WSA w Gdańsku w dniu 27 marca 2024 r. wydał wyrok o sygn. I SA/Gd 1102/23 w przedmiocie konsekwencji w podatku od towarów i usług wobec jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu.
Wyrok został wydany wobec podatnika będącego osobą fizyczną prowadzącego działalność gospodarczą posiadającą status podatnika zwolnionego z VAT zgodnie z art. 113 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług. Podatnik jest jednocześnie rolnikiem prowadzącym gospodarstwo rolne i posiada status rolnika ryczałtowego zwolnionego z VAT, w myśl art. 2 pkt 19 ustawy o podatku od towarów i usług. Podatnik jest właścicielem działek rolnych, które nie były wykorzystywane w działalności gospodarczej. Na działkach położone są dwie linie gazociągowe wysokiego ciśnienia, których właścicielem jest pewna spółka. Gazociągi znacznie i na stałe utrudniają zagospodarowanie powierzchni gruntu. Przedsiębiorstwo korzysta z nieruchomości w zakresie usytuowania urządzeń przesyłowych bez zawartej umowy o ustanowienie prawa służebności przesyłu. Podatnik złożył wniosek o ustanowienie służebności przesyłu za wynagrodzeniem. Na podstawie orzeczenia sądu, z tytułu ustanowionej służebności przesyłu na części wskazanych wyżej działek gruntu, spółka dokonała wypłaty jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu.
W związku z powyższym Podatnik zwrócił się do Dyrektora KIS z wnioskiem o wydanie interpretacji i zadał następujące pytanie: Czy w opisanym stanie faktycznym jednorazowe wynagrodzenie, uzyskane przez Wnioskodawcę za ustanowienie służebności przesyłu – będzie objęte obowiązkiem naliczenia i zapłaty podatku VAT od kwoty uzyskanego wynagrodzenia i czy w takim przypadku Wnioskodawca będzie zobowiązany do zarejestrowania się jako podatnik VAT i zobowiązany do wystawienia faktury VAT?
Podatnik podkreślił, że nieruchomości, na których ustanowiono przedmiotowe służebności, nie są w żaden sposób związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą. Ustanowienie na nich służebności przesyłu jest zwykłym wykonywaniem prawa zarządu majątkiem osobistym i takie działania mają charakter zwykłego zarządu majątkiem prywatnym, w związku z czym, nie będzie on działał w charakterze podatnika VAT prowadzącego działalność gospodarczą. Organ uznał stanowisko podatnika za nieprawidłowe. Podatnik zaskarżył interpretację indywidualną Dyrektora KIS do WSA.
WSA wskazał, iż zachowanie właściciela nieruchomości obciążonej stanowi świadczenie (odpłatne) w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy VAT będące przedmiotem usługi, jako czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Jednakże powyższe ustalenie samo w sobie nie przesądza powstania obowiązku podatkowego w podatku od towarów i usług, albowiem do tego konieczne jest stwierdzenie, że czynności podlegającej opodatkowaniu dokonał podatnik podatku.
W tej mierze wypowiedział się TSUE, który wskazał, że czynności związane ze zwykłym wykonywaniem prawa własności nie mogą same z siebie być uznawane za prowadzenie działalności gospodarczej (wyrok z dnia 20 czerwca 1996 r. w sprawie C-155/94). WSA odwołał się do wyroku NSA z dnia 2 kwietnia 2014 r., sygn. I FSK 689/13, w którym wyrażono pogląd, że „jakkolwiek odpłatne ustanowienie w drodze umowy służebności przesyłu mieści się w pojęciu świadczenia usługi, w rozumieniu art. 8 ust. 1 pkt 2 w związku z art. 5 ust. 1 pkt 1 in fine ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.), to jednak do jej opodatkowania niezbędne jest, aby podmiot świadczący taką usługę działał w charakterze podatnika podatku od towarów i usług, o którym mowa w art. 15 ust. 1 i ust. 2 powołanej ustawy, w odniesieniu do tej właśnie czynności opodatkowanej„.
Końcowo WSA wskazał, iż na właścicielu nieruchomości obciążonej spoczywa obowiązek znoszenia zarówno istnienia cudzych urządzeń na gruncie (wcześniej ich posadowienia), jak i działań w celu ich utrzymania. Powyższe zachowanie właściciela nieruchomości obciążonej stanowi świadczenie (odpłatne) w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług będące przedmiotem usługi, jako czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.
Karolina Karaś
tel. 32 259 71 50
