Ograniczenie naliczania oprocentowania od nadpłat powstałych w wyniku orzeczeń TSUE po wyroku w sprawie C-322/22

W dniu 8 czerwca 2023 r., zapadł wyrok TSUE w sprawie o sygn. C-322/22 wydany na skutek pytania prejudycjalnego NSA w kwestii dotyczącej art. 78 § 5 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. – Ordynacja podatkowa (dalej: „Ordynacja podatkowa”). Spór dotyczył dopuszczalności w świetle prawa UE przewidzianego w przedmiotowym przepisie ograniczenia naliczania oprocentowania od nadpłat powstałych w wyniku orzeczeń TSUE.

Pytanie prejudycjalne skierowane do Trybunału Sprawiedliwości UE brzmiało następująco: „Czy wyrażone w art. 4 ust. 3 Traktatu o Unii Europejskiej […] zasady skuteczności i lojalnej współpracy oraz równoważności lub jakakolwiek inna właściwa zasada przewidziana w prawie Unii, sprzeciwia się takiemu przepisowi krajowemu jak art. 78 § 5 pkt 1 i 2 ustawy z 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa […] który przewiduje, że odsetki od nadpłaconego podatku, pobranego przez płatnika niezgodnie z prawem unijnym, nie są należne podatnikowi za okres po upływie 30 dni, licząc od dnia opublikowania w Dzienniku Urzędowym wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej stwierdzającego niezgodność pobrania podatku z prawem wspólnotowym, jeżeli wniosek o stwierdzenie tej nadpłaty został złożony przez podatnika po tym terminie, a przepisy prawa krajowego dotyczące pobrania podatku, pomimo wydanego wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 10 kwietnia 2014 r., C-190/12 (ECLI:EU:C:2014:249) pozostają nadal niezgodne z prawem UE?”

Zostało ono skierowane do TSUE na mocy postanowienia NSA z dnia 1 marca 2022 r. (II FSK 1602/19) po rozpoznaniu skargi kasacyjnej amerykańskiego funduszu inwestycyjnego od wyroku WSA we Wrocławiu z dnia 13 marca 2019 r. (I SA/Wr 1080/18) w sprawie ze skargi tegoż funduszu na decyzję Dyrektora Izby Administracji Skarbowej we Wrocławiu w przedmiocie oprocentowania nadpłaty w zryczałtowanym podatku dochodowym od osób prawnych (w latach 2012-2014).

Amerykański fundusz inwestycyjny występował o zwrot podatku od dywidend z polskich spółek powołując się na wydany w jego sprawie o sygn. C-190/12 wyrok TSUE z 10 kwietnia 2014 r., w którym stwierdzono, że polskie przepisy są niezgodne z unijnymi. Otrzymał nadpłatę, nie uzyskał jednak całości odsetek.

Wspomnianą decyzją Dyrektor IAS we Wrocławiu uchylił orzeczenie organu pierwszej instancji odmawiające w ogóle wypłaty odsetek i stwierdził zasadność oprocentowania nadpłat powstałych w latach 2012 – 2013 za okres od dnia ich powstania do 30 dnia od daty publikacji w Dzienniku Urzędowym UE sentencji orzeczenia TSUE w sprawie C-190/12, niemniej w zakresie nadpłat powstałych w 2014 r., odmówił przyznania ich oprocentowania. W odniesieniu do nadpłat powstałych w latach 2012 – 2013 wniosek o stwierdzenie nadpłaty został bowiem złożony po upływie 30 dni od opublikowania wyroku TSUE, ale nadpłata powstała przed upływem 30 dni od opublikowania wyroku; zatem – zdaniem Organu – oprocentowanie przysługiwało od dnia poboru do 30 dnia od opublikowania wyroku TSUE. Natomiast w przypadku nadpłaty za rok 2014 wniosek o stwierdzenie nadpłaty został złożony i nadpłata powstała po upływie 30 dni od opublikowania wyroku TSUE, dlatego też Dyrektor IAS uznał, że oprocentowanie nie przysługuje.

Podstawę rozstrzygnięcia stanowił art. 78 § 5 pkt 2 Ordynacji podatkowej. Ponieważ fundusz złożył wniosek o nadpłatę 2 stycznia 2018 r. (data wpływu wniosku do organu), zaś orzeczenie TSUE w sprawie C-190/12, zostało opublikowane w Dzienniku Urzędowym UE w dniu 10 czerwca 2014 r., Dyrektor IAS uznał, że oprocentowanie nadpłat powinno być liczone wyłącznie od daty powstania nadpłaty do 10 lipca 2014r. Odnosząc się zaś do żądania strony w zakresie wypłaty oprocentowania na warunkach opisanych w art. 78 § 5 pkt 1 Ordynacji podatkowej, tj. od dnia powstania nadpłaty do dnia jej zwrotu, Organ podatkowy stwierdził, że uwzględnienie żądania stanowiłoby niedopuszczalną dowolność i nieuprawnione uprzywilejowanie względem podmiotów krajowych.

WSA we Wrocławiu wyrokiem z dnia 13 marca 2019 r. (I SA/Wr 1080/18) oddalił skargę na powyższą decyzję i podzielił w niej stanowisko Organu, że w odniesieniu do nadpłat za lata 2012-2013 oprocentowanie należało przyznać tylko za okres wskazany w art. 78 § 5 pkt 2 Ordynacji podatkowej, uznał przy tym, że regulacje krajowe nie naruszają zasady skuteczności.

NSA, po rozpoznaniu skargi kasacyjnej od przedmiotowego wyroku WSA, w dniu 1 marca 2022 r. postanowił skierować do TSUE cytowane na wstępie pytanie prejudycjalne.

Uzasadniając swe stanowisko wskazał m.in., że w świetle orzecznictwa TSUE – w tym wyroków z 20 grudnia 2017 r., w sprawie C- 500/16 Caterpillar Financial Services (pkt 36 i 37) oraz z 8 września 2011 r., w sprawach C-89/10 i C-96/10, Q. i B. – państwa członkowskie samodzielnie decydują o zasadach zwrotu nienależnie pobranych podatków, jednakże zobligowane są zapewnić przestrzeganie zasad równoważności i skuteczności. W Ordynacji podatkowej przewidziano terminy zwrotu nadpłat oraz na podstawie art. 78 § 1 tej ustawy rekompensatę za pozbawienie podatnika możliwości korzystania ze środków pobranych nienależnie w postaci oprocentowania nadpłaty, przy czym katalog przypadków, w których oprocentowanie jest należne, jest katalogiem zamkniętym. Nadpłat powstałych w wyniku orzeczenia TSUE dotyczy art. 78 § 5 pkt 1 i 2 Ordynacji podatkowej. Organy podatkowe, w oparciu o powołane przepisy odmawiają wypłaty oprocentowania za cały okres, w jakim podatnik nie mógł dysponować środkami pobranymi tytułem nienależnego podatku. Oprocentowanie przyznawane jest od dnia pobrania podatku do 30 dnia od opublikowania wyroku, gdy wniosek o stwierdzenie nadpłaty został złożony po upływie 30 dni od opublikowania wyroku lub nie jest przyznawane, gdy podatek został pobrany po upływie 30 dni od dnia opublikowania wyroku TSUE. Wątpliwości NSA dotyczyły zgodności przedmiotowych regulacji ze wspomnianymi zasadami równoważności oraz skuteczności i lojalnej współpracy.

TSUE w wyroku z dnia 8 czerwca 2023 r., w sprawie o sygn. C-322/22, przyznał, że przepisy art. 78 § 5 pkt 1 i 2 Ordynacji podatkowej, które przewidują, że oprocentowanie nadpłaty powstałej w wyniku orzeczenia TSUE przysługuje w ograniczonym zakresie za okres od dnia powstania nadpłaty do 30 dnia od dnia publikacji sentencji orzeczenia Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej i nie przysługuje za okres po terminie publikacji sentencji orzeczenia TSUE- jeżeli wniosek o zwrot nadpłaty został złożony po tej dacie istotnie są sprzeczne z prawem UE.

Trybunał wskazał w szczególności, że jakkolwiek od podatnika biorącego udział w sporze, w związku z którym został wydany wyrok TSUE, można (co do zasady) wymagać złożenia wniosku o zwrot nadpłaty w terminie 30 dni od jego publikacji, to takich samych wymogów nie można stawiać wobec każdego innego podatnika, na którego sytuację prawną może mieć wpływ wyrok TSUE. Wynika to z faktu, że podatnik niebędący stroną postępowania przed TSUE, może nie mieć wiedzy o ogłoszeniu wyroku Trybunału w tak krótkim czasie.

Przedmiotowy wyrok Trybunału otwiera możliwość ubiegania się o zwrot dodatkowego oprocentowania podatnikom, którzy otrzymali zwrot nadpłaty w związku z wyrokami TSUE. Posiada istotne znaczenie w szczególności dla tych podatników, którzy – jak fundusz inwestycyjny najpierw w sprawie C-190/12, a następnie w sprawie C-322/22 – uzyskali korzystne rozstrzygnięcie Trybunału, stwierdzające niezgodność polskich przepisów podatkowych z prawem UE, a pomimo wydania wyroku TSUE przepisy te nadal pozostają sprzeczne z prawem unijnym, pozbawiając je efektywności.

 

 

Wróć do spisu treści serwisu