Zasada, że organy podatkowe mogą działać bez konieczności udowodnienia świadomego działania podatnika, jest głęboko zakorzeniona w polskim systemie prawa akcyzowego, co potwierdzają liczne interpretacje podatkowe i orzecznictwo.
Podatek akcyzowy jest podatkiem o charakterze obiektywnym. Oznacza to, że opodatkowaniu podlegają określone czynności lub stany faktyczne, a nie zamiary czy świadome działania podatnika. Wina lub brak wiedzy o niezgodności z przepisami nie mają wpływu na powstanie obowiązku podatkowego.
Zgodnie z art. 8 ust. 2 pkt 4 ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym (zwana dalej: ,,u.p.a.’’) przedmiotem opodatkowania jest m.in. nabycie lub posiadanie wyrobów akcyzowych poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy, jeżeli od tych wyrobów nie została zapłacona akcyza w należnej wysokości. Ustawodawca celowo skonstruował ten przepis tak, aby skutecznie zwalczać nieprawidłowości w obrocie wyrobami akcyzowymi.
Interpretacje podatkowe i orzecznictwo są zgodne z najnowszym wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 10 lipca 2025 r., sygn. akt I SA/Po 230/25. W prawie akcyzowym dominującą zasadą jest obiektywizm i zasada ryzyka. Oznacza to, że dla organów podatkowych kluczowy jest stan faktyczny (posiadanie wyrobu akcyzowego w określonych okolicznościach), a nie subiektywne intencje czy świadomość podatnika. W praktyce nakłada to na przedsiębiorców duży ciężar dowodu i wymaga od nich szczególnej staranności w weryfikacji zarówno dostawców, jak i jakości nabywanych towarów.
Brak wiedzy o złej jakości paliwa: Interpretacje podatkowe, podobnie jak wspomniany wyrok WSA, konsekwentnie wskazują, że sam fakt posiadania paliwa, które w wyniku kontroli okazuje się niespełniać wymogów jakościowych, rodzi obowiązek podatkowy. Nie ma znaczenia, czy przedsiębiorca wiedział o tym fakcie, czy nie. Zgodnie z interpretacjami, odpowiedzialność za jakość paliwa spoczywa na podmiocie, który je posiada.
Odpowiedzialność za nieoznaczone wyroby: W przypadku wyrobów, które powinny być oznaczone znakami akcyzy, organy podatkowe nie muszą udowadniać, że podatnik celowo unikał ich oznaczania. Obowiązek podatkowy powstaje z mocy prawa, jeśli wyroby te są posiadane bez wymaganych banderol. Takie podejście ma na celu ochronę interesów fiskalnych państwa i zapobieganie nielegalnemu obrotowi.
Brak możliwości ustalenia, kto nie zapłacił akcyzy: Prawo akcyzowe przewiduje mechanizm tzw. „odpowiedzialności wtórnej”. W sytuacji, gdy akcyza nie została zapłacona w należnej wysokości, a organom podatkowym trudno jest ustalić pierwotnego podatnika, odpowiedzialność może zostać przeniesiona na kolejnych nabywców lub posiadaczy wyrobu. Dzieje się tak, aby zapewnić, że podatek ostatecznie zostanie uregulowany.
Malwina Sik
Adwokat
malwina.sik@isp-modzelewski.pl
tel. 22 517 30 93
Skontaktujemy się z Tobą w najbliższym dniu roboczym aby porozmawiać o Twoich potrzebach i dopasować do nich naszą ofertę.
Jest to elektroniczny tygodnik podatkowy, udostępniany Subskrybentom w każdy poniedziałek w formie newslettera.