Zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 28 listopada 2020 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne oraz niektórych innych ustaw w przypadku spółek jawnych, które z dniem 1 stycznia 2021 r. uzyskały status podatnika podatku dochodowego od osób prawnych, oraz w zakresie uzyskanych przez podatników podatku dochodowego od osób prawnych oraz podatku dochodowego od osób fizycznych przychodów i poniesionych kosztów związanych z uczestnictwem w tej spółce znowelizowane przepisy ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. oraz ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. stosuje się począwszy od dnia 1 stycznia 2021 r. (W. Modzelewski (red.), Opodatkowanie spółki jawnej, Warszawa 2022). Dokonane zmiany spowodowały, że spółki osobowe spełniające warunki określone w ustawie nowelizującej uzyskały podmiotowość na gruncie podatku dochodowego od osób prawnych
Zasady opodatkowania dochodów uzyskiwanych z działalności spółek osobowych obowiązujące od dnia 1 stycznia 2021 r. uczyniły spółki jawne, których wspólnikami nie są wyłącznie osoby fizyczne, mniej atrakcyjną formą działalności gospodarczej. W odniesieniu do spółek jawnych osób fizycznych utrzymanie jednokrotnego opodatkowania dochodów sprzyja natomiast łączeniu się wspólników będących osobami fizycznymi w spółki jawne.
Regulacje poświęcone spółce jawnej dają możliwość elastycznego kształtowania relacji wewnątrz spółki, np. określenia udziału w zyskach (który decyduje o możliwości przypisania poszczególnym wspólnikom odpowiedniej części przychodów i kosztów wygenerowanych przez spółkę) w sposób odzwierciedlający zaangażowanie wspólników w spółce. Swoboda ustalenia udziału w zyskach odróżnia spółki osobowe od kapitałowych, gdzie zakres takiego udziału jest wyznaczany przez wartość udziałów (akcji) w relacji do kapitału zakładowego spółki. W spółkach jawnych wspólnicy mogą zastosować reguły przyjęte w spółkach kapitałowych, tj. uzależnić udział w zysku od wartości wniesionego do spółki wkładu, mogą również przyjąć inne zasady. Umowa spółki jawnej może zawierać postanowienia, na podstawie których jeden ze wspólników będzie miał prawo np. do 1% udziału w zysku, a pozostali do 99% bez względu na wartość wniesionych wkładów, co jest wykorzystywane najczęściej w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością komandytowych.
W spółkach jawnych zasadniczo zgodnie z art. 52 § 1 k.s.h. wspólnik może żądać podziału i wypłaty całości zysku z końcem każdego roku obrotowego. Wspólnicy najczęściej podejmują decyzję o comiesięcznej wypłacie zaliczek na poczet zysku. Poza osiąganymi dochodami z udziału w spółce – wspólnicy mają również prawo do corocznej wypłaty odsetek od udziału kapitałowego oraz, w przypadku odpowiednich postanowień umownych, wynagrodzenia za prowadzenie spraw spółki. Organy podatkowe przyjmują, że przychody z tytułu osiąganych odsetek i wynagrodzenia nie mogą być uznane za przychody z działalności gospodarczej.
Maciej Sobiech
dyrektor Oddziału Wielkopolskiego
doradca podatkowy nr 09809
radca prawny nr wpisu 1845
