Składniki wynagrodzenia a wynagrodzenie urlopowe
Zgodnie z podstawową zasadą, wyrażoną w art. 172 kp, za czas urlopu pracownikowi przysługuje wynagrodzenie, jakie by otrzymał, gdyby w tym czasie pracował. Zmienne składniki wynagrodzenia mogą być obliczane na podstawie przeciętnego wynagrodzenia z okresu 3 miesięcy poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu; w przypadkach znacznego wahania wysokości wynagrodzenia okres ten może być przedłużony do 12 miesięcy.
Zasady wyliczania wynagrodzenia i ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy określa rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 8.01.1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop. Jak wynika z regulacji zawartych w tym rozporządzeniu (§ 7), składniki wynagrodzenia określone w stawce miesięcznej w stałej wysokości uwzględnia się w wynagrodzeniu urlopowym w wysokości należnej pracownikowi w miesiącu wykorzystywania urlopu. W praktyce oznacza to, że nie ma potrzeby ich przeliczania.
Konieczność ustalenia tzw. średniej urlopowej powstaje dopiero wtedy, gdy pracownik otrzymuje (wyłącznie lub również) zmienne składniki wynagrodzenia przysługujące za okresy nie dłuższe niż 1 miesiąc. Przyjmuje się je do podstawy wymiaru wynagrodzenia urlopowego w średniej wysokości wypłaconej mu w okresie 3 miesięcy poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu. Stosownie do § 6 rozporządzenia, wynagrodzenie za czas urlopu wypoczynkowego ustala się z uwzględnieniem wynagrodzenia i innych świadczeń ze stosunku pracy, z wyłączeniem:
- jednorazowych lub nieperiodycznych wypłat za spełnienie określonego zadania bądź za określone osiągnięcie,
- wynagrodzenia za czas gotowości do pracy oraz za czas niezawinionego przez pracownika przestoju,
- gratyfikacji (nagród) jubileuszowych,
- wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego, a także za czas innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy,
- ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy,
- dodatkowego wynagrodzenia radcy prawnego z tytułu zastępstwa sądowego,
- wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną,
- kwoty wyrównania do wynagrodzenia za pracę do wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę,
- nagród z zakładowego funduszu nagród, dodatkowego wynagrodzenia rocznego, należności przysługujących z tytułu udziału w zysku lub w nadwyżce bilansowej,
- odpraw emerytalnych lub rentowych albo innych odpraw pieniężnych,
- wynagrodzenia i odszkodowania przysługującego w razie rozwiązania stosunku pracy.
Nagroda (premia) uznaniowa nie jest elementem płacy zasadniczej, natomiast – podobnie jak płaca zasadnicza – może być stałym składnikiem wynagrodzenia. Co do zasady, nagród i premii uznaniowych nie uwzględnia się w podstawie wymiaru średniej urlopowej. Należy przy tym zaznaczyć, że regułę tę stosuje się do nagród prawidłowo zakwalifikowanych, a więc tych których zasady przyznawania i wypłacania nie są określone w regulaminie wewnątrzzakładowym ani w umowach o pracę. Przyznanie nagrody zależy bowiem od swobodnej decyzji pracodawcy i nie powinno być uzależnione od spełnienia przez pracownika określonych warunków. Jeśli bowiem zatrudniony wie, jakie kryteria oceny są stosowane przy przyznawaniu nagród, to jeśli je spełni ma prawo domagać się wypłaty. Wówczas nagroda nabywa roszczeniowego charakteru właściwego dla premii regulaminowej, stając się w rzeczywistości taką premią tylko inaczej nazwaną. Ponadto nagroda uznaniowa nie powinna być pomniejszana za okresy usprawiedliwionej nieobecności w pracy, w tym za okres korzystania z urlopu wypoczynkowego. Jeśli zatem nagroda nie jest pomniejszana to oznacza, że pracownik otrzyma ją w całości niezależnie od przebywania na urlopie. Włączenie takiej premii do podstawy wymiaru średniej urlopowej lub ekwiwalentu spowodowałoby niezasadne zawyżenie obu świadczeń.
Zatem wliczanie poszczególnych składników wynagrodzenia do podstawy wymiaru wynagrodzenia i ekwiwalentu urlopowego nie zależy od nazwy tych składników, tylko od ich rzeczywistego charakteru.
