7. Odpowiedzialność za rozliczenie podatku akcyzowego
Interpretacja art. 8 ust. 2 pkt 4 ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym
może prowadzić do wniosku, że na podstawie tego przepisu organy podatkowe są upoważnione do pociągnięcia posiadacza
wyrobów akcyzowych do quasi-solidarnej odpowiedzialności za rozliczenie podatku akcyzowego w sytuacji, gdy
niesolidny dostawca nie rozliczy ciążącego na nim obowiązku zapłaty akcyzy. Jednakże tego rodzaju interpretacja
powinna być dopuszczalna jedynie wtedy, kiedy nie jest możliwe ustalenie dostawcy wyrobów akcyzowych, który był
zobowiązany do rozliczenia podatku akcyzowego. W sytuacji bowiem, gdy w toku postępowania dowodowego organy
podatkowe ustalą, że akcyza powinna zostać uiszczona przez inny podmiot niż posiadacz, akcyza powinna zostać
nałożona na ten podmiot, który nie dokonał zapłaty należnego podatku. W takim przypadku tylko dostawca wyrobu
akcyzowego może zostać uznany za podatnika akcyzy. Podmiot nabywający lub posiadający wyroby akcyzowe, od których
niesolidny dostawca nie uiścił akcyzy, nie posiada przymiotu podatnika, ponieważ nie dokonał czynności
opodatkowanych. W związku z tym zastosowanie art. 8 ust. 2 pkt 4 ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym
powinno być bardzo ograniczone. W żadnym razie nie może ono stanowić narzędzia do domagania się zapłaty akcyzy od
posiadacza lub nabywcy wyrobów w każdym przypadku, kiedy nieuczciwy dostawca nie uiścił należnej akcyzy. Przyjęcie
szerokiej interpretacji przedmiotowego przepisu byłoby więc niedopuszczalne, a co więcej – rodziłoby istotne
wątpliwości co do zgodności takich regulacji z Konstytucją RP. Jednakże nie można wykluczyć, że przepis ten
dodatkowo może zostać zastosowany w sytuacji, gdy nabywca miał świadomość, że nabywane przez niego wyroby akcyzowe
nie zostały obciążone podatkiem akcyzowym na wcześniejszym etapie obrotu (np. przy nabyciu wyrobów akcyzowych z
przemytu).
A zatem do zapłaty akcyzy nie mogą zostać zobowiązani nabywcy lub posiadacze wyrobów
akcyzowych, którzy działając w dobrej wierze, nie mieli świadomości, że nabyte wyroby nie zostały obciążone akcyzą.
Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 11 kwietnia 2018 r., sygn.. akt I GSK
233/16 stwierdził, że przesłanką konieczną dla zastosowania przepisu art. 8 ust. 2 pkt 4 ustawy o podatku akcyzowym
jest ustalenie, że „od wyrobów nie została zapłacona akcyza w należnej wysokości”. Ustalenie takie musi przy tym
zostać poprzedzone przeprowadzeniem „kontroli podatkowej, postępowania kontrolnego albo postępowania podatkowego”.
Ponadto stosownie do art. 8 ust. 6 ustawy o podatku akcyzowym, wyrażającego zasadę, jednofazowości podatku
akcyzowego, jeżeli w stosunku do wyrobu akcyzowego powstał obowiązek podatkowy w związku z wykonaniem jednej z
czynności, o których mowa w ust. 1, to nie powstaje obowiązek podatkowy na podstawie innej czynności podlegającej
opodatkowaniu akcyzą, jeżeli kwota akcyzy została, po zakończeniu procedury zawieszenia poboru akcyzy, określona lub
zadeklarowana w należnej wysokości, chyba, że przepisy ustawy stanowią inaczej.
Jak podkreślił NSA, nie ma
znaczenia to, że podatnik działał w przeświadczeniu (w dobrej wierze), że jego poprzednik (sprzedawca) uregulował
już akcyzę. Podobnie nie jest wystarczające i samo przez się nie prowadzi do uwolnienia się od opodatkowania na
podstawie art. 8 ust. 2 pkt 4 oraz art. 13 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku akcyzowym dysponowanie przez podatnika
danymi umożliwiającymi zidentyfikowanie sprzedawcy wyrobu akcyzowego, od którego nie została zapłacona akcyza w
należnej wysokości, choć dane te niewątpliwie mogą się okazać pomocne dla przeprowadzenia kontroli podatkowej,
postępowania kontrolnego albo postępowania podatkowego i ustalenia, czy akcyza została zapłacona. Nic nie stoi przy
tym na przeszkodzie temu, aby przed zawarciem umowy podatnik zwrócił się do kontrahenta o okazanie wiarygodnych
dowodów, że kwota akcyzy została określona lub zadeklarowana (art. 8 ust. 6 ustawy o podatku akcyzowym ) lub że
należny podatek został już zapłacony (art. 8 ust. 2 pkt 4 ustawy o podatku akcyzowym). Jako uczestnik obrotu
gospodarczego, podatnik powinien, bowiem wykazać minimum staranności w udokumentowaniu zapłaty akcyzy od nabywanego
wyrobu akcyzowego, gdyż jest to warunkiem zwolnienia go z obowiązku zapłaty podatku. Przepis art. 8 ustawy o podatku
akcyzowym nie przewiduje określonej kolejności podmiotów zobowiązanych do zapłacenia akcyzy, a to oznacza, że każdy
z wymienionych w przepisie podmiotów – producent, importer, sprzedawca, nabywca i inni – zobowiązany jest do zapłaty
podatku. Przy czym dopiero wykazanie, że podatek został już zapłacony, zwalnia z obowiązku podatkowego podmiot
występujący w kolejnej fazie obrotu wyrobem akcyzowym.
Malwina Sik
konsultant prawny
aplikant
adwokacki
malwina.sik@isp-modzelewski.pl
tel.
(22) 517 30 67
