W uproszczeniu o cenach transferowych mówimy gdy transakcji między sobą dokonują „podmioty powiązane”. Pojęcie podmiotów powiązanych w dużej mierze odpowiada zaś intuicyjnemu rozumieniu tego pojęcia i sprowadza się do tego, że jeden podmiot wywiera na inne podmioty znaczący wpływ – taka relacja będzie przykładowo zachodzić między spółką a jej wspólnikiem, czy w sytuacji gdy pomiędzy stronami transakcji występują bliskie powiązania rodzinne.
Idea cen transferowych sprowadza się zasadniczo do założenia, że w sytuacji transakcji dokonują podmioty, które są między sobą powiązane, powinny one ukształtować warunki transakcji w taki sposób w jaki ukształtowałyby je między sobą podmioty niepowiązane. Innymi słowy ustawodawca nakłada na podmioty powiązane kształtowanie między sobą warunków transakcji odpowiadającej cenie rynkowej. Ustawodawca wyposaża ponadto organy podatkowe w narzędzia egzekwowania tego obowiązku – organ podatkowy w sytuacji, gdy ustali, że warunki transakcji zostały ukształtowane nieprawidłowo (lub, że transakcja ta nie miałaby racji bytu w warunkach rynkowych między podmiotami niepowiązanymi) wtedy organ podatkowy samemu określa dochód podatnika związany z tą transakcją.
Ceny transferowe weryfikuje się, stosując metodę najbardziej odpowiednią w danych okolicznościach. Co do zasady wybiera się jedną spośród pięciu następujących metod: porównywalnej ceny niekontrolowanej, ceny odprzedaży, koszt plus, marży transakcyjnej netto lub podziału zysku. W przypadku gdy nie jest możliwe zastosowanie tych metod stosuje się inną metodę najbardziej odpowiednią w danych okolicznościach.
Określając wysokość dochodu organ podatkowy co do zasady stosuje metodę przyjętą przez podmiot powiązany. Organ podatkowy może jednak zastosować także inną metodę niż przyjęta przez podmiot powiązany jeżeli w ocenie organu jest bardziej odpowiednia w danych okolicznościach.
W art. 23q ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. podatnik może dokonać korekty cen transferowych poprzez zmianę wysokości uzyskanych przychodów lub poniesionych kosztów uzyskania przychodów. Możliwość dokonania korekty przez podatnika uzależnione jest jednak od spełnienia 4 warunków wymienionych w tym przepisie – warunki te muszą zostać spełnione łącznie.
Przepis art. 23r oraz 23s ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. określa przypadki, w których organ podatkowy odstępuje od określenia dochodu. Przypadki te dotyczą przede wszystkim transakcji kontrolowanych stanowiących usługi o niskiej wartości dodanej (art. 23s ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. dotyczy niektórych pożyczek).
Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. zawiera analogiczne regulacja dotyczące cen transferowych, w tym dotyczące zasady ceny rynkowej. Cenom transferowym na gruncie podatku dochodowego od osób prawnych poświęcony jest rozdział 1a ustawy z dnia 15 lutego 1992 r., zaś zasadzie ceny rynkowej oddział 2 tego rozdziału.
Rafał Johaniuk
Konsultant podatkowy Instytutu Studiów Podatkowych
rafal.johaniuk@isp-modzelewski.pl
tel. 22 517 30 60 wew. 232
