Kryzys gospodarczy wywołany pandemią covid-19 w wielu przypadkach miał istotny wpływ na zmiany w zaangażowaniu stron transakcji i materializację szeregu ryzyk. Przede wszystkim sytuacja ta była przyczyną materializacji ryzyka rynkowego. W przypadku wielu branż popyt został znacząco ograniczony, a często też czasowo całkowicie wygaszony, co sprawiło, że pomimo gotowości do dostarczania na rynek dóbr czy usług, konieczne było wstrzymywanie lub znaczące ograniczanie prowadzonej działalności. W przypadku niektórych branż, czy podmiotów pandemia spowodowała niejednokrotnie znaczący wzrost popytu i tym samy ponadprzeciętne wyniki finansowe. Zarówno w przypadku negatywnego, jak i pozytywnego wpływu pandemii na wyniki finansowe kluczowe jest pytanie, która strona, zgodnie z profilem funkcjonalnym, miała ponosić w danej transakcji ryzyko rynkowe i do jakiego stopnia.
Przy ocenie wpływu pandemii covid-19 na transakcje kontrolowane w kontekście wymogu stosowania cen rynkowych należy w pierwszej kolejności stosować się do przepisów ustawy o podatku dochodowym i wydanych na ich podstawie rozporządzeń. Wytyczne OECD oraz dodatkowe objaśnienia zawarte w Wytycznych OECD w sprawie covid-19 powinny również być źródłem informacji wykorzystanych przez podatnika do oceny rynkowości w transakcjach kontrolowanych (transakcjach pomiędzy podmiotami powiązanymi), a także w procesie decyzyjnym dotyczącym zasadności alokacji skutków pandemii w ramach grupy podmiotów powiązanych.
Wpływ pandemii na działalność podmiotów powiązanych wymagać może:
- dodatkowych działań podatnika ukierunkowanych na ustalenie lub zachowanie rynkowych warunków transakcji kontrolowanej,
- właściwego uzasadnienia przyjętej ceny transferowej w ramach analizy cen transferowych, czy też
- rzetelnego udokumentowania wpływu C-19 na transakcję kontrolowaną
– nie tylko w przypadku poniesienia strat lub nadzwyczajnych kosztów pandemii, ale w każdej sytuacji, gdy pandemia ma istotny wpływ na transakcje kontrolowane.
W analizowanym stanie faktycznym wskazać należy na wnioski wynikające z projektu Rekomendacji Forum Cen Transferowych w zakresie wpływu pandemii covid-19 na ceny transferowe dla polskich podatników. Nadzwyczajne okoliczności powstałe na skutek kryzysu wywołanego przez covid-19, mogą powodować zmiany w relacjach handlowych, także pomiędzy podmiotami powiązanymi. Na podatniku ciąży ciężar uzasadnienia zmian warunków w transakcji kontrolowanej, m.in. wskazującego na zgodność z działaniami podmiotów niepowiązanych na porównywalnym rynku i w porównywalnych okolicznościach (o ile podatnik posiada właściwe dane porównawcze). Wytyczne OECD w sprawie covid 19 określają covid-19 jako „ryzyko zagrożenia”. Dalej Wytyczne formułują naczelną zasadę, że skutki negatywne covid-19 powinien ponosić ten podmiot, u którego zmaterializowało się prawidłowo przypisane ryzyko, na które miał/ma wpływ covid-19. Tym samym należy wnioskować, że wystąpienie skutków covid-19 nie oznacza automatycznie wystąpienia „siły wyższej”. Skala wpływu covid-19 na daną transakcję, moment zastosowania w okresie pandemii (okres finansowy, w przypadku których sytuacja pandemiczna miała wpływ w szczególności na sytuację ekonomiczną podatników lub ich otoczenie rynkowe), a także praktyka w danej branży, której dotyczy transakcja również powinny zostać wzięte pod uwagę, przy analizie możliwości zastosowania tej klauzuli.
Andrzej Łukiańczuk
Doradca podatkowy nr 10266
andrzej.lukianczuk@isp-modzelewski.pl
tel. 22 517 30 60 wew. 129