OPODATKOWANIE AKCYZĄ SAMOCHODÓW OSOBOWYCH
1. Znaczenie określenia: „znacznie odbiega od średniej wartości rynkowej”
Znaczenie użytego w art. 104 ust. 8 ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym, zwana dalej ‘’u.p.a.’’ określenia: „znacznie odbiega od średniej wartości rynkowej” – w komentarzu do ustawy o podatku akcyzowym S. Parulskiego (Akcyza. Komentarz, wyd. III, WK, Warszawa 2016) wskazano, że „w celu weryfikacji, czy zadeklarowana kwota nie odbiega znacznie od średniej wartości rynkowej, ustawodawca zdefiniował średnią wartość rynkową. Jednocześnie nie wskazał, co należy rozumieć przez znaczne odbieganie od średniej wartości rynkowej. W praktyce należy uznać, że znaczne odstępstwo od średniej wartości powinno dotyczyć sytuacji, kiedy cena taka jest niższa o co najmniej 30% od średniej wartości rynkowej. Wynika to z faktu, że mniejsze odstępstwa występują w praktyce obrotu samochodami używanymi ze względu na różny stan techniczny czy też rejon/obszar, w którym dany pojazd jest sprzedawany.” Tak też przyjął Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie w wyroku z dnia 14 czerwca 2023 r., sygn. akt I SA/Ol 138/23.
W rozpatrywanej sprawie NUS oparł się na powszechnie stosowanej w takich sytuacjach wycenie samochodu uszkodzonego w systemie Eurotax oceniając na jej podstawie, że różnica między wartością deklarowaną (8.463 zł) a średnią wartością rynkową pojazdu (185.086 zł) jest znaczna, co skutkowało wystosowaniem do podatnika wezwania na podstawie art. 104 ust. 8 u.p.a. Stanowisko NUS było prawidłowe, gdyż ustalona różnica przekraczała, i to wielokrotnie, wskazaną w ww. komentarzu różnicę 30%. Wycena w systemie Eurotax dokonana na tym etapie ma charakter orientacyjny, tj. służy jedynie ustaleniu „rzędu wielkości” badanych wartości, a nie precyzyjnemu określeniu podstawy opodatkowania. Przepis mówi o „znacznym odbieganiu” wartości wykazanej w deklaracji od wartości ustalonej w systemie Eurotax. Nawet, gdyby ta wartość nie wynosiła dokładnie 185.086 zł, to i tak „rząd wielkości” wartości ustalonej wg Eurotax byłby znacznie wyższy niż wartość zadeklarowana. Były więc podstawy do podjęcia przez organ podatkowy kolejnych działań na podstawie ust. 8 art. 104 u.p.a., polegających na zbadaniu, czy podane przez podatnika przyczyny odstępstwa od średniej wartości rynkowej są uzasadnione. Zaś w dalszej kolejności, gdyby podatnik nie wskazał żadnych przyczyn lub gdyby okazały się one nieuzasadnione, kwestia wysokości podstawy opodatkowania stanie się przedmiotem postępowania podatkowego, w którym podatnikowi przysługuje prawo czynnego udziału, w tym dowodzenia co do prawidłowości wykazanej podstawy opodatkowania.
Jak słusznie wskazał WSS w orzecznictwie przyjmuje się, że podatnika obciąża obowiązek wykazania uzasadnionej przyczyny, dla której podstawa opodatkowania wskazana w deklaracji znacznie odbiega od średniej wartości rynkowej pojazdu. Zaś ocena twierdzeń podatnika i przedłożonych przez niego dowodów spoczywa na organie podatkowym. Organ jest uprawniony do podważenia istnienia „uzasadnionej przyczyny”, lecz wówczas spoczywa na nim obowiązek wykazania jej braku. Z orzecznictwa wynika, że do „uzasadnionych przyczyn” mogą należeć m.in. przyczyny wskazywane przez skarżącego, tj. warunki rynku zbycia i stan techniczny pojazdu (por. wyrok NSA z 10 czerwca 2022 r. I FSK 2528/21 Baza CBOSA).
Malwina Sik
adwokat
malwina.sik@isp-modzelewski.pl
tel. 22 517 30 93
