Łączne zobowiązanie pieniężne w przypadku wyłączenia wspólności majątkowej małżeńskiej

W wyroku z 25 kwietnia 2023 r. (SA/Gd 1360/22) WSA w Gdańsku przyznał rację Podatnikowi w sporze z Organami podatkowymi w kwestii zasad ustalania wysokości zobowiązań w podatku od nieruchomości, podatku rolnym i podatku leśnym, pobieranych w formie łącznego zobowiązania pieniężnego, a zwłaszcza wpływu na to zobowiązanie wyłączenia wspólności majątkowej małżeńskiej.

Spór pomiędzy Podatnikiem a SKO, które utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję Organu pierwszej instancji, dotyczył zasad ustalania kręgu podatników podatków lokalnych pobieranych w formie łącznego zobowiązania pieniężnego.

Organy podatkowe stały na stanowisku, że są zobligowane do przyjęcia stanu rzeczy wynikającego z treści wpisów do księgi wieczystej prowadzonej dla opodatkowanej nieruchomości, a także danych uwidocznionych w ewidencji gruntów i budynków. Organ pierwszej instancji zaliczył w ten sposób do kręgu podatników osoby figurujące we wskazanych dokumentach jako współwłaściciele nieruchomości i przyjął, że są nimi małżonkowie wpisani jako współwłaściciele na zasadzie wspólności małżeńskiej oraz inny członek rodziny.

Jedno z małżonków zakwestionowało przedmiotową decyzję, podnosząc w odwołaniu do Samorządowego Kolegium Odwoławczego, że nie jest współwłaścicielem gruntu, z uwagi na przekazanie udziału w drodze darowizny córce oraz fakt wyłączenia wspólności majątkowej małżeńskiej.

SKO w wydanej przez siebie decyzji podtrzymało stanowisko, że skoro przepis art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych ustanawia domniemanie, iż prawo jawne z księgi wieczystej jest wpisane zgodnie z rzeczywistym stanem prawnym, a w księdze wieczystej prowadzonej dla spornej nieruchomości jako współwłaściciele wpisani są małżonkowie na zasadzie wspólności małżeńskiej oraz inny członek rodziny, to organy podatkowe nie mogą przyjąć, że krąg współwłaścicieli przedmiotowego gruntu jest inny. Jednocześnie Kolegium podkreśliło, że Skarżący nie przedstawili żadnego dowodu, z którego wynikałoby, że ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej powstający z chwilą zawarcia związku małżeńskiego został umownie lub sądownie zniesiony.

Wnosząc do WSA w Gdańsku skargę na przedmiotową decyzję ustalającą wysokość łącznego zobowiązania pieniężnego za rok 2022r. Podatnik dołączył do skargi kopię umowy majątkowej małżeńskiej wyłączającej ustrój wspólności majątkowej, sporządzonej przed notariuszem (w 2002 r.).

WSA w wyroku z dnia 25 kwietnia 2023r. (SA/Gd 1360/22) podniósł, że decyzja podatkowa jest aktem, który w sposób jednostronny i władczy kształtuje prawa i obowiązki imienne oznaczonego adresata w indywidualnej sprawie podatkowej, zaś organ podatkowy przy dokonywaniu wymiaru łącznego zobowiązania pieniężnego ma obowiązek wskazać wszystkich podatników.

Sąd przypomniał m.in., że w świetle art. 3 ust. 4 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych jeżeli nieruchomość lub obiekt budowlany stanowi współwłasność lub znajduje się w posiadaniu dwóch lub więcej podmiotów, to stanowi odrębny przedmiot opodatkowania, a obowiązek podatkowy od nieruchomości lub obiektu budowlanego ciąży solidarnie na wszystkich współwłaścicielach lub posiadaczach, z zastrzeżeniem ust. 4a – 6 tej ustawy. Podatek od nieruchomości na rok podatkowy od osób fizycznych, z zastrzeżeniem ust. 11, ustala w drodze decyzji organ podatkowy właściwy ze względu na miejsce położenia przedmiotów opodatkowania.

WSA zaznaczył ponadto, że na podstawie art. 1 ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym (dalej: „ustawa z dnia 15 listopada 1984 r.”) w przypadku, gdy grunt jest sklasyfikowany w ewidencji gruntów jako użytek rolny, podlega opodatkowaniu podatkiem rolnym, poza przypadkami, gdy grunt taki jest zajęty na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż rolnicza. Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 1 tej ustawy podatnikami podatku rolnego są, m.in., właściciele gruntów sklasyfikowanych jako użytki rolne. Przy czym, osobom fizycznym, na których ciąży obowiązek podatkowy w zakresie podatku rolnego oraz jednocześnie w zakresie podatku od nieruchomości lub podatku leśnego dotyczący przedmiotów opodatkowania położonych na terenie tej samej gminy, wysokość należnego zobowiązania podatkowego pobieranego w formie łącznego zobowiązania pieniężnego organ podatkowy ustala w jednej decyzji (nakazie płatniczym), działając w oparciu o art. 6c ust. 1 ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. Istotne jest również, że jeśli przedmioty opodatkowania stanowią współwłasność lub znajdują się w posiadaniu dwóch lub więcej osób fizycznych, wówczas łączne zobowiązanie pieniężne należne od tych osób ustala się w odrębnej decyzji (nakazie płatniczym), który wystawia się na któregokolwiek ze współwłaścicieli (posiadaczy) chyba, że gospodarstwo rolne prowadzi w całości jedna z tych osób, gdyż wtedy nakaz płatniczy wystawia się na tę osobę. Analogiczne zasady ustalania łącznego zobowiązania pieniężnego, z wyjątkiem ostatniej dotyczącej gospodarstw rolnych, wynikają z art.6a ustawy z dnia 30 października 2002 r. o podatku leśnym.

WSA uznał, że ponieważ że prawidłowe ustalenie kręgu podatników stanowi kwestię fundamentalną dla rozstrzygnięcia sprawy podatkowej, zatem w przypadku wątpliwości powstających w tej materii obowiązkiem Organu podatkowego było przeprowadzenie postępowania mającego na celu ich wyjaśnienie i ustalenie kto jest właścicielem opodatkowanych gruntów. W szczególności, skoro dostrzeżony został brak w aktach sprawy dowodu, z którego wynikałoby, że pomiędzy Podatnikami wyłączony jest ustrój wspólności majątkowej – Organ powinien wezwać do okazania takiego dowodu.

Brak takiej reakcji Organu WSA w Gdańsku uznał za naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. art. 122 w zw. z art. 187 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa, które miały istotny wpływ na wynik sprawy. Wyrok nie jest prawomocny.

Reasumując: wyrok WSA w Gdańsku z 25 kwietnia 2023r.(SA/Gd 1360/22) potwierdza, że jeśli Podatnicy podnoszą, że umownie wyłączyli wspólność małżeńską, to Organ podatkowy zobligowany jest okoliczność tę sprawdzić, a nie kierować się wyłącznie zapisami w ewidencjach.

 

 

Wróć do spisu treści serwisu