Instytucja wyłączenia karalności korektą deklaracji podatkowej po zmianie art. 16a k.k.s. wprowadzonej od 1 stycznia 2022 r.

Do końca 2021 r. art. 16a kodeksu karnego skarbowego, tj. ustawy z dnia 10 września 1999 r., zwaną dalej: k.k.s. wskazywał, iż nie podlega karze za przestępstwo skarbowe albo wykroczenie skarbowe każdy, kto złożył skuteczną korektę deklaracji podatkowej jednocześnie uiszczając należność publicznoprawną uszczuploną lub narażoną na uszczuplenie.

Powyżej przedstawiona konstrukcja budziła wiele kontrowersji, z uwagi na kryminogenny charakter, ponieważ umożliwiała dokonywanie przestępstw skarbowych lub wykroczeń skarbowych w zasadzie bez konsekwencji, która ograniczała się jedynie do ryzyka uiszczenia wymagalnej należności publicznoprawnej wraz z odsetkami. Wynikiem tego doprowadzono do sytuacji, w której osoba umyślnie narażająca na uszczuplenie wpływów Skarbu Państwa, miała możliwość uchylenia się od odpowiedzialności karno-skarbowej. W szczególności wątpliwości wzbudzał brak negatywnych przesłanek czasowych ograniczających skuteczność art. 16a k.k.s. oraz brak przesłanek negatywnych po stronie podmiotowej.

 

Zmiana treści art. 16a k.k.s. w wyniku nowelizacji

Po zmianie wprowadzonej od 1 stycznia 2022 r. treść art. 16a k.k.s. została znacząco rozbudowana, a mianowicie ustawodawca wprowadził warunki związane z możliwością złożenia prawnie skutecznej korekty deklaracji podatkowej.

W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na to, iż ustawodawca wyraźnie wskazał, że zastosowanie omawianego art. dotyczy wyłącznie czynów polegających na złożeniu deklaracji lub przesłaniu księgi, a tym samym zakres jego stosowania został dookreślony. Skuteczność złożenia korekty deklaracji podatkowej, a w konsekwencji braku odpowiedzialności za popełniony czyn zabroniony, została uwarunkowana także od konieczności uiszczenia uszczuplonej należności publicznoprawnej niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie wyznaczonym przez finansowy organ postępowania przygotowawczego. Jako kolejną istotną zmianę należy wskazać wyłączenie związane z możliwością skorzystania ze złożenia korekty deklaracji podatkowej, a mianowicie złożenie prawnie skutecznej korekty deklaracji podatkowej zostało uwarunkowane ramami czasowymi. Zgodnie z brzmieniem art. 16a § 3 k.k.s. złożenie korekty deklaracji podatkowej nie przyniesie zamierzonego skutku, jeżeli przed złożeniem korekty deklaracji lub księgi wszczęto postepowanie przygotowawcze o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, lub w toku toczącego się postępowania przygotowawczego ujawniono to przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe.

Zmiany w zakresie treści art. 16a k.k.s. należy uznać za właściwe oraz pożądane a także odpowiadające postulatom doktryny. Dookreślenie wskazanego art. sprawia, że podmioty, które stosowały instytucję korekty deklaracji podatkowej do uniknięcia odpowiedzialności za umyślne narażenie na uszczuplenie wpływów Skarbu Państwa, nie będą mogły tak instrumentalnie wykorzystywać omawianej instytucji.

Pomimo dokonania znaczącej zmiany w brzmieniu art. 16a k.k.s. instytucja ta budzi w doktrynie wątpliwości, z uwagi na fakt, iż kompensata podmiotu, który korzysta z możliwości złożenia korekty deklaracji podatkowej w celu uniknięcia odpowiedzialności karno-skarbowej, powinna być bardziej dotkliwa, ponieważ w aktualnym stanie prawnym, jedyną karą dla sprawcy jest konieczność zapłaty odsetek. Ponad powyższe wskazać należy, iż wątpliwości budzi także fakt, iż instytucja wyłączenia karalności korektą deklaracji podatkowej nie wymaga od składającego przyznania się do winy lub chociaż złożenia uzasadnienia przyczyn korekty. Brak takich wymogów formalnych powoduje, iż omawiana instytucja może być instrumentalnie wykorzystywana przez podatników, którzy umyślnie narażają na uszczuplenie wpływów Skarbu Państwa.

 

 

Wróć do spisu treści serwisu