Rekompensaty za transport publiczny poza VAT

W dniu 8 maja 2025 r. TSUE wydał istotne orzeczenie w sprawie C-615/23, odpowiadając napytanie prejudycjalne zadane przez NSA w zakresie interpretacji art. 73 dyrektywy2006/112/WE dotyczące tego, czy rekompensata wypłacana odrębnemu podmiotowi przez jednostkę samorządu terytorialnego za świadczenie usług publicznego transportu zbiorowego wchodzi w zakres podstawy opodatkowania VAT.

Wyrok TSUE ma istotne znaczenie dla jednostek samorządu terytorialnego i spółek komunalnych w zakresie rozliczenia podatku od towarów i usług. W świetle wyroku należy zweryfikować dotychczas stosowane zasady rozliczeń między jednostek samorządu terytorialnego a spółką świadczącą usługi przewozowe, w szczególności w zakresie:

- dalszego rozliczania podatku należnego, w razie posiadania interpretacji indywidualnej nakładającej obowiązek opodatkowania rekompensat,

-  dokumentowania otrzymywanych rekompensat,

- możliwości skorygowania podatku nadpłaconego w związku z dotychczasowym opodatkowaniem rekompensat,

-  możliwości domaganie się zwrotu nadpłaty wraz odsetkami od dnia powstania nadpłaty,

- zasad odliczania podatku naliczonego przez spółki komunalne po wyłączeniu opodatkowania rekompensat.

Wyrok TSUE może mieć też znaczenie dla rekompensat przekazywanych przez jednostki samorządu terytorialnego spółkom komunalnym w związku z inną działalnością niż dotycząca przewozów osób.

Przedmiot sporu

Przedmiotem sporu była sytuacja, w której spółka działająca jako podatnik VAT czynny planowała świadczyć usługi transportu publicznego. Warunki prowadzenia tej działalności miały być w znacznej mierze zależne od organizującej transport jednostki samorządu terytorialnego (JST),która ustalałaby m.in. ceny biletów czy wysokość mandatów, które stanowić miały przychody spółki. W związku z preferencyjnymi wysokościami tych opłat przewidywano, że przychody spółki z jej podstawowej działalności nie pokryją w całości jej kosztów, w związku z czym JST na koniec określonego okresu rozliczeniowego miała przekazywać spółce rekompensatę finansową, która byłaby niezależna od ceny biletów czy liczby osób faktycznie korzystających z usług spółki.

Orzeczenie

TSUE orzekł, że tego rodzaju rekompensata wypłacana przez JST przedsiębiorstwu świadczącemu usługi publicznego transportu nie stanowi podstawy VAT.

Swoje stanowisko TSUE uzasadnił wskazując 3 kluczowe elementy:

- brak wpływu na cenę usługi - rekompensata nie ma bezpośredniego wpływu na cenę świadczonych usług transportowych, ustaloną przez organizatora tych usług, ponieważ celem tej rekompensaty jest przede wszystkim pokrycie strat związanych z tą działalnością;

- brak bezpośredniego beneficjenta rekompensaty - związku z rekompensata nie jest wypłacana operatorowi konkretnie w celu świadczenia przez niego usługi transportowej na rzecz określonego usługobiorcy i nie ma wpływu na cenę, jaką ma zapłacić ten usługobiorca, ponieważ cena ta nie jest ustalana w taki sposób, że zmniejsza się proporcjonalnie do rekompensaty wypłacanej podmiotowi świadczącemu tę usługę. Rekompensata jest przyznawana a posteriori i jest niezależna od konkretnego korzystania z usług transportowych, lecz zależy od liczby oferowanych wozokilometrów;

- charakter rekompensaty - rekompensata nie wchodzi zatem w zakres pojęcia „subwencji bezpośrednio związanych z ceną” w rozumieniu art. 73 dyrektywy VAT. 

Podsumowanie

Podsumowując, TSUE potwierdził, że rekompensaty wypłacane przez JST operatorom transportu publicznego w celu pokrycia strat nie podlegają opodatkowaniu VAT.

Orzeczenie to ma kluczowe znaczenie dla podmiotów świadczących usługi transportu publicznego. Przedmiotowy wyrok daje tym podmiotom możliwość występowania z wnioskami o stwierdzenie nadpłaty VAT za lata ubiegłe, jeśli rekompensaty były traktowane jako element podstawy opodatkowania VAT.

W przypadku potrzeby doradztwa w omawianym zakresie lub konieczności przeprowadzenia postepowania nadpłatowego na korzystnych warunkach finansowych pozostajemy do Państwa dyspozycji: