Wykorzystanie procedur analitycznych przy badaniu sprawozdania finansowego określa Krajowy Standard Badania 520. Zgodnie z tym standardem procedury analityczne powinno się przeprowadzać po zrozumieniu jednostki w celu konfrontacji wyników analiz z informacjami uzyskanymi od kluczowych osób badanej jednostki. Porównanie zgromadzonych w ten sposób wyników może potwierdzić lub poddać w wątpliwość wykazanych w sprawozdaniu finansowym wartości.
Testy analityczne prowadzą często do bardzo ciekawych wniosków. Pozwalają na określenie prawidłowości ujęcia w okresie danych kosztów, kompletności tych kosztów, odpowiedniej prezentacji kosztów (często zdarzają się błędy księgowania na nieodpowiednich kontach czy w niewłaściwych okresach). Na podstawie przeprowadzonych testów analitycznych powstaje często dużo dodatkowych pytań do Kierownictwa jednostki, które pozwalają na jeszcze lepsze poznanie spółki, spojrzenie na strukturę przychodów, dostawców, odbiorców, wykrycie nieprawidłowości, przygotowanie jednostki do odpowiedniego ujęcia danych pozycji w końcowym sprawozdaniu.
Testy analityczne przeprowadza się przede wszystkim poprzez porównanie m.in. przychodów, kosztów, obrotów z dostawcami w badanym okresie z latami poprzednimi, planowanymi budżetami, rozkład miesięczny tych pozycji w bieżącym roku, korelacje wybranych pozycji przychodów czy wynagrodzeń. Analizowane są trendy czy też sezonowość w określonych obszarach badania. Wykonywane są analizy przychodów pod kątem współmierności sprzedanych towarów i produktów oraz kosztów, które je obciążają, analiza rodzajów produktów, rynków zbytu w podziale na jednostki powiązane, krajowe czy zagraniczne. Bardzo ważna często jest również analiza przychodów pod kątem wystawionych korekt czy też zastosowanych rabatów i ich ujęcie w odpowiednim okresie.
Zgodnie z KSB 315 procedury analityczne są jednym z elementów szacowania ryzyka. Wpływ na to może mieć wykrycie transakcji, które są nietypowe lub niespójne z informacjami uzyskanymi w trakcie przeprowadzania innych procedur. W przypadku niskiego ryzyka w badanych obszarach wykorzystanie testów analitycznych może być wystarczające do oceny wiarygodności danych zawartych w sprawozdaniu finansowym. Testy wiarygodności, tylko analityczne mogą wystąpić również w przypadku gdy zostały poprzedzone pozytywnymi testami kontroli w danym obszarze.
Standard KSB 240 wskazuje natomiast na wykorzystanie procedur analitycznych w przypadku ryzyka związanego z oszustwem. Analiza zapisów na kontach w wybranym obszarze w tym przypadku pozwala wskazać pozycje, które muszą zostać zweryfikowane za pomocą dodatkowych procedur.
W przypadku zastosowania przez biegłego rewidenta procedur analitycznych często wykorzystywane są gotowe modele stosowane przez wewnętrzne komórki kontrolne czy raporty zarządcze badanej jednostki. Przydatne w badaniu analitycznym mogą okazać się również raporty zewnętrznych podmiotów.
