 46 KSH wspólnikowi nie należy się wynagrodzenie z tytułu prowadzenia spraw spółki. Norma ta ma jednak charakter dyspozytywny – zgodnie z art. 37§1 KSH umowa spółki może te kwestie regulować inaczej. Wspólnicy mogą zatem uzyskiwać wynagrodzenie za prowadzenie spraw spółki tylko w przypadku, gdy umowa spółki zawiera w tym zakresie odrębne postanowienia. W doktrynie wskazuje się, że zawieranie przez wspólnika spółki jawnej z taką spółką umowy, której przedmiotem jest prowadzenie spraw spółki (np. umowy doradczej), gdy wspólnik ma taki obowiązek z mocy ustawy i jest pozbawiony prawa do pobierania wynagrodzenia za te czynności, jest niedopuszczalne. Zakaz wypłaty wynagrodzenia nie będzie obejmował tych czynności, które nie stanowią prowadzenia spraw danej spółki jawnej, ani nie wynikają z umowy spółki, a także nie obejmuje osób, które jako takie nie są jej wspólnikami. Zgodnie z treścią art. 45 KSH wspólnik prowadzący sprawy spółki odpowiada według przepisów o zleceniu, tj. na podstawie art. 734-751 KC. Z uwagi na fakt, że przepisy o zleceniu dotyczą dokonywania czynności prawnych, do relacji między wspólnikiem a spółką stosuje się art.750 KC, który do umów o świadczenie usług, nie uregulowanych odrębnymi przepisami, nakazuje stosować odpowiednio przepisy art. 734-751 KC KC. W myśl tych przepisów, niezależnie od tego, czy zleceniobiorca pełni swoje obowiązki odpłatnie, czy pod tytułem darmym jego odpowiedzialność jest ukształtowana jednolicie (art. 471 w zw. Z art. 355 KC). Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, wspólnik odpowiada za należytą staranność, to znaczy również za szkodę wyrządzoną spółce także z winy nieumyślnej. Wspólnik prowadzący sprawy spółki zobowiązany jest do składania sprawozdań spółce (wspólnikom) z przebiegu prowadzonych spraw spółki i wydania wszystkiego, co uzyskał, wykonując swe obowiązki. Jeśli wspólnik pobierał ze spółki pieniądze, ma obowiązek się z nich rozliczyć i wykazać, że przeznaczył je na cele spółki. Ograniczenie możliwości zawierania umów pomiędzy spółką a wspólnikiem dotyczy umów, których przedmiotem mogłyby być czynności wchodzące w zakres prowadzenia spraw spółki.

W uzasadnieniu wyroku z dnia 28 stycznia 2016 r. (sygn. akt III AUa 1422/15.), Sąd Apelacyjny w Gdańsku wyjaśnił „że brak jest przeciwwskazań do tego, aby wspólnik zawarł ze spółką umowę o pracę czy umowę o dzieło i pobierał z tego tytułu wynagrodzenie, niemniej jednak wskazana sytuacja może mieć miejsce jedynie wówczas, gdy zakres czynności objęty takim umowami nie będzie pozostawał w zakresie działalności spółki. Przykładowo takie umowy mogą dotyczyć zatrudnienia wspólnika na stanowisku kierowcy, konserwatora czy specjalisty od HR w spółce, jeżeli sama spółka nie świadczy usług tego typu. Jeżeli okaże się, że warunek ten nie został spełniony to umowa o pracę czy zlecenia, względnie o dzieło może zostać uznana za nieważną. A zatem, jeśli wspólnik wykonuje na rzecz spółki inną pracę niż prowadzenie jej spraw czy reprezentowanie spółki, to w zasadzie nie ma przeszkód, aby spółka ta z takim wspólnikiem zawarła umowę o pracę (…)”. W takich przypadkach dochód osiągany przez wspólnika ze stosunku pracy będzie opodatkowany na zasadach ogólnych.

Wróć do spisu treści serwisu