Spór dotyczący tego czy dostawa towarów na terytorium innego państwa członkowskiego na rzecz podmiotu, który wszedł w posiadanie towarów na skutek oszustwa, stanowi (jak utrzymywał organ interpretacyjny) wewnątrzwspólnotową dostawę towarów, czy też (jak twierdził podatnik) nie jest taką transakcją opodatkowaną podatkiem od towarów i usług, został rozstrzygnięty wyrokiem WSA w Łodzi (I SA/Łd 553/23) z dnia 21 września 2023 r.
Wspomniane stanowisko Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (KIS) zostało wyrażone w interpretacji indywidualnej z dnia 5 czerwca 2023 r. nr 0113-KDIPT1-2.4012.246.2023.2.JSZ, wydanej na wniosek Spółki prowadzącej działalność gospodarczą w zakresie produkcji dzianin, której przedstawiciele podczas targów branżowych nawiązali kontakt z osobą podającą się za działającą w imieniu spółki z Włoch – producenta oraz dystrybutora tkanin i zainteresowanego nabyciem produktów wytwarzanych przez Spółkę. Warunki zamówienia, tj. warunki płatności, rodzaj i ilość towaru, warunki transportu oraz termin realizacji zostały potwierdzone ostemplowanym oraz podpisanym potwierdzeniem zamówienia, które zostało przesłane w formie skanu z adresu e-mail osoby podającej się za reprezentanta spółki z Włoch. Na zamówieniu widoczna była pieczęć podmiotu zamawiającego tj. spółki z Włoch oraz parafa. Istnienie firmy oraz możliwości udzielenia jej kredytu kupieckiego zostały potwierdzone przez międzynarodową firmę ubezpieczającą należności. Zgodnie z ustaleniami transport towaru do Włoch leżał po stronie Spółki i został dokonany przez wynajętą firmę przewozową.
Towar dostarczono na adres wskazany przez osobę podającą się za reprezentanta spółki włoskiej. Pod adresem tym towar został odebrany, odbiór potwierdzono. Od przewoźnika Spółka otrzymała kopie CRM, packing list oraz specyfikację dostawy; dokumenty zwrotne były opatrzone pieczęcią firmową, datą i podpisem odbiorcy. Zgodnie z przyjętą przez Spółkę polityką, spółka włoska została zweryfikowana w systemie VIES, a także telefonicznie spółka z Włoch potwierdziła, iż jest podmiotem wielooddziałowym i zawiera kontrakty handlowe z jednostkami z całej Europy.
W związku z brakiem zapłaty za towar w przewidzianym terminie Spółka skontaktowała się z włoską spółką w celu ponaglenia uregulowania należności. Włoski podmiot poinformował, że osoba, z którą Spółka współpracowała nigdy nie reprezentowała ich firmy, podmiot ten nigdy nie zamawiał dostarczonego przez Spółkę towaru, jak również nie otrzymał faktur jego zakupu, w związku z czym nie jest zobowiązany do ich zapłaty.
W wyniku powyższych okoliczności Spółka złożyła zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa. Na skutek nielegalnego działania osoby podszywającej się pod włoską spółkę, Spółka została pozbawiona prawa do dysponowania towarem, nie uzyskała z tego tytułu ani zapłaty, ani też nie miała możliwości sprzedaży innemu kontrahentowi tego towaru, gdyż nie został on zwrócony.
Spółka zakładała, że zaistniałego dostarczenia towarów na rzecz oszusta nie można kwalifikować, jako opodatkowanej wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 5 w zw. z art. 13 ust. 1 i art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (dalej określanej jako: „ustawa o podatku od towarów i usług”).
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w powołanej interpretacji uznał powyższe stanowisko za nieprawidłowe i stwierdził, że w jego ocenie dostawa towarów, rozumiana jako przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, miała miejsce, w ramach tej dostawy nastąpił wywóz towarów z terytorium kraju na terytorium innego państwa członkowskiego UE, co oznacza, że dokonanej transakcji nie można uznać za czynność niebędącą przedmiotem prawnie skuteczne umowy, a brak otrzymania zapłaty za dokonane dostawy, gdyż przedstawiciel (osoba) zamawiająca towar podszyła się pod kontrahenta, który zamówienia nie dokonał, nie wpływa na opodatkowanie samej czynności, ponieważ ustawa o podatku od towarów i usług nie uzależnia opodatkowania czynności od otrzymania zapłaty.
WSA w Łodzi, rozpatrując skargę Spółki na przedstawioną interpretację wbrew twierdzeniom organu uznał, że na tle opisanego stanu faktycznego nie można przyjąć, iż Spółka przeniosła prawo do rozporządzania towarem. W oparciu o orzecznictwo sądów administracyjnych (w tym wyrok NSA z dnia 21 grudnia 2022 r. , FSK 888/19) oraz TSUE (w tym m.in. wyrok z dnia 8 lutego 1990 r. w sprawie o sygn. akt C-320/88) Sąd wyprowadził wniosek, iż aby doszło do dostawy towaru, po stronie dostawcy musi istnieć wola przekazania innemu podmiotowi władztwa nad rzeczą, a zatem transakcja musi być zamierzona przez dostawcę, w tym przypadku Spółkę. Tymczasem, Spółka ta – jak to ujął WSA – „[…] na skutek wprowadzenia w błąd co do podmiotu będącego kupującym towar, nie przeniosła prawo do rozporządzania towarem na podmiot włoski, znany na rynku i wiarygodny, lecz wydała towar oszustowi, podszywającemu się pod rzeczywiście funkcjonującą na rynku włoskim firmę, doprowadzając do niekorzystnego rozporządzenia mieniem”.
Według Sądu nie można przenieść prawa do rozporządzania towarem na nieznany, nieustalony podmiot, gdyż nie tylko wykracza to poza sferę woli podmiotu wykonującego dostawę, ale też uniemożliwia kontrolę obrotu i rozliczeń podatkowych.
WSA podkreślił, że zaakceptowanie oczywiście niezasadnego poglądu Dyrektora KIS, iż w opisanych okolicznościach nastąpiło przeniesienie prawa do rozporządzania towarem na rzecz oszusta prowadziłoby wprost do uznania, że uprawnienie to można nabyć za pomocą czynu zabronionego, co „[…] wykraczałoby poza granice art. 2 Konstytucji RP i godziło w pewność obrotu gospodarczego”.
Sąd stwierdził zatem, że skoro do przeniesienia posiadania towaru doszło na skutek wprowadzenia Spółki jako dostawcy w błąd i towarem tym dysponuje nieznany podmiot trudno zgodzić się z organem, że Spółka ta przeniosła prawo do rozporządzania towarem, a w konsekwencji, że doszło do wewnątrzwspólnotowej dostawy towaru. Wyrok nie jest prawomocny.
dr Joanna Kiszka
Dyrektor Śląskiego Oddziału Instytutu Studiów Podatkowych
joanna.kiszka@isp-modzelewski.pl
tel. 32 259 71 50
