Akcyza i Podatek Akcyzowy – Serwis ISP – Nr. 5/2018

9. Ogólne zasady kontynuacji działalności przez przedsiębiorstwo w spadku w zakresie związanym z opodatkowaniem akcyzą

W uchwalonej przez Sejm i skierowanej 7 czerwca 2018 r. do Senatu ustawie o
zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej (dalej określanej jako: ?ustawa o zarządzie
sukcesyjnym?) regulacje odnoszące się do podatku akcyzowego są najbardziej rozbudowane i szczegółowe.
Uwzględniają bowiem, iż wykonywanie działalności w dziedzinie wyrobów akcyzowych w znacznej mierze odbywa się na
podstawie odpowiednich zezwoleń, czy też wpisów do rejestrów, a więc wszelkie zmiany zarówno dotyczące podmiotu,
jak przedmiotu działania – co do zasady  – wymagają uzyskania nowych zezwoleń czy decyzji akcyzowych.

Zasady wykonywania zarządu sukcesyjnego przedsiębiorstwem w spadku w zakresie związanym z
opodatkowaniem akcyzą zostały ujęte w art. 105 ustawy o zarządzie sukcesyjnym. Próba pogodzenia systemu
dotychczasowego (opartego na indywidualnych aktach stosowania prawa) i docelowego (mającego w założeniu ułatwiać
prowadzenie działalności przez następców prawnych zmarłego przedsiębiorcy) wymusiła daleko idącą kazuistykę
regulacji nowej ustawy.

Uwarunkowania te sprawiły w szczególności, że we wszystkich tych dziedzinach, w
których prowadzenie działalności wiąże się obecnie z wydawaniem indywidualnych decyzji administracyjnych w ustawie o
zarządzie sukcesyjnym przewidziano szczególne zasady kontynuowania takiej działalności przez przedsiębiorstwo w
spadku.

Zgodnie z dodanym art.84a zachowano obowiązujące przepisy ustawy z dnia 6 grudnia
2008 r. o podatku akcyzowym (dalej: „ustawa”) dotyczące zezwoleń akcyzowych (art. 84), wpisu do rejestru
pośredniczącego podmiotu tytoniowego (art. 20a), a także decyzji w przedmiocie zwolnienia z obowiązku złożenia
zabezpieczenia akcyzowego (art. 64 ust. 3) oraz zgody na złożenie zabezpieczenia ryczałtowego (art. 65 ust. 8).

W przypadku przedsiębiorstwa w spadku wskazane w tych przepisach decyzje ani
zezwolenia akcyzowe, które posiadał zmarły przedsiębiorca, nie będą wygasać. Niemniej odstępstwo od wymogu
uzyskiwania nowych zezwoleń oraz decyzji, dla celów prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku obwarowano licznymi
warunkami, w tym przesłanką ustanowienia zarządu sukcesyjnego z chwilą śmierci przedsiębiorcy, a więc w istocie za
życia i przez samego przedsiębiorcę.

Należy zauważyć, że podobnego obostrzenia nie odniesiono do pozostałych sfer
zastosowania ustawy, pozostawiając w tym zakresie możliwość powołania zarządcy sukcesyjnego zarówno za życia
przedsiębiorcy, jaki i po jego śmierci, przez uprawnione do tego osoby, a więc  przez małżonka przedsiębiorcy (za
zgodą wszystkich znanych mu spadkobierców przedsiębiorcy albo zapisobiercy windykacyjnego), osobę, która przyjęła
zapis windykacyjny (za zgodą małżonka przedsiębiorcy) lub też przez osobę, która przyjęła spadek (za zgodą
wszystkich pozostałych, znanych jej spadkobierców oraz małżonka przedsiębiorcy), z zachowaniem w każdym przypadku
formy aktu notarialnego.

Dodatkowymi warunkami kontynuacji działalności po śmierci przedsiębiorcy na podstawie
posiadanych przez niego decyzji lub zezwoleń  akcyzowych uczyniono:

1. zapewnienie ciągłości zarządu sukcesyjnego;
2. złożenie przez zarządcę sukcesyjnego w terminie 7 dni od dnia śmierci przedsiębiorcy,
   wniosku o zmianę decyzji lub zezwolenia akcyzowego, poprzez dodanie do dotychczasowej nazwy posiadacza decyzji
   lub zezwolenia oznaczenia „w spadku”;
3. w przypadku decyzji NUS o wpisie do rejestru pośredniczących podmiotów tytoniowych ?
   istnienie miejsca zamieszkania lub siedziby zmarłego przedsiębiorcy na terytorium kraju.

Ponadto konieczne będzie spełnienie przez przedsiębiorstwo w spadku, zarządcę
sukcesyjnego, następcę zmarłego przedsiębiorcy oraz małżonka zmarłego przedsiębiorcy warunków określonych w dodanych
do ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. przepisach art. 84b?84d.

Wymogi odnoszone do samego przedsiębiorstwa w spadku (dotyczące m.in. braku
zaległości z tytułu cła i podatków stanowiących dochód budżetu państwa,  nieprowadzenia z jego majątku
przedsiębiorstwa w spadku postępowania egzekucyjnego, złożenia zabezpieczenia akcyzowego, braku jako płatnik,
zaległości z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne) określono w ust. 1 art. 84b ? art.84d ustawy.
Oddzielnie w ust. 2 art. 84b ? art.84d ustawy oznaczono warunki konieczne do łącznego spełnienia przez zarządcę
sukcesyjnego.

I tak, przykładowo, w przypadku zezwolenia na prowadzenie składu podatkowego zgodnie
z art.84b ustawy konieczne ma być łączne spełnienie przez przedsiębiorstwo w spadku warunków, jakie  w obecnym
stanie  prawnym ustala art. 48 ust.1 pkt 1-6 ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r.

Odpowiednio od zarządcy sukcesyjnego wymaga się przy rozpatrywanym zezwoleniu łącznego
spełnienia warunków dotyczących:

1. braku skazania prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo przeciwko wiarygodności
   dokumentów, przeciwko mieniu, przeciwko obrotowi gospodarczemu, przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami
   wartościowymi lub przestępstwo skarbowe,
2. w przypadku zezwolenia na prowadzenie składu podatkowego lub zezwolenia na nabywanie
   wyrobów akcyzowych jako zarejestrowany odbiorca ? posiadania tytułu prawnego do korzystania z miejsca, w którym
   ma być prowadzony skład podatkowy lub znajdować ma się miejsce przeznaczone do odbierania wyrobów akcyzowych,
   jeżeli tytułem prawnym jest umowa zawarta przez zmarłego przedsiębiorcę, w miejsce którego wstąpił zarządca
   sukcesyjny,
3. braku cofnięcia, ze względu na naruszenie przepisów prawa, jakiegokolwiek z
   udzielonych temu zarządcy zezwoleń akcyzowych, jak również koncesji lub zezwolenia na prowadzenie działalności
   gospodarczej oraz braku decyzji o zakazie wykonywania działalności regulowanej w rozumieniu przepisów ustawy z
   dnia 6 marca 2018 r. ? Prawo przedsiębiorców, w zakresie wyrobów akcyzowych, ponadto zaś
4. braku prowadzenia z jego majątku postępowania egzekucyjnego w związku z działalnością
   prowadzoną przy użyciu przedsiębiorstwa w spadku.

Z kolei warunkiem kontynuacji korzystania z zezwolenia na prowadzenie składu
podatkowego odnoszonym  do następców prawnych zmarłego przedsiębiorcy lub małżonka przedsiębiorcy ma być brak
prowadzenia postępowania egzekucyjnego, w związku z działalnością prowadzoną przy użyciu przedsiębiorstwa w spadku.

dr Joanna Kiszka
Konsultant
podatkowy
joanna.kiszka@isp-modzelewski.pl
tel.
(32) 259 71 50