Ustawa z dnia 29 października 2021 r. zastąpiła dotychczasowy system preferencji dla osób będących rodzicami lub opiekunami prawnymi, odliczeniem w kwocie 1500 zł przysługującym od podatku obliczanego według skali. Odliczenie przysługuje wyłącznie jednemu z rodziców albo opiekunów prawnych. Obowiązujące od 1 stycznia 2022 r. reguły określa art. 27ea ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych. Ustawodawca określa jakie warunki łącznie musi spełnić podatnik, by mógł skorzystać z omawianego odliczenia.
Pierwszy warunek skorzystania z preferencji podatkowej określonej w art. 27ea ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. jest bycie panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką albo rozwodnikiem. Warunek ten jest spełniony także wtedy gdy opiekunem prawnym lub rodzicem jest osoba w stosunku do której orzeczono separację. Skorzystaniu z odliczenia nie stoi na przeszkodzie pozostawanie w związku małżeńskim z osobą pozbawioną praw rodzicielskich lub odbywającą karę pozbawienia wolności.
Drugim warunkiem jest samotne wychowywanie dzieci. Ustawodawca dookreśla, że warunek ten odnosi się zarówno do dzieci małoletnich, jak i – pod pewnymi warunkami – do dzieci pełnoletnich. W odniesieniu do dzieci pełnoletnich warunek jest spełniony w dwóch przypadkach. Pierwszy dotyczy sytuacji, w której są to dzieci pełnoletnie które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymywały zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną. Drugi odnosi się do pełnoletnich, którzy kontynuują edukację (uczą się w szkołach lub na uczelniach wyższych) – w tym przypadku „liczą się” wyłącznie uczące się dzieci pełnoletnie do 25 roku życia. Warunek nie zostanie spełniony w przypadku gdy dziecko pełnoletnie kontynuujące naukę w danym roku podatkowym stosowało opodatkowanie w formie podatku liniowego, ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych lub karty podatkowej. Warunek ten nie zostanie także spełniony, gdy takie dziecko uzyskało dochody w łącznej wysokości przekraczającej 3.089 zł.
Trzecim warunkiem skorzystania z omawianego odliczenia jest podleganie nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu (czyli w praktyce posiadanie miejsca zamieszkania na terytorium Polski). Warunek ten zostanie spełniony także w przypadku podatnika, który ma miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w państwie członkowskim UE lub państwie należącym do EOG. W przypadku podatnika niemającego stałego miejsca zamieszkania na terytorium Polski ustawodawca formułuje dodatkowo dwa warunki[1].
Odliczenie przysługuje jednemu z rodziców albo opiekunów prawnych. W przypadku braku porozumienia między podatnikami odliczenie stosuje podatnik, u którego dziecko ma miejsce zamieszkania.
Dodatkowo omawiane odliczenie nie przysługuje osobie, która wychowuje wspólnie co najmniej jedno dziecko z drugim rodzicem albo opiekunem prawnym. Z możliwości skorzystania z odliczenia wyłączone są także osoby, które wybrały opodatkowanie w formie wspólnego opodatkowania swoich dochodów z małżonkiem.
[1] Podatnik, który ma miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w państwie członkowskim UE lub państwie należącym do EOG musi dodatkowo:
- osiągnąć podlegające opodatkowaniu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przychody w wysokości stanowiącej co najmniej 75% całkowitego przychodu osiągniętego w danym roku podatkowym, oraz
- udokumentować certyfikatem rezydencji miejsce zamieszkania dla celów podatkowych.
Rafał Johaniuk
Konsultant podatkowy Instytutu Studiów Podatkowych
rafal.johaniuk@isp-modzelewski.pl
tel. 22 517 30 60 wew. 232