20% sankcja VAT niezgodna z prawem UE – wyrok TSUE

W dniu 15 kwietnia 2021 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) wydał wyrok w sprawie C‑935/19, zgodnie z którym polskie przepisy dotyczące możliwości nakładania przez organy podatkowe 20% sankcji w podatku od towarów i usług (art. 112b ust. 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r.) są niezgodnie z przepisami Dyrektywy 2006/112/WE w zakresie, w jakim nie ma możliwości różnicowania wysokości sankcji od okoliczności sprawy i intencji podatnika.

Pytanie prejudycjalne do TSUE skierował w tej sprawie WSA we Wrocławiu (sygn. akt I SA/Wr 448/19). Polski sąd powziął wątpliwość, czy 20% sankcja nakładana przy dobrowolnej korekcie zeznania podatkowego jest zgodna z przepisami Dyrektywy 2006/112/WE, a także m.in. z zasadą proporcjonalności. Zgodnie z art. 112b ust. 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. jeżeli podatnik po zakończeniu kontroli skoryguje rozliczenia podatku i ureguluje zobowiązania podatkowe, organ podatkowy może nałożyć na niego sankcję. W takim przypadku wynosi ona 20% – zamiast 30% – kwoty zaniżenia zobowiązania podatkowego albo zawyżenia zwrotu podatku.

Odpowiedź TSUE

W sentencji wyroku TSUE wskazał, iż „Artykuł 273 dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej i zasadę proporcjonalności należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie przepisom krajowym, które nakładają na podatnika, który błędnie zakwalifikował transakcję zwolnioną z podatku od wartości dodanej (VAT) jako transakcję podlegającą temu podatkowi, sankcję wynoszącą 20% kwoty zawyżenia zwrotu VAT nienależnie żądanej, w zakresie, w jakim sankcja ta ma zastosowanie bez rozróżnienia zarówno w sytuacji, w której nieprawidłowość wynika z błędu w ocenie popełnionego przez strony transakcji co do podlegania przez dostawę opodatkowaniu, który to błąd cechuje brak przesłanek wskazujących na oszustwo i uszczuplenia wpływów do skarbu państwa, jak i w sytuacji, w której nie występują takie szczególne okoliczności”. 

Powyższe oznacza, iż niesłuszne jest nakładanie przez organ podatkowy sankcji bez rozróżnienia, czy do nieprawidłowego rozliczenia podatku doszło wskutek błędu czy też oszustwa oraz czy nastąpiło rzeczywiste uszczuplenie po stronie Skarbu Państwa. Ponadto, zdaniem TSUE: „(…) sposób ustalania omawianej sankcji, stosowany automatycznie, nie daje organom podatkowym możliwości zindywidualizowania nałożonej sankcji w celu zapewnienia, by nie wykraczała ona poza to, co jest niezbędne do realizacji celów polegających na zapewnieniu prawidłowego poboru podatku i zapobieganiu oszustwom podatkowym”. 

Skutki wyroku 

Na skutek wyroku TSUE podatnicy mogą składać wnioski o wznowienie postępowań w sprawach, w których określono dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości 20%. W przypadku zakończonych postępowań podatkowych, wniosek o wznowienie postępowania należy złożyć w terminie miesiąca od daty publikacji wyroku TSUE. Jeżeli w sprawie zapadł już prawomocny wyrok sądu administracyjnego, termin na złożenie wniosku wynosi trzy miesiące. W przypadku postępowań w toku, podatnicy mogą powołać się na omawiane orzeczenie, składając wniosek o uchylenie decyzji organów podatkowych w części dotyczącej zakwestionowanej przez TSUE sankcji.