Pojęcie podatnika podatku akcyzowego zostało zdefiniowane w art. 13 u.p.a. Jest nim osoba fizyczna, osoba prawna oraz jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, która dokonuje czynności podlegających opodatkowaniu akcyzą.
Krąg potencjalnych podatników jest bardzo szeroki i obejmuje wszystkie podmioty niezależnie od ich formy prawnej. Do podatników będą również zaliczane spółki cywilne oraz małżeństwa, ?wtedy gdy do działalności prowadzonej do przez jednego z małżonków dołącza drugi pod warunkiem, że istnieje między nimi współwłasność majątkowa?.
Przyjęte rozwiązanie różni się od lakonicznych regulacji zawartych w u.p.a. z 2004 r. W obecnie obowiązującej ustawie precyzyjnie określono pojęcie podatnika, poprzez zastosowanie podmiotowo-przedmiotowego zakresu. Z jednej strony wyznaczono szeroki krąg potencjalnych podatników. Z drugiej zaś uzyskanie statusu podatnika uwarunkowane jest zaistnieniem przedmiotu opodatkowania tym podatkiem . Cechą charakterystyczną jest wymienienie stanów faktycznych podlegający opodatkowaniu, których wystąpienie sprawia, że określony podmiot staje się podatnikiem akcyzy Ponadto wskazano szczególne sytuacje powodujące, że dany podmiot uzyskuje status podatnika. Powyższemu rozwiązaniu można zarzucić nadmierną kazuistykę. Ma to jednak za zadanie wyeliminować, w możliwie jak największym zakresie, potencjalne wątpliwości interpretacyjne.
Zgodnie z art. 13 ust. 1 pkt 1 u.p.a. podatnikiem jest również podmiot nabywający lub posiadający wyroby akcyzowe znajdujące się poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy, jeżeli od wyrobów tych nie została zapłacona akcyza w należnej wysokości a w wyniku kontroli podatkowej, postępowania kontrolnego albo postępowania podatkowego nie ustalono, że podatek został zapłacony. Należy przychylić się do stanowiska, zgodnie z którym przepis ten powinien być interpretowany wąsko i obejmować jedynie przypadki, w których dany podmiot działa ze świadomością, że akcyza nie została lub nie zostanie rozliczona w odpowiedni sposób . Status podatnika uzyskuje w świetle art.13 ust. 1 pkt. 3 u.p.a podmiot, który nie jest właścicielem wyrobów akcyzowych, a u którego powstały ich ubytki. W doktrynie dominuje stanowisko, o konieczności wąskiej wykładni tego przepisu. Odpowiedzialnym za powstanie ubytków nie może być każdy podmiot biorący udział w produkcji lub przemieszczaniu wyrobów akcyzowych (przede wszystkim chodzi o zwolnienie od odpowiedzialności podmioty świadczące usługi transportowe).
Rozszerzeniu zakresu definicji służy również art. 13 ust. 2 u.p.a. Stosownie do jego treści podatnikiem może być podmiot niebędący importerem, jeżeli ciąży na nim obowiązek uiszczenia cła. Chodzi tutaj o podmioty, wobec których powstał dług celny, mimo nie dokonania przez nie wwozu z terytorium państwa trzeciego na terytorium kraju. Przez dług celny należy rozumieć nałożony na dłużnika celnego obowiązek uiszczenia należności celnych, które stosuje się do towarów określonych zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa celnego na danym obszarze.
Inną, szczególną kategorię podatników formułuje art. 13 ust. 3 u.p.a. Podmiot będący właścicielem wyrobów akcyzowych uzyskuje status podatnika poprzez wyprowadzenie ich z cudzego składu podatkowego, poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy, o ile uzyskał od właściwego naczelnika urzędu celnego zezwolenie, o którym mowa w art. 54 ust. 1 u.p.a. Jest to rozwiązanie, pozwalające na ustalenie odpowiedzialności za wyrób akcyzowy. Do momentu ww. czynności odpowiedzialność ciąży na podmiocie prowadzącym skład. Z chwilą wyprowadzenia pierwotny obowiązek zobowiązaniowy wygasa, a w jego miejsce powstaje nowe zobowiązanie podatkowe ciążące tylko na właścicielu wyrobów akcyzowych.
