Wewnątrzwspólnotowe nabycie wyrobów winiarskich – obowiązki podatnika

W niniejszym artykule autor omawia obowiązki podmiotów nabywających wewnątrzwspólnotowo wyroby winiarskie.

Nabycie wewnątrzwspólnotowe wyrobów akcyzowych – niezależnie od tego, czy dotyczy wyrobów, od których została zapłacona akcyza na terytorium państwa członkowskiego, czy też wyrobów, od których z różnych względów akcyzy nie uiszczono – stanowi czynność powodującą powstanie obowiązku i zobowiązania w podatku akcyzowym (tzw. stan zamknięty). Wyjątek dotyczy jedynie:

1. nabycia wewnątrzwspólnotowego wyrobów do składu podatkowego (obowiązek podatkowy powstaje wówczas z tytułu wprowadzenia wyrobów do składu podatkowego, jego skonkretyzowanie w zobowiązanie podatkowe ulega jednak zawieszeniu na czas objęcia wyrobów procedurą zawieszonego poboru akcyzy) oraz
2. nabycia wewnątrzwspólnotowego wyrobów akcyzowych z akcyzą zapłaconą na terytorium państwa członkowskiego, dokonywanego przez osobę fizyczną, gdy wyroby te są przemieszczane przez tę osobę osobiście na jej własny użytek i nie są one przeznaczone na cele handlowe.

W tym ostatnim przypadku ustawa z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym¹ przewiduje zwolnienie od podatku akcyzowego, a zatem obowiązek podatkowy powstający z tytułu tej czynności nigdy nie przekształca się w zobowiązanie, pod warunkiem wszak spełnienia wszystkich warunków omawianego zwolnienia.

Na gruncie podatku akcyzowego należy zatem ocenić, czy w danym stanie faktycznym nabycie wyrobów alkoholowych stanowi określone w przepisach powyższej ustawy nabycie wewnątrzwspólnotowe wyrobów akcyzowych na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej i w związku z tym rodzi ono określone obowiązki podatkowe. Autor zwraca uwagę, że ustawa z dnia 6 grudnia 2008 r. nie określa, co należy rozumieć przez pojęcie nabycia wyrobu na potrzeby wykonywanej działalności gospodarczej, niemniej należy uznać, że nie chodzi tu wyłącznie o przypadki, w których nabywane wyroby będą przez nabywcę wykorzystane w ramach tej działalności, ale także o przypadki, w których dany nabywca nabywa te wyroby w ramach swojej działalności gospodarczej, ponieważ działalność ta polega m.in. na obrocie wyrobami akcyzowymi danego rodzaju, sprowadzanymi z innych państw członkowskich Unii Europejskiej (UE). Nadto z nabyciem wyrobów na cele związane z działalnością gospodarczą mamy także do czynienia w przypadku nabycia takich wyrobów na potrzeby reprezentacji i reklamy.

Takie rozumienie terminu „nabycie na potrzeby działalności gospodarczej” jest bliższe znaczeniu terminu „przechowywanie dla celów handlowych” nadanemu przez art. 33 ust. 1 dyrektywy Rady 2008/118/WE z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie ogólnych zasad dotyczących podatku akcyzowego, uchylającej dyrektywę 92/12/EWG². W związku z tym w pełniejszy sposób odpowiada regulacjom unijnym dotyczącym zwrotu akcyzy zapłaconej na terytorium jednego państwa członkowskiego od wyrobów przemieszczanych następnie do innego państwa członkowskiego, w którym następuje ich ostateczna konsumpcja. Zgodnie zaś z powołanym art. 33 ust. 1 dyrektywy 2008/118/WE (zdanie drugie) przechowywanie dla celów handlowych oznacza przechowywanie wyrobów akcyzowych przez osobę inną niż osoba prywatna lub przez osobę prywatną do celów innych niż na użytek własny i przewożenie tych wyrobów przez tę osobę zgodnie z art. 32 (art. 32 ww. dyrektywy został zaimplementowany do polskiego porządku prawnego w postaci art. 34 ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r.). W istocie zatem nabycie wyrobów na potrzeby wykonywanej działalności gospodarczej obejmuje każdy przypadek nabycia tych wyrobów w innym celu niż na użytek własny lub na cele niehandlowe w rozumieniu art. 34 przywołanej ustawy.

Procedura nabycia i obowiązki

1. Rejestracja

Jak już wspomniano, nabycie wewnątrzwspólnotowe wyrobów akcyzowych może się odbywać w procedurze zawieszenia poboru albo poza tą procedurą (np. z zapłaconą akcyzą). Niezależnie od stosowanej procedury obrotu wyrobami alkoholowymi (nabywanie z zawieszonym poborem akcyzy czy z akcyzą zapłaconą za granicą) podatnik powinien dokonać rejestracji w Centralnym Rejestrze Podmiotów Akcyzowych (CRPA) drogą elektroniczną przez Platformę Usług Elektronicznych Skarbowo-Celnych (PUESC)³. Zgłoszenie rejestracyjne jest dokonywane do właściwego dyrektora izby administracji skarbowej przez PUESC. Podpisuje się je kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym, podpisem osobistym albo zaawansowanym podpisem elektronicznym weryfikowanym za pomocą certyfikatu celnego albo zapewnia się w inny sposób możliwość potwierdzenia pochodzenia i integralności danych w postaci elektronicznej.

2. Znaki akcyzy

Na podstawie art. 114 ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. obrót wyrobami alkoholowymi wymaga prawidłowego oznaczenia odpowiednimi znakami akcyzy. Wyroby akcyzowe podlegające obowiązkowi oznaczania znakami akcyzy nie mogą być bez ich uprzedniego prawidłowego oznaczenia odpowiednimi znakami akcyzy:

1. przemieszczone na terytorium kraju w wyniku wewnątrzwspólnotowego nabycia poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy;
2. zostać sprzedane na terytorium kraju.

Oznacza to, że jeśli podmiot sprowadza do Polski wyroby alkoholowe z zapłaconą (w kraju wysyłki) akcyzą, opakowania (butelki, beczki, kegi itp.) powinny być obanderolowane przed ich wprowadzeniem na terytorium Polski. W praktyce oznacza to ich banderolowanie u dostawcy przed wysyłką.

Znaki akcyzowe dzieli się na podatkowe i legalizacyjne. Z uwagi jednak na to, że polski nabywca jest podatnikiem akcyzy z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia wina z innych państw członkowskich, zastosowanie mają podatkowe znaki akcyzy. W celu otrzymania znaków akcyzy podatnik musi złożyć:

1. wstępne zapotrzebowanie na banderole do Ministerstwa Finansów (wzór formularza wniosku określa załącznik nr 7 do rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 7 czerwca 2019 r. w sprawie oznaczania wyrobów akcyzowych znakami akcyzy⁴) oraz
2. wniosek o wydanie banderol podatkowych lub sprzedaż banderol legalizacyjnych oraz o wydanie upoważnienia do odbioru banderol (wzór formularza wniosku określa załącznik nr 12 do ww. rozporządzenia) do naczelnika urzędu skarbowego właściwego w sprawach znaków akcyzy.

Po raz pierwszy wstępne zapotrzebowanie należy złożyć przed rozpoczęciem wykonywania czynności opodatkowanych, a w kolejnych latach – do dnia 30 października roku poprzedzającego rok, na który jest składane wstępne zapotrzebowanie (w trakcie roku zapotrzebowanie może być jednak zmienione, jeżeli wystąpią okoliczności uzasadniające np. jego zwiększenie).

Do wniosku o wydanie banderol podatkowych należy załączyć:

1. wydane przez właściwego naczelnika urzędu skarbowego zaświadczenie o niezaleganiu w podatkach dochodowych oraz podatku od towarów i usług;
2. wydruk z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG);
3. kopię zgłoszenia o planowanym nabyciu wewnątrzwspólnotowym wina (art. 78 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r.);
4. kopię potwierdzenia złożenia zabezpieczenia akcyzowego.

Jeżeli podatnik zdecyduje się na nabywanie wyrobów alkoholowych w procedurze z zawieszeniem poboru akcyzy, dodatkowo zamiast kopii zgłoszenia o planowanym wewnątrzwspólnotowym nabyciu wina oraz potwierdzenia zgłoszenia akcyzowego załącza np. kopię zezwolenia na nabywanie wyrobów jako zarejestrowany odbiorca.

Wraz ze złożeniem wniosku o wydanie banderol należy dokonać wpłaty na rachunek urzędu skarbowego w Nowym Targu:

1. wartości podatkowych znaków akcyzy (zgodnie z załącznikiem nr 8 do rozporządzenia z dnia 7 czerwca 2019 r. dla wyrobów winiarskich w opakowaniu jednostkowym o pojemności powyżej 0,5 l jest to 0,08 zł/szt.);
2. kwoty na pokrycie kosztów wytworzenia podatkowych znaków akcyzy (zgodnie z załącznikiem nr 9 do ww. rozporządzenia).

Znaki akcyzy odbiera się we właściwym urzędzie skarbowym lub w Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych S.A.

Wina powinny być oznaczone banderolami najpóźniej w momencie przekroczenia granicy Rzeczypospolitej Polskiej.

Ważność znaków akcyzy w przypadku wyrobów winiarskich wynosi 24 miesiące. W tym okresie podmiot, który otrzymał te znaki, powinien je nanieść na te wyroby. Po upływie 24 miesięcy znaki tracą ważność i niewykorzystane podlegają zwrotowi podmiotowi, który je wydał (za zwrotem opłaty uiszczonej uprzednio przy ich odbiorze).

3. Wady i zalety poszczególnych schematów wewnątrzwspólnotowego nabycia wyrobów alkoholowych

Zdaniem autora należy rozważyć dwa schematy działania przy sprowadzaniu wyrobów alkoholowych do Polski w zakresie opodatkowania akcyzą:

1. sprzedaż w procedurze z zawieszeniem poboru akcyzy:
   1. zalety:
      • możliwość odroczonej płatności podatku akcyzowego,
      • rozliczenie wartości podatkowych znaków akcyzy naniesionych na wyroby w kalkulacji podatku akcyzowego (wpłaty dzienne, zobowiązanie podatkowe);
   2. obowiązki:
      • obowiązek rejestracji w Systemie Przemieszczania oraz Nadzoru Wyrobów Akcyzowych (ang. Excise Movement and Control System – EMCS),
      • konieczność zorganizowania składu podatkowego (własnego lub korzystanie z cudzego),
      • rozliczenie akcyzy w deklaracji AKC-4/4zo razem ze szczegółowym formularzem dotyczącym wina (AKC-4/B),
      • uzyskanie zezwolenia na prowadzenie działalności jako zarejestrowany odbiorca i ewentualnie na prowadzenie składu podatkowego (jeżeli własny),
      • dokonywanie wpłat dziennych na akcyzę;
2. wewnątrzwspólnotowe nabycie wina poza procedurą zawieszenia poboru (z akcyzą zapłaconą w innym kraju UE).

Jeżeli akcyzę zapłacono za granicą, poza procedurą zawieszenia poboru, to zgodnie z art. 78 ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. do urzędu skarbowego składa się deklarację AKC-U/A, a podatek rozlicza się na bieżąco, tj. w terminie 10 dni, licząc od dnia powstania obowiązku podatkowego (który powstaje z dniem otrzymania wyrobów akcyzowych, nie później niż w 7. dniu, licząc od dnia wysyłki wskazanego w uproszczonym dokumencie towarzyszącym [UDT] dołączonym do transportu wina w takiej procedurze; jego rolę pod pewnymi warunkami może odgrywać np. faktura handlowa).

Przed wprowadzeniem wyrobów alkoholowych do Polski należy jednak dokonać zgłoszenia o planowanym wewnątrzwspólnotowym nabyciu do właściwego naczelnika urzędu skarbowego. Trzeba potwierdzić odbiór wyrobów akcyzowych na UDT oraz wystawić i dołączyć do zwracanego UDT dokument potwierdzenia złożenia zabezpieczenia akcyzowego lub zapłaty akcyzy na terytorium kraju.

W zakresie UDT stosuje się bezpośrednio rozporządzenie Komisji (EWG) nr 3649/92 z dnia 17 grudnia 1992 r. w sprawie uproszczonego dokumentu towarzyszącego w wewnątrzwspólnotowym przepływie produktów objętych podatkiem akcyzowym, przeznaczonych do konsumpcji w Państwie Członkowskim wysyłki⁵, określające unijny wzór UDT, sposób obiegu jego kart oraz warunki, na jakich dokument handlowy może zastąpić UDT.

4. Ewidencja

Podatnik jest obowiązany do prowadzenia ewidencji nabywanych wewnątrzwspólnotowo wyrobów akcyzowych. Może ona być prowadzona w formie papierowej lub elektronicznej. Szczegółowe zasady prowadzenia ewidencji wyrobów akcyzowych nabywanych wewnątrzwspólnotowo zostały określone w rozporządzeniu Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej z dnia 11 czerwca 2021 r. w sprawie ewidencji i innych dokumentacji dotyczących wyrobów akcyzowych i znaków akcyzy⁶.

Ewidencja wyrobów nabywanych wewnątrzwspólnotowo z akcyzą zapłaconą w innym kraju UE powinna być przechowywana do celów kontroli przez 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym została sporządzona (art. 138q ust. 1 ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r.).

Przypisy

¹     Tekst jednolity Dz.U. z 2022 r. poz. 143 ze zm., dalej: ustawa z dnia 6 grudnia 2008 r.

²     Dz. Urz. UE L 9 z 14.01.2009, s. 12, ze zm., dalej: dyrektywa 2008/118/WE.

³     Platforma Usług Elektronicznych Skarbowo-Celnych, http://puesc.gov.pl, dostęp: 30.11.2022.

⁴     Tekst jednolity Dz.U. z 2022 r. poz. 1753, dalej: rozporządzenie z dnia 7 czerwca 2019 r.

⁵     Dz. Urz. WE L 369 z 18.12.1992, s. 17-24; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 9, t. 1, s. 216.

⁶     Dz.U. poz. 1150 ze zm.