OPODATKOWANIE AKCYZĄ WYROBÓW ENERGETYCZNYCH
1. Przeznaczenie deklarowane jako czynnik determinujący opodatkowanie podatkiem akcyzowym.
W dniu 19 września 2019 r. Trybunał Sprawiedliwości unii Europejskiej wydał wyrok w sprawie „Bene Factum” UAB przeciwko Valstybinė mokesčių inspekcija prie Lietuvos Respublikos finansų ministerijos. Wyrok powyższy dotyczył zagadnienia okoliczności sposobu opodatkowania wyrobów akcyzowych w przypadku innego niż deklarowane ostatecznego wykorzystania wyrobów akcyzowych, o którym miał wiedzę podmiot dokonujący ich sprzedaży.
W latach 2009–2014 Bene Factum, spółka z siedzibą na Litwie, m.in. wytwarzająca i sprzedająca produkty kosmetyczne i środki higieny osobistej, przywoziła na terytorium Litwy w celach handlowych nabyte od spółki z siedzibą w Polsce płyny do płukania ust i alkohol kosmetyczny (zwane dalej „spornymi produktami”). W momencie dopuszczenia rzeczonych produktów do swobodnego obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zawarty w tych produktach alkohol etylowy został skażony zgodnie z wymogami tego państwa członkowskiego. Do skażenia został użyty alkohol izopropylowy, będący substancją toksyczną. W związku z tym, powołując się na przepisy prawa litewskiego, Bene Factum nie zgłosiła przywozu tych towarów na terytorium litewskie i nie uiściła podatku akcyzowego od zawartego w spornych produktach alkoholu etylowego. Krajowy organ podatkowy przeprowadził w odniesieniu do Bene Factum kontrolę podatkową, w wyniku której odkrył, że produkty przywożone i dostarczane przez Bene Factum były sprzedawane przez różnych dystrybutorów hurtowych i detalicznych, m.in. prowadzących kioski. W kioskach tych sprzedaż spornych produktów była zasadniczo zorientowana na klientów konsumujących je jako odurzające napoje alkoholowe.
Zgodnie ze stanowiskiem krajowych organów podatkowych Bene Factum nie podjęła żadnych środków mających zapobiec konsumpcji importowanych przez Bene Factum produktów jako napojów alkoholowych. Sąd odsyłający zgadza się z oceną krajowego organu podatkowego, zgodnie z którą oznakowanie wybrane przez skarżącą, na przykład oznaczenie procentowej zawartości alkoholu, dodanie do spornych produktów środków aromatyzujących, unikanie skażania spornego alkoholu etylowego zgodnie z przepisami litewskimi, w sytuacji gdy produkty wytwarzano na zamówienie skarżącej i były one zasadniczo przeznaczone do sprzedaży na Litwie, a także niska cena, można uznać za czynniki przyczyniające się do tego, by sporne produkty były spożywane jako napoje alkoholowe. Sąd odsyłający podkreśla jednocześnie, że Bene Factum nie sprzedawała jednak tych produktów sama konsumentom końcowym. Ponadto zdaniem sądu odsyłającego nie ma podstaw, by przyjąć, że osoby, które nabywały sporne produkty w celu ich spożycia jako napoje alkoholowe, nie wiedziały, względnie nie mogły wiedzieć, że kupują nie napoje alkoholowe, a właśnie kosmetyki i inne środki higieny osobistej. Sąd odsyłający uważa jednak, że Bene Factum wiedziała o tym, że niektóre osoby spożywały sporne produkty jako napoje alkoholowe i że w oczywisty sposób brała tę okoliczność pod uwagę.
W tych okolicznościach Lietuvos vyriausiasis administracinis teismas (naczelny sąd administracyjny Litwy) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:
„1) Czy art. 27 ust. 1 lit. b) dyrektywy 92/83 […] należy interpretować w ten sposób, że ma on zastosowanie do wszelkich produktów nieprzeznaczonych do spożycia przez ludzi zgodnie z ich zasadniczym (bezpośrednim) przeznaczeniem (użytkiem), niezależnie od tego, że niektóre osoby spożywają kosmetyki i środki higieny osobistej, takie jak te będące przedmiotem niniejszej sprawy, jako napoje alkoholowe w celu upojenia się?
2) Czy na odpowiedź na pytanie pierwsze ma wpływ okoliczność, że podmiot, który przywoził sporne produkty z państwa członkowskiego, wiedział, iż produkty zawierające skażony alkohol etylowy, wytwarzane na jego zamówienie i dostarczane (sprzedawane) konsumentom końcowym na Litwie przez inne osoby, są spożywane przez niektóre osoby jako napoje alkoholowe, i w związku z tym podmiot ten wytwarzał i etykietował te produkty, biorąc tę okoliczność pod uwagę, w celu sprzedaży możliwie jak największej ich liczby?”.
Jak wskazał TSUE: „Poprzez pytanie drugie sąd odsyłający zmierza zasadniczo do ustalenia, czy art. 27 ust. 1 lit. b) dyrektywy 92/83 należy interpretować w ten sposób, że ma on zastosowanie do alkoholu etylowego skażonego zgodnie z wymogami państwa członkowskiego, zawartego w produktach kosmetycznych lub środkach higieny jamy ustnej, które, choć nie są przeznaczone jako takie do spożycia przez ludzi, są spożywane jako napoje alkoholowe przez niektóre osoby, jeżeli podmiot dokonujący przywozu tych produktów z danego państwa członkowskiego w celu umożliwienia w państwie członkowskim przeznaczenia ich dystrybucji przez inne osoby na rzecz konsumentów końcowych, wie, że są one również spożywane jako napoje alkoholowe, i zleca ich produkcję oraz etykietowanie, biorąc tę okoliczność pod uwagę w celu zwiększenia sprzedaży. W kwestii tej z odpowiedzi udzielonej na pytanie pierwsze wynika, że produkty, które nie są przeznaczone do spożycia przez ludzi i które spełniają wymóg skażenia przewidziany w art. 27 ust. 1 lit. b) dyrektywy 92/83, są objęte zakresem zwolnienia przewidzianego w przywołanym przepisie. W badanej sprawie sąd odsyłający wskazuje, iż okoliczność, że Bene Factum zaprojektowała opakowania spornych produktów i etykiety, którymi były opatrywane, a w szczególności zadbała o wskazanie procentowej zawartości alkoholu oraz dodała do rzeczonych produktów środki aromatyzujące, można uznać za czynniki przyczyniające się do tego, by sporne produkty były spożywane jako napoje alkoholowe. Niemniej jednak sąd odsyłający wskazuje również, że produkty te były sprzedawane jako kosmetyki i płyny do płukania jamy ustnej oraz że osoby kupujące je jako napoje alkoholowe wiedziały, względnie powinny były wiedzieć, że kupowały produkty kosmetyczne lub środki higieny jamy ustnej. Okazuje się więc, że środki podjęte przez Bene Factum w nawiązaniu do charakterystycznych cech spornych produktów nie wykluczają postrzegania ich jako produkty kosmetyczne lub środki higieny jamy ustnej nieprzeznaczone do spożycia przez ludzi. (…) W związku z tym na pytanie drugie należy odpowiedzieć, że art. 27 ust. 1 lit. b) dyrektywy 92/83 należy interpretować w ten sposób, że ma on zastosowanie do alkoholu etylowego skażonego zgodnie z wymogami państwa członkowskiego, zawartego w produktach kosmetycznych lub środkach higieny jamy ustnej, które, choć nie są przeznaczone jako takie do spożycia przez ludzi, są spożywane jako napoje alkoholowe przez niektóre osoby, jeżeli podmiot dokonujący przywozu tych produktów z danego państwa członkowskiego w celu umożliwienia w państwie członkowskim przeznaczenia ich dystrybucji przez inne osoby na rzecz konsumentów końcowych, wie, że są one również spożywane jako napoje alkoholowe, i zleca ich produkcję oraz etykietowanie, biorąc tę okoliczność pod uwagę w celu zwiększenia sprzedaży.”
Wyrok powyższy jest zgodny z istotą podatku akcyzowego oraz czyni zadość kluczowej w jego mechanizmie zasadzie jednofazowości. Wskazać przy tym należy, że TSUE potwierdził racjonalną zasadę, zgodnie z którą producent wyrobów akcyzowych nie może odpowiadać za zmianę ich przeznaczenia.
Marek Zagórski
Adwokat
marek.zagorski@isp-modzelewski.pl
