Audyt MDR

Nowe obowiązki dla podatników

Kogo obejmują przepisy o MDR?

Wraz z wejściem w życie z dniem 1 stycznia 2019 r. przepisów o tzw. raportowaniu schematów podatkowych (Rozdział 11a Ordynacji Podatkowej), nałożono nowe obowiązki dotyczące raportowania schematów podatkowych. Obecnie obowiązki związane z raportowaniem schematów podatkowych zostały zawieszone w związku z trwającym stanem epidemii jednak zawieszenie terminów ma charakter fakultatywny. Obowiązek przekazywania informacji do Szefa KAS o schematach podatkowych nałożony został na trzy kategorie podmiotów:

osobę fizyczną, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej, w szczególności doradcę podatkowego, adwokata, radcę prawnego, pracownika banku lub innej instytucji finansowej doradzającej klientom, również w przypadku gdy podmiot ten nie posiada miejsca zamieszkania, siedziby ani zarządu na terytorium kraju, która opracowuje, oferuje, udostępnia lub wdraża uzgodnienie lub zarządza wdrażaniem uzgodnienia.

osobę fizyczną, osobę prawna lub jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej:

której udostępniane jest uzgodnienie,
u której wdrażane jest uzgodnienie,
która jest przygotowana do wdrożenia uzgodnienia,
która dokonała czynności służącej wdrożeniu takiego uzgodnienia.

osobę fizyczną, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej, w szczególności biegłego rewidenta, notariusza, osobę świadcząca usługi prowadzenia ksiąg rachunkowych, księgowego lub dyrektora finansowego, bank lub inną instytucję finansową, a także ich pracownik, która przy zachowaniu staranności ogólnie wymaganej w dokonywanych czynnościach, przy uwzględnieniu zawodowego charakteru działalności, obszaru specjalizacji oraz przedmiotu wykonywanych czynności, podjęła się udzielić, bezpośrednio lub za pośrednictwem innych osób, pomocy, wsparcia lub porad dotyczących opracowania, wprowadzenia do obrotu, organizowania, udostępnienia do wdrożenia lub nadzorowania wdrożenia uzgodnienia.

Trzy rodzaje schematów

Czym jest schemat podatkowy?

Występują trzy rodzaje schematów, które podlegają obowiązkowi przekazywania informacji do Szefa KAS:

schemat podatkowy,
schemat podatkowy standaryzowany,
schemat podatkowy transgraniczny.

Definicja schematu podatkowego oparta jest na zdefiniowanym odrębnie pojęciu „uzgodnienia”. Zgodnie z pkt 16) art. 86 § 1 Ordynacji podatkowej, ilekroć mowa o uzgodnieniu – rozumie się przez to czynność lub zespół powiązanych ze sobą czynności, w tym czynność planowaną lub zespół czynności planowanych, których co najmniej jedna strona jest podatnikiem lub które mają lub mogą mieć wpływ na powstanie lub niepowstanie obowiązku podatkowego”.

Kiedy uzgodnienie staje się schematem?

Definicja schematu podatkowego

Schematem podatkowym jest uzgodnienie, które:

spełnia kryterium głównej korzyści oraz posiada ogólną cechę rozpoznawczą,
posiada szczególną cechę rozpoznawczą
posiada inną szczególną cechę rozpoznawczą.

Jednak samo wypełnienie definicji schematu podatkowego nie determinuje automatycznie konieczności przekazania do Szefa KAS informacji o schemacie podatkowym. Powstanie tego obowiązku – jeśli taki schemat podatkowy nie spełnia definicji schematu podatkowego transgranicznego – będzie bowiem uzależnione od tego, czy spełnione jest kryterium kwalifikowanego korzystającego w rozumieniu art. 86a § 4 Ordynacji podatkowej. Dopiero bowiem przekroczenie jednego z progów zawartych w kryterium kwalifikowanego korzystającego powoduje, że schemat podatkowy inny niż transgraniczny będzie podlegał obowiązkowi informacyjnemu.

Wymogi prawne schematów

Kryteria uznania uzgodnienia za schemat podatkowy

Schematem podatkowym, zgodnie z art. 86a § 1 pkt 10 Ordynacji podatkowej, jest uzgodnienie, które:

spełnia kryterium głównej korzyści oraz posiada ogólną cechę rozpoznawczą,
posiada szczególną cechę rozpoznawczą,
posiada inną szczególną cechę rozpoznawczą.

Zgodnie z 86a § 1 pkt 10 lit. a Ordynacji podatkowej, ostatnim rodzajem schematu podatkowego jest uzgodnienie, które charakteryzują łącznie występujące dwie cechy: spełnia kryterium głównej korzyści oraz posiada ogólną cechę rozpoznawczą.

Co daje schemat podatkowy?

Korzyści podatkowe a MDR

Przez korzyść podatkową dla celów MDR rozumie się:

niepowstanie zobowiązania podatkowego,
odsunięcie w czasie powstania zobowiązania podatkowego,
obniżenie wysokości zobowiązania podatkowego,
powstanie lub zawyżenie straty podatkowej,
powstanie nadpłaty lub prawa do zwrotu podatku,
zawyżenie kwoty nadpłaty, − zawyżenie kwoty zwrotu podatku,
brak obowiązku pobrania podatku przez płatnika, jeżeli wynika on z niepowstania zobowiązania podatkowego, odsunięcia w czasie powstania zobowiązania podatkowego lub obniżenia jego wysokości,
podwyższenie kwoty nadwyżki podatku naliczonego nad należnym – w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług – do przeniesienia na następny okres rozliczeniowy,
niepowstanie obowiązku lub odsunięcie w czasie powstania obowiązku sporządzania i przekazywania informacji podatkowych, w tym informacji o schematach podatkowych.

Przesłanki, obowiązki, interpretacja

Kryterium głównej korzyści – kluczowe zasady i warunki

Kryterium głównej korzyści uważa się za spełnione, jeżeli na podstawie istniejących okoliczności oraz faktów należy przyjąć, że podmiot działający rozsądnie i kierujący się zgodnymi z prawem celami innymi niż osiągnięcie korzyści podatkowej mógłby zasadnie wybrać inny sposób postępowania, z którym nie wiązałoby się uzyskanie korzyści podatkowej rozsądnie oczekiwanej lub wynikającej z wykonania uzgodnienia, a korzyść podatkowa jest główną lub jedną z głównych korzyści, którą podmiot spodziewa się osiągnąć w związku z wykonaniem uzgodnienia.

Zgodnie z treścią Objaśnień „ (…) kryterium głównej korzyści powinno być z punktu widzenia trzech przesłanek:

przesłanki wystąpienia korzyści podatkowej – kryterium głównej korzyści nie będzie spełnione, jeżeli z wybranym sposobem postępowania nie wiązałoby się uzyskanie korzyści podatkowej, faktycznej albo rozsądnie oczekiwanej. Korzyść podatkowa nie musi być jednak sprzeczna z przedmiotem lub celem ustawy podatkowej lub jej przepisu (tak jak w przypadku klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania),
przesłanka, aby korzyść podatkowa była główną lub jedną z głównych korzyści – korzyść podatkowa jest główną lub jedną z głównych korzyści, jeśli stanowi istotną lub determinującą przesłankę decyzji o wdrożeniu uzgodnienia. Kryterium głównej korzyści będzie więc, co do zasady, spełnione w przypadku, w którym uzgodnienie nie zostałoby wdrożone, gdyby nie oczekiwana korzyść podatkowa.

Korzystający z danego uzgodnienia lub jego promotorzy wiedzą, w którym przypadku uzgodnienie ma na celu osiągnięcie korzyści podatkowej lub kiedy osiągnięcie korzyści podatkowej jest jednym z głównych celów uzgodnienia, a wspomagający – przy uwzględnieniu zawodowego charakteru ich działalności – również mogą być w stanie to ocenić,

przesłanka alternatywnej drogi postępowania – kryterium głównej korzyści nie będzie spełnione, co do zasady, jeżeli na podstawie istniejących okoliczności oraz faktów należy przyjąć, że podmiot działający rozsądnie wskutek stosowania zgodnych z prawem rozwiązań nie ma lub nie miał alternatywnej, racjonalnej drogi postępowania, nawet jeżeli skutkiem postępowania jest osiągnięcie korzyści podatkowej.

(…) Aby kryterium głównej korzyści miało zastosowanie, wszystkie trzy przesłanki powinny zostać spełnione łącznie”. Zgodnie z art. 86a § 1 pkt 6 Ordynacji podatkowej przez ogólną cechę rozpoznawczą rozumie się właściwość uzgodnienia polegającą na tym, że spełniony jest co najmniej jeden z poniższych warunków:

promotor lub korzystający zobowiązali się do zachowania w poufności wobec osób trzecich w szczególności wobec innych korzystających, promotorów lub organów podatkowych, sposobu, w jaki uzgodnienie pozwala na uzyskanie korzyści podatkowej (art. 86a § 1 pkt 6 lit. a Ordynacji podatkowej),
promotor uprawniony jest do otrzymania wynagrodzenia, którego wysokość uzależniona jest od wysokości korzyści podatkowej wynikającej z uzgodnienia (art. 86a § 1 pkt 6 lit. b Ordynacji podatkowej),
promotor uprawniony jest do otrzymania wynagrodzenia uzależnionego od uzyskania korzyści podatkowej wynikającej z uzgodnienia lub zobowiązał się do zwrotu wynagrodzenia lub jego części, w przypadku gdy korzyść podatkowa nie powstanie lub powstanie w wysokości niższej, niż zakładano (art. 86a § 1 pkt 6 lit. c Ordynacji podatkowej),
dokonywanie w ramach uzgodnienia czynności opierają się na znacznie ujednoliconej dokumentacji albo przyjmują znacznie ujednoliconą formę, które nie wymagają istotnych zmian w celu wdrożenia schematu u więcej niż jednego korzystającego (art. 86a § 1 pkt 6 lit. d Ordynacji podatkowej),
podejmowane są celowe czynności dotyczące nabycia spółki przynoszącej straty, zaprzestania głównej działalności takiej spółki i wykorzystywania strat takiej spółki w celu zmniejszenia zobowiązań podatkowych, w tym poprzez przeniesienie tych strat do podmiotu na terytorium innego państwa lub przyspieszenie wykorzystania tych strat (art. 86a § 1 pkt 6 lit. e Ordynacji podatkowej),
dochodzi do zmiany kwalifikacji dochodów (przychodów) do innego źródła dochodów (przychodów) lub zmiany zasad opodatkowania, których skutkiem jest faktycznie niższe opodatkowanie, zwolnienie lub wyłączenie z opodatkowania (art. 86a § 1 pkt 6 lit. f Ordynacji podatkowej),
czynności prowadzą do okrężnego obiegu środków pieniężnych poprzez zaangażowanie podmiotów pośredniczących niepełniących istotnych funkcji gospodarczych, lub działań, które wzajemnie się znoszą lub kompensują lub prowadzą do uzyskania stanu identycznego lub zbliżonego do stanu istniejącego przed dokonaniem tych czynności albo mają inne podobne cechy (art. 86a § 1 pkt 6 lit. g Ordynacji podatkowej),
obejmuje ono podlegające do kosztów uzyskania przychodów transgraniczne płatności pomiędzy podmiotami powiązanymi, a w państwie miejsca zamieszkania, siedziby lub zarządu odbiorcy: nie nakłada się podatku dochodowego od osób prawnych lub pobiera się podatek dochodowy od osób prawnych według stawki zerowej lub stawki mniejszej niż 5%, płatności te korzystają z całkowitego zwolnienia lub objęte są preferencyjnymi zasadami opodatkowania (art. 86a § 1 pkt 6 lit. h Ordynacji podatkowej),
korzystający zobowiązał się że w przypadku wdrożenia uzgodnienia będzie współpracował z promotorem, który udostępnił uzgodnienie, albo zapłaci promotorowi wynagrodzenie lub odszkodowanie (art. 86a § 1 pkt 6 lit. i Ordynacji podatkowej),
promotor lub korzystający faktycznie respektują co najmniej jedno ze zobowiązań wskazanych w lit. b i c (art. 86a § 1 pkt 6 lit. j Ordynacji podatkowej),
na podstawie istniejących okoliczności należy przyjąć, że rozsądnie działający promotor lub korzystający, do których nie stosowałyby się obowiązki przewidziane w przepisach niniejszego rozdziału, chcieliby, żeby co najmniej jedno ze zobowiązań wskazanych w lit. a-c było faktycznie respektowane (art. 86a § 1 pkt 6 lit. k Ordynacji podatkowej).

Kluczowe kryteria identyfikacji

Szczególne cechy rozpoznawcze schematów podatkowych

W przypadku schematów opartych na ustawowej definicji „szczególnej cechy rozpoznawczej”, uregulowanych w art. 86 § 1 pkt 13 Ordynacji podatkowej, rozumie się przez to właściwość uzgodnienia polegającą na tym, że spełniony jest co najmniej jeden z poniższych warunków:

obejmuje ono podlegające zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów transgraniczne płatności pomiędzy podmiotami powiązanymi oraz: odbiorca płatności nie ma miejsca zamieszkania, siedziby ani zarządu w żadnym z państw, odbiorca płatności posiada miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową, określonych na podstawie przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz przepisów o podatku dochodowym od osób prawnych,
w odniesieniu do tego samego środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej dokonywane są odpisy amortyzacyjne w więcej niż jednym państwie,
ten sam dochód lub majątek korzysta z metod mających na celu unikanie podwójnego opodatkowania w więcej niż jednym państwie,
w ramach uzgodnienia dochodzi do przeniesienia aktywów i określone przez dwa państwa wynagrodzenie z tego tytułu dla celów podatkowych różni się co najmniej o 25%,
może skutkować obejściem obowiązku raportowania wynikającego z ustawy z dnia 9 marca 2017 r. o wymianie informacji podatkowych z innymi państwami lub równoważnych ustaw, umów lub porozumień w zakresie automatycznej wymiany informacji o rachunkach finansowych, włączając umowy lub porozumienia z państwami trzecimi lub wykorzystywać brak równoważnych przepisów, umów lub porozumień lub ich niewłaściwe wdrożenie,
występuje nieprzejrzysta struktura własności prawnej lub trudny do ustalenia jest beneficjent rzeczywisty z uwagi na wykorzystanie osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, konstrukcji lub struktur prawnych: które nie prowadzą znaczącej działalności gospodarczej z wykorzystaniem lokalu, personelu oraz wyposażenia wykorzystywanego w prowadzonej działalności gospodarczej, które są zarejestrowane, zarządzane, znajdują się, są kontrolowane lub założone w państwie lub na terytorium innym niż państwo lub terytorium miejsca zamieszkania, siedziby lub zarządu beneficjenta rzeczywistego aktywów będących w posiadaniu takich osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, konstrukcji lub struktur prawnych jeżeli nie można wskazać beneficjenta rzeczywistego osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, konstrukcji lub struktur prawnych, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz. U. poz. 723, 1075, 1499 i 2215 oraz z 2019 r. poz. 125 i 730),
wykorzystuje wprowadzone jednostronnie w danym państwie uproszczenie w stosowaniu przepisów związanych z ustalaniem cen transferowych, przy czym nie uważa się za uproszczenie wprowadzone jednostronnie uproszczenia, które wynika bezpośrednio z Wytycznych Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju w sprawie cen transferowych dla przedsiębiorstw wielonarodowych oraz administracji podatkowych, a także innych międzynarodowych regulacji, wytycznych lub rekomendacji w zakresie cen transferowych,
dochodzi do przeniesienia praw do trudnych do wyceny wartości niematerialnych,
pomiędzy podmiotami powiązanymi dochodzi do przeniesienia funkcji, ryzyka lub aktywów, jeżeli przewidywany roczny wynik finansowy podmiotu przenoszącego lub podmiotów przenoszących przed odsetkami i opodatkowaniem (EBIT) w trzyletnim okresie po tym przeniesieniu wyniósłby mniej niż 50% przewidywanego rocznego EBIT, gdyby nie dokonano przeniesienia;

Próg 5 lub 25 mln zł

„Inna szczególna cecha rozpoznawcza” – kluczowe kryteria

Natomiast „inna szczególna cecha rozpoznawcza” to właściwość uzgodnienia polegająca na tym, że spełniony jest co najmniej jeden z poniższych warunków:

wpływ na część odroczoną podatku dochodowego lub aktywa albo rezerwy z tytułu podatku odroczonego, wynikający lub oczekiwany w związku z wykonaniem uzgodnienia u korzystającego jest istotny dla danej jednostki w rozumieniu przepisów o rachunkowości oraz przekracza w trakcie roku kalendarzowego kwotę 5 000 000 zł (art. 86a § 1 pkt 1 lit. a Ordynacji podatkowej),
płatnik podatku dochodowego byłby zobowiązany do pobrania podatku przekraczającego w trakcie roku kalendarzowego kwotę 5 000 000 zł, jeżeli w odniesieniu do wypłat należności wynikających lub oczekiwanych w związku z wykonaniem uzgodnienia nie miałyby zastosowania właściwe umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania lub zwolnienia podatkowe (art. 86a § 1 pkt 1 lit. b Ordynacji podatkowej),
dochody (przychody) podatnika, o którym mowa w art. 3 ust. 2a ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. lub art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r., wynikające lub oczekiwane w związku z wykonaniem uzgodnienia, przekraczają łącznie w trakcie roku kalendarzowego kwotę 25 000 000 zł (art. 86a § 1 pkt 1 lit. c Ordynacji podatkowej),
różnica pomiędzy polskim podatkiem dochodowym, który byłby należny w związku z wykonaniem uzgodnienia od korzystającego nieposiadającego siedziby, zarządu ani miejsca zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, gdyby był on podatnikiem, o którym mowa w art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. lub art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r., a podlegającym faktycznej zapłacie podatkiem dochodowym w państwie siedziby, zarządu lub miejsca zamieszkania korzystającego w związku z wykonaniem uzgodnienia, przekracza łącznie w trakcie roku kalendarzowego kwotę 5 000 000 zł (art. 86a § 1 pkt 1 lit. a Ordynacji podatkowej).

Kluczowe zasady i klasyfikacja

Rodzaje schematów podatkowych – definicje i kryteria

W przypadku schematów opartych na ustawowej definicji „innej szczególnej cechy rozpoznawczej”, uregulowanych w art. 86 § 1 pkt 1 Ordynacji podatkowej, dotyczą one podatku dochodowego lub oparte są na transgranicznym przepływie środków lub poborze podatku u źródła.

Schematem podatkowym standaryzowanym jest schemat podatkowy możliwy do wdrożenia lub udostępnienia u więcej niż jednego korzystającego bez konieczności zmiany jego istotnych założeń, w szczególności dotyczących rodzaju czynności podejmowanych lub planowanych w ramach schematu podatkowego.

Schematem podatkowym transgranicznym jest uzgodnienie, które spełnia kryterium transgraniczne oraz:

spełnia kryterium głównej korzyści oraz posiada którąkolwiek z ogólnych cech rozpoznawczych, o których mowa w ust. 2 lit. a–h,
posiada szczególną cechę rozpoznawczą.

Kryterium transgraniczne uważa się za spełnione, jeżeli uzgodnienie dotyczy więcej niż jednego państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państwa członkowskiego Unii Europejskiej i państwa trzeciego oraz spełnia co najmniej jeden z poniższych warunków:

nie wszyscy uczestnicy uzgodnienia mają miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium tego samego państwa,
co najmniej jeden uczestnik uzgodnienia ma miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium więcej niż jednego państwa,
co najmniej jeden uczestnik uzgodnienia prowadzi działalność na terytorium danego państwa za pośrednictwem zagranicznego zakładu w tym państwie, a uzgodnienie stanowi część albo całość działalności gospodarczej tego zagranicznego zakładu,
co najmniej jeden uczestnik uzgodnienia prowadzi działalność na terytorium innego państwa nie mając miejsca zamieszkania ani siedziby na terytorium tego państwa oraz nie posiadając zagranicznego zakładu na terytorium tego państwa,
uzgodnienie może mieć wpływ na automatyczną wymianę informacji, o której mowa w dziale III ustawy z dnia 9 marca 2017 r. o wymianie informacji podatkowych z innymi państwami, lub na wskazanie beneficjenta rzeczywistego w rozumieniu ustawy z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu.

Z wyjątkiem sytuacji, gdy uzgodnienie dotyczy wyłącznie podatku od wartości dodanej, w tym podatku od towarów i usług, podatku akcyzowego lub ceł, nakładanych na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejski.

Zakres i rodzaje dokumentów

Jakie informacje o schematach należy składać do Szefa KAS?

Wyróżniamy 4 rodzaje dokumentów MDR:

Informacja o schemacie podatkowym, przekazywana na podstawie art. 86b § 1, art. 86c § 1 i 2, art. 86d § 4 Ordynacji podatkowej.

Zawiadomienie dotyczące schematu podatkowego, przekazywane na podstawie art. 86b § 6, art. 86d § 3 i 5 Ordynacji podatkowej.

Informacja Korzystającego o schemacie podatkowym, przekazywana na podstawie art. 86j § 1 Ordynacji podatkowej.

Kwartalna informacja o udostępnieniu schematu podatkowego standaryzowanego, przekazywana na podstawie art. 86f § 4 Ordynacji podatkowej.

Kto, kiedy i jakie dokumenty składa?

Terminy i obowiązki raportowania MDR

Informacja MDR-1 składana jest przez promotora, korzystającego lub wspomagającego w terminie 30 dni od dnia następującego po udostępnieniu, przygotowaniu do wdrożenia bądź od dnia dokonania pierwszej czynności wdrożenia (w zależności, które zdarzenie jest pierwsze). Na dokumencie tym składana jest informacja o schemacie podatkowym.

Zawiadomienie dotyczące schematu podatkowego (MDR-2), przekazywane jest na podstawie art. 86b § 6, art. 86d § 3 i § 5 Ordynacji podatkowej. Zawiadomienie MDR-2 składa promotor lub wspomagający w przypadku, gdy nie został on zwolniony z prawnie chronionej tajemnicy zawodowej.

Informację MDR-3 składa korzystający, który w danym okresie rozliczeniowym dokonywał czynności związanych ze schematem podatkowym bądź uzyskiwał z niego korzyść podatkową. Dokument ten składa się w terminie złożenia deklaracji podatkowej.

Promotor (lub wspomagający) przekazuje szefowi KAS w terminie 30 dni od zakończenia kwartału informacje (MDR-4) zawierające dane identyfikujące korzystających, którym udostępnił schemat podatkowy wskazując zarazem numer NSP.