Czy sprzedaż towarów promocyjnych na rzecz agencji reklamowej stanowi nadużycie prawa na gruncie podatku od towarów i usług?

Sprzedaż towarów promocyjnych na rzecz agencji reklamowej po cenie niższej niż ich cena nabycia nie stanowi nadużycia prawa na gruncie podatku od towarów i usług.

Zgodnie z art. 5 ust. 4 ustawy o podatku od towarów i usług, w przypadku wystąpienia nadużycia prawa dokonane czynności, o których mowa w ust. 1, wywołują jedynie takie skutki podatkowe, jakie miałyby miejsce w przypadku odtworzenia sytuacji, która istniałaby w braku czynności stanowiących nadużycie prawa. Przez nadużycie prawa rozumie się dokonanie czynności, o których mowa w ust. 1 (tj. także odpłatna dostawa towarów) w ramach transakcji, która pomimo spełnienia warunków formalnych ustanowionych w przepisach ustawy, miała zasadniczo na celu osiągnięcie korzyści podatkowych, których przyznanie byłoby sprzeczne z celem, któremu służą te przepisy.

Ustawodawca wskazał, że w przypadku stwierdzenia tzw. sztuczności transakcji, nieznajdującej uzasadnienia z punktu widzenia praktyki gospodarczej i mającej na celu uzyskanie głównie korzyści podatkowych, organy podatkowe mają możliwość odmówienia skorzystania z prawa, jakie przypisy w zakresie VAT przyznają podatnikowi w związku z odliczeniem podatku. Sztuczność konstrukcji prawnej prowadzącej w efekcie do unikania realizacji obowiązków wynikających z VAT należy oceniać na płaszczyźnie prawnej oraz ekonomicznej. I tak, na płaszczyźnie prawnej sztuczność konstrukcji wyraża się najczęściej w jej nadmiernej zawiłości poprzez np. dzielenie zdarzenia na odrębne czynności prawne albo połączenia wielu odrębnych zdarzeń w jedną czynność w sposób nietypowy dla danej branży; występowaniu dużej ilości podmiotów pośredniczących, które nie wnoszą żadnych istotnych elementów gospodarczych; elementach prowadzących do uzyskania stanu identycznego lub zbliżonego do stanu istniejącego przed zastosowaniem tej konstrukcji prawnej (transakcje okrężne); elementach transakcji wzajemnie się znoszących lub kompensujących. Z kolei na płaszczyźnie ekonomicznej sztuczną transakcję charakteryzuje brak treści ekonomicznej np. poprzez ukrywanie prawdziwego celu i znaczenia zdarzenia gospodarczego, nieadekwatność lub zbędność do realizacji rzeczywistego zdarzenia gospodarczego, zgodnie z jego celem i istotą oraz do uzyskania zamierzonego efektu gospodarczego. Zawiłość sztucznej konstrukcji prawnej oraz brak w niej treści ekonomicznej powoduje, że konstrukcja ta nie zostałaby zastosowana przez rozsądnie działający podmiot kierujący się w swych wyborach celami gospodarczymi.

W wyroku NSA z dnia 5 września 2016 r. (I FSK 2/15) Sąd uznał, że: „(…) Jak trafnie wskazał Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 25 lutego 2015 r., I FSK 93/14, na gruncie podatku od towarów i usług nadużycie prawa w rozumieniu art. 58 § 2 k.c. w zw. z art. 88 ust. 3a pkt 4 lit. c u.p.t.u. należy rozumieć jako zachowanie sprzeczne z celem gospodarczo-społecznym prawa do odliczenia podatku wyrażonym w art. 86 ust. 1 u.p.t.u., z uwagi na to, że mimo formalnego spełnienia przesłanki do realizacji tego prawa, ukształtowane ono zasadniczo zostało w celu uzyskania korzyści podatkowej, której przyznanie pozostawałoby w sprzeczności z celem tej normy (por. też wyroki NSA z dnia: 8 maja 2015 r., I FSK 149/14; 5 kwietnia 2016 r., I FSK 1824/14).” Zgodnie z art. 88 ust. 3a pkt 4 lit. c ustawy z dnia 11 marca 2004 r., nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego faktury i dokumenty celne w przypadku gdy wystawione faktury, faktury korygujące lub dokumenty celne potwierdzają czynności, do których mają zastosowanie przepisy art. 58 i 83 Kodeksu cywilnego – w części dotyczącej tych czynności (w tym zakresie wskazuje się na art. 58 § 2 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego).

W przypadku sprzedaży towarów promocyjnych na rzecz agencji reklamowej po cenie niższej niż ich cena nabycia nie występuje nadmierna zawiłość poprzez przykładowo podział zdarzenia na odrębne czynności prawne bądź połączenia wielu odrębnych zdarzeń w jedną czynność w sposób nietypowy dla analizowanego przypadku; występują tylko dwa podmioty, nie ma pomiędzy podatnikiem a agencją reklamową podmiotów pośredniczących, które nie wnosiłyby żadnych istotnych elementów gospodarczych. W tym zakresie nie można także mówić o sztuczności na płaszczyźnie ekonomicznej. Sprzedaż towarów promocyjnych na rzecz agencji reklamowej po cenie niższej niż ich cena nabycia nie charakteryzuje się brakiem treści ekonomicznej np. poprzez ukrywanie prawdziwego celu i znaczenia zdarzenia gospodarczego, nieadekwatność lub zbędność do realizacji rzeczywistego zdarzenia gospodarczego, zgodnie z jego celem i istotą oraz do uzyskania zamierzonego efektu gospodarczego.

Wróć do spisu treści serwisu