Zbycie udziału w spółce z o.o.
Zgodnie z art. 180 § 1 ksh zbycie udziału, jego części lub ułamkowej części udziału oraz jego zastawienie powinno być dokonane w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi. W przypadku spółki, której umowa została zawarta przy wykorzystaniu wzorca umowy, zbycie przez wspólnika udziałów jest możliwe również przy wykorzystaniu wzorca udostępnionego w systemie teleinformatycznym. Oświadczenia zbywcy i nabywcy opatruje się kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym.
Należy wskazać, iż ksh dopuszcza także możliwość zbycia części udziału. Na podstawie art. 181 § 1 ksh jeżeli według umowy spółki wspólnik może mieć tylko jeden udział, umowa spółki może dopuścić zbycie części udziału. W wyniku podziału nie mogą powstać udziały niższe niż 50 złotych.
Zgodnie z art. 182 § 1 ksh zbycie udziału, jego części lub ułamkowej części udziału oraz zastawienie udziału umowa spółki może uzależnić od zgody spółki albo w inny sposób ograniczyć. W sytuacji gdy zbycie uzależniona jest od zgody spółki takiej zgody udziela zarząd w formie pisemnej. Jak wskazuje się w orzecznictwie ograniczenia w zbywaniu udziałów mogą polegać na wskazaniu określonych kategorii osób, które mogą być nabywcami np. tylko wspólnicy, osoby posiadające określony zawód, umiejętności, wykształcenie, płeć, określone wartości majątkowe, osoby posiadające określone zezwolenia, koncesje. Ograniczenie może stanowić także warunek zamieszkania w danej miejscowości, zapłata określonej ceny nabycia, zezwolenie wszystkich wspólników, zgromadzenia wspólników, zezwolenie ze strony spółki przy wymaganej kwalifikowanej większości głosów (Wyrok SA w Lublinie z 8.04.2014 r., I ACa 823/13).
Jak wskazał SN: jedną z granic swobody wspólników wyznacza ustawa, w szczególności art. 182 § 1 ksh, wyraźnie dopuszczający jedynie ograniczenie zbywalności udziałów, a nie jej wyłączenie. Takie rozwiązanie ustawowe jest zsynchronizowane z art. 57 § 1 kc i oznacza w praktyce, że sprzeczne z ustawą będą regulacje umowne bezpośrednio bądź pośrednio wyłączające zbywalność udziałów. Nie chodzi tylko o wyłączenie zbywalności wprost, ale również o takie ograniczenie zbywalności udziałów, które czyni zbycie nadmiernie utrudnionym np. zbyt długi termin na wyrażenie zgody przez spółkę na zbycie udziałów bądź na zgłoszenie przez wspólnika chęci nabycia udziałów innego wspólnika (Postanowienie SN – Izba Cywilna z dnia 27 lutego 2020 r., I CSK 655/19) .
Zgodnie z przeważającym stanowiskiem doktryny oraz orzecznictwa rozporządzenie udziałami dokonane bez zgody wymaganej przez umowę spółki jest dotknięte bezskutecznością zawieszoną (Wyrok SA w Warszawie z 2.04.2019 r., VII AGa 2022/18). Zgoda taka może udzielona zarówno przed jak również po dokonaniu czynności prawnej. Zgodnie bowiem z art. 63 § 1 kc jeżeli do dokonania czynności prawnej potrzebna jest zgoda osoby trzeciej, osoba ta może wyrazić zgodę także przed złożeniem oświadczenia przez osoby dokonywające czynności albo po jego złożeniu. Zgoda wyrażona po złożeniu oświadczenia ma moc wsteczną od jego daty. Jeżeli do ważności czynności prawnej wymagana jest forma szczególna, oświadczenie obejmujące zgodę osoby trzeciej powinno być złożone w tej samej formie.
