Prof. dr hab. Witold Modzelewski
Instytut Studiów Podatkowych
Szanowni Państwo,
Na wstępie pragnę wszystkim najserdeczniej podziękować za korzystanie, zwłaszcza przez wiele lat, z usług świadczonych przez Grupę ISP, a w szczególności za uczestnictwo w szkoleniach, kursach i konferencjach organizowanych przez Instytut Studiów Podatkowych. Za rok będziemy obchodzić 25 lecie istnienia Instytutu, ale już dziś mogę niekłamaną satysfakcją stwierdzić, że dzięki zaufaniu naszych Kontrahentów utrzymamy się na czołowej pozycji w grupie podmiotów specjalizujących się w edukacji podatkowej. W tym czasie mieliśmy zaszczyt kształcić już wiele pokoleń specjalistów zajmujących się zawodowo daninami publicznymi : łącznie z naszych usług edukacyjnych skorzystało już ponad ćwierć miliona Słuchaczy. Jest to przedmiotem naszej dumy.
Dla edukacji podatkowej przyszły jednak trudne dni. Obowiązuje do odwołania zakaz organizowania konferencji, a udział w zajęciach dydaktycznych rodzi strach Uczestników związany z pandemią. Ograniczenia oraz spadek popytu w gospodarce zapowiada początek regresu ekonomicznego, a zwłaszcza spadek przychodów przedsiębiorców. Musimy wszyscy szukać oszczędności również w wydatkach związanych z edukacja podatkową i pozyskiwaniem wiedzy na ten temat. Nie warto wydawać pieniędzy na kosztowne, mało przydatne zbiory informacji, których główną cechą jest ich nadmiar. My stawiamy do Państwa dyspozycji dwa bezpłatne serwisy :
- wychodzący co tydzień w każdy poniedziałek SERWIS DORADZTWA PODATKOWEGO (https://isp-modzelewski.pl/wydawnictwa/serwis-doradztwa-podatkowego/), który w sposób zwięzły, czytelny i przystępny prezentuje bieżące informacje na temat wszystkich podatków, ZUS i innych danin publicznych.
- wychodzący co miesiąc SERWIS AKCYZY I PODATKU AKCYZOWEGO (https://isp-modzelewski.pl/wydawnictwa/akcyza-i-podatek-akcyzowy/) będący jedynym w Polsce wyspecjalizowanym miesięcznikiem dotyczącym tego podatku, a podatnikiem tego podatku może być każdy.
Dostęp do tych serwisów pozostanie bezpłatny a ich wieloletnia obecność na rynku świadczy o przydatności przekazywanej przez nas wiedzy. Jest dla nas szczególną satysfakcją, że z tych serwisów korzystają ? podobnie jak z innych publikacji ISP- również na co dzień Pracownicy organów skarbowych.
Nasza działalność dydaktyczna, informacyjna, wydawnicza i doradcza zawsze była i będzie prowadzona w dobrej wierze, kierując się naszą najlepszą wiedzą i działaniem w interesie Kontrahentów. Nigdy świadomie nie wprowadziliśmy kogokolwiek w błąd np. sugerując lub oferując ryzykowne rozwiązania podatkowe, twierdząc, że są (jakoby) bezpieczne dla podatników, a później zarabiać na kłopotach tych, którzy zaryzykowali. Dzięki tej postawie od lat budujemy swoją wiarygodność i zostaliśmy obdarzeni zaufaniem naszych Kontrahentów. Będziemy w dalszym ciągu realizować naszą misję dydaktyczną w doradztwie podatkowym obecnie w formie ONLINE, zanim okoliczności pozwolą wrócić do form tradycyjnych. W najbliższym czasie rozpocznie się cykl wykładów poświęconych zmianom podatkowym wchodzącym w życie z dniem 1 kwietnia 2020 r. ( jest ich bardzo dużo) oraz wynikającego z pakietu rozwiązań związanych z podatkowymi skutkami pandemii. Szczegółowa oferta do dyspozycji na naszej stronie www.isp-modzelewski.pl/szkolenia/.
Uczestnicy tych szkoleń otrzymają wzorcową instrukcję podatkową dotyczącą tych zmian, czekamy tylko na ich uchwalenie.
Tekst prof. W. Modzelewskiego: „Inwestycje legislacyjne” w podatku akcyzowym
W piśmiennictwie prawnopodatkowym (oczywiście tym spoza nurtu fasadowego) znane jest i opisane pojęcie „inwestycji legislacyjnych”, czyli przepisów, które powstały na zamówienie lub pod wpływem tych, którzy chcą dzięki nim zarobić, przy czym ów zarobek jest jedynym celem ich wprowadzenia. Jest wiele rodzajowych inwestycji. Można je z grubsza podzielić na trzy grupy:
- inwestycje jawne, czytelne dla każdego czytelnika przepisów podatkowych, które formalnie są adresowane do abstrakcyjnego podatnika, lecz w danych okolicznościach miejscu i czasu wiadomo, że ich beneficjentem może być tylko niewielka grupa albo nawet tylko jeden podatnik (przykładów jest wiele, dotyczą one głównie podatku dochodowego od tzw. instrukcji finansowych, lecz nie tylko: znane są w podatku od towarów i usług, akcyzie a nawet w podatku od nieruchomości),
- inwestycje zakamuflowane, czyli przepisy przynoszące obiektywne korzyści dla ich beneficjentów, lecz przedstawione jako rozwiązania tworzone w interesie publicznym, a nawet „uszczelniające” prawo podatkowe lub zwiększające jego efektywność fiskalną (najbardziej znanym przykładem jest tzw. odwrócony VAT w obrocie krajowym),
- inwestycje ukryte, czyli takie, o których się nic nie mówi, a dla większości czytelników przepisów podatkowych są one nawet niewidoczne: skorzystają z nich tylko ci, którzy wiedzą, gdzie ich szukać; taką inwestycją było wstawienie przecinka w przepisie określającym zakres stosowania marży w obrocie towarowym (art. 120 ust. 4 ustawy o podatku od towarów i usług), który spowodował, że faktycznie zlikwidowano opodatkowanie tym podatkiem istotnej części obrotu używanymi środkami trwałymi).
W ciągu ostatnich kilkunastu lat z różnym natężeniem „inwestowano” w polskie przepisy podatkowe, czemu sprzyjał zwłaszcza obowiązek harmonizacji tych przepisów, który stał się parawanem dla tego rodzaju działań. Spowodowało to istotne i nieodwracalne straty w dochodach budżetowych, liczone w okresie lat 2004-2019 w dziesiątkach miliardów złotych.
Rzadko przedmiotem zainteresowania piśmiennictwa podatkowego są „inwestycje legislacyjne” w podatku akcyzowym i to z wielu powodów. Po pierwsze, nie istnieje stały rynek piśmiennictwa na ten temat, nawet nie ma papierowego periodyku, który poświęcony jest temu podatkowi ? jedynym elektronicznym periodykiem jest tylko nasz serwis. Po drugie, podatek akcyzowy jest trudny, liczba rzeczywistych i potencjalnych podatników jest obiektywnie niewielka, czyli rzecz obraca się w małym, prawie zamkniętym kraju. Po trzecie, od wielu lat przygotowanie władz do rządzenia tym podatkiem jest bardziej niż skromne i w dodatku z tendencją spadkową kompetencji. Rzutuje to na sposób powstania przepisów, które są konsultowane z zainteresowanymi, którzy mogą narzucić swoje poglądy, nie zawsze formułowane w dobrej wierze. Projektodawcy przepisów niestety dają się tu „ograć” w czasie tzw. uzgodnień międzyresortowych ze strony jawnych lub niejawnych interesariuszy. Po czwarte wreszcie, władze korzystają z usług ekspertów nie badając, czy nie działają oni w konflikcie interesów. Dotyczy to zwłaszcza tzw. międzynarodowych firm doradczych, mające od lat „wyśmienite relacje” z politykami i urzędnikami, którzy występują w roli ekspertów a jednocześnie podmiotów działających w interesie podatników tego podatku.
Cechą charakterystyczną najbardziej skutecznych inwestycji legislacyjnych w tym podatku jest brak świadomość uczestnictwa w tym przedsięwzięciu ze strony najważniejszych aktorów sceny, czyli polityków, urzędników a nawet ekspertów. Ktoś kto działa w dobrej wierze, nawet nie przyjdzie mu do głowy, że jest ograny przez lobbystów, pełni rolę „pożytecznego idioty”, a tacy są (zawsze) bardzo potrzebni.
Można podejrzewać, że jedną z systematycznych inwestycji legislacyjnych w akcyzie jest ? obok zróżnicowania zasad oraz wysokości opodatkowania substytutów zaspokajanych tą samą potrzebą (np. preferencje dla piwa w stosunku do innych napojów alkoholowych) ? jest brak realnej możliwości sprawdzenia, czy powstał wtórny obowiązek podatkowy. Przypomnę, że jego istotą są zdarzenia, które dotyczą wyrobów, które już podlegały opodatkowaniu na etapie pierwotnym (np. produkcja, importu, nabycia wewnątrzwspólnotowego), lecz nie powstał podatek naliczony lub ma on niższy poziom ze względu na pierwotne przeznaczenie wyrobu. Wtórny obowiązek podatkowy powstaje tu głównie w następujących przypadkach:
- zmiany przeznaczenia w stosunku do zamiaru opodatkowania na etapie pierwotnym,
- utraty wyrobu (ubytku) przed jego zużyciem zgodnym z przeznaczeniem,
- wywozu poza terytorium kraju (eksport, WDT),
- użycia wyrobu w sposób sprzeczny z zamiarem, który był przesłanką jego opodatkowania (zwolnienia) na etapie pierwotnym.
W większości (zdecydowanej) nikt nie monituje tych zjawisk, nie są objęte żadnym skoordynowanym planem kontroli podatkowych czy celno-skarbowych, a jeżeli już ? to są działania incydentalne.
Ktoś musi pilnować, aby tu nic nie zmieniło się na lepsze, a w słabość naszego państwa prawdopodobnie zainwestowano grube miliony.
Witold Modzelewski
Profesor Uniwersytetu Warszawskiego
Instytut Studiów Podatkowych
