Opcja opodatkowania usług finansowych

Obecnie przepisy ustawy z dnia 11 marca 2004 r. przewidują zwolnienia dla szeroko rozumianych usług finansowych. Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 7, 12, 38, 39, 40, 40a i 41 przedmiotowej ustawy zwalnia się od podatku odpowiednio:

 

1. transakcje, łącznie z pośrednictwem, dotyczące walut, banknotów i monet używanych jako prawny środek płatniczy, z wyłączeniem banknotów i monet będących przedmiotami kolekcjonerskimi, za które uważa się monety ze złota, srebra lub innego metalu oraz banknoty, które nie są zwykle używane jako prawny środek płatniczy lub które mają wartość numizmatyczną;

 

2. usługi zarządzania:

a) funduszami inwestycyjnymi, alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i zbiorczymi portfelami papierów wartościowych – w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi,

b) portfelami inwestycyjnymi funduszy inwestycyjnych i alternatywnych funduszy inwestycyjnych, o których mowa w lit. a, lub ich częścią,

c) ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi w rozumieniu przepisów o działalności ubezpieczeniowej,

d) otwartymi funduszami emerytalnymi oraz dobrowolnymi funduszami emerytalnymi w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, a także Funduszem Gwarancyjnym utworzonym na podstawie tych przepisów,

e) pracowniczymi programami emerytalnymi w rozumieniu przepisów o pracowniczych programach emerytalnych,

f) obowiązkowym systemem rekompensat oraz funduszem rozliczeniowym utworzonymi na podstawie przepisów prawa o publicznym obrocie papierami wartościowymi, a także innymi środkami i funduszami, które są gromadzone lub tworzone w celu zabezpieczenia prawidłowego rozliczenia transakcji zawartych w obrocie na rynku regulowanym w rozumieniu tych przepisów albo w obrocie na giełdach towarowych w rozumieniu przepisów o giełdach towarowych, przez partnera centralnego, agenta rozrachunkowego lub izbę rozliczeniową w rozumieniu przepisów o ostateczności rozrachunku w systemach płatności i systemach rozrachunku papierów wartościowych oraz zasadach nadzoru nad tymi systemami,

g) pracowniczymi planami kapitałowymi, w rozumieniu ustawy z dnia 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych (Dz. U. z 2020 r. poz. 1342);

 

3. usługi udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, a także zarządzanie kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę;

 

4. usługi w zakresie udzielania poręczeń, gwarancji i wszelkich innych zabezpieczeń transakcji finansowych i ubezpieczeniowych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu tych usług, a także zarządzanie gwarancjami kredytowymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę;

 

5. usługi w zakresie depozytów środków pieniężnych, prowadzenia rachunków pieniężnych, wszelkiego rodzaju transakcji płatniczych, przekazów i transferów pieniężnych, długów, czeków i weksli oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu tych usług;

 

6. usługi, w tym także usługi pośrednictwa, których przedmiotem są udziały w:

a) spółkach,

b) innych niż spółki podmiotach, jeżeli mają one osobowość prawną

– z wyłączeniem usług przechowywania tych udziałów i zarządzania nimi;

 

7. usługi, których przedmiotem są instrumenty finansowe, o których mowa w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2021 r. poz. 328 i 355), z wyłączeniem przechowywania tych instrumentów i zarządzania nimi, oraz usługi pośrednictwa w tym zakresie.

W związku z powyższym podatnicy świadczący usługi mieszczące się w powyższym zakresie korzystają obligatoryjnie ze zwolnienia z podatku od towarów i usług (w zakresie tychże usług).

Projekt ustawy z dnia 26 lipca 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw przewiduje wprowadzenie do przepisów ustawy z dnia 11 marca 2004 r. możliwości rezygnacji przez podatników z powyższych zwolnień (fakultatywne opodatkowanie). Opcja ta ma dotyczyć jednak jedynie usług świadczonych na rzecz podatników, a zatem tego typu usługi świadczone na rzecz podmiotów niebędących podatnikami VAT w dalszym ciągu będą zwolnione z tego podatku (nawet w przypadku wyboru rezygnacji ze zwolnienia). Jak wskazano w uzasadnieniu projektu ustawy: „Na gruncie przepisów dyrektywy 2006/112/WE usługi finansowe korzystają zasadniczo ze zwolnienia z opodatkowania VAT (art. 135 ust. 1 lit. b-g dyrektywy 2006/112/WE). Państwa członkowskie mogą jednakże wprowadzić możliwość wyboru przez podatnika opodatkowania świadczonych przez niego usług finansowych. Opcja ta uregulowana została w art. 137 ust. 1 lit. a dyrektywy 2006/112/WE. Zgodnie z tym przepisem państwa członkowskie mogą przyznać podatnikom prawo wyboru opodatkowania transakcji finansowych, o których mowa w art. 135 ust. 1 lit. b-g. Państwa członkowskie zobowiązane są przy tym określić szczegółowe zasady korzystania z prawa wyboru opodatkowania usług finansowych, mogą również ograniczyć zakres tego prawa. Należy podkreślić, że przewidziana w art. 137 ust. 1 lit. a dyrektywy 2006/112/WE opcja opodatkowania nie dotyczy usług ubezpieczeniowych.

Opcję opodatkowania usług finansowych wprowadziło dotychczas 8 państw członkowskich, m.in. Austria, Belgia, Francja i Niemcy. Państwa, które przyznały podatnikom prawo wyboru opodatkowania usług finansowych na podstawie art. 137 ust. 1 lit. a dyrektywy 2006/112/WE, stosują przy tym różne modele opodatkowania. Przykładowo, wprowadzone we Francji rozwiązanie przewiduje możliwość wyboru przez podatnika opcji opodatkowania usług finansowych, przy czym dokonanie takiego wyboru oznacza konieczność opodatkowania VAT wszystkich świadczonych przez tego podatnika usług finansowych, zarówno wykonywanych na rzecz podatników, jak i podmiotów niebędących podatnikami (np. osób fizycznych). Z kolei Niemcy stosują możliwość wyboru opodatkowania usług finansowych wyłącznie w relacjach B2B, czyli usług świadczonych na rzecz podatników. Niektóre państwa, stosując opcję wyboru przez podatnika możliwości opodatkowania usług finansowych, ograniczają taki wybór do określonych rodzajów usług.

W projekcie ustawy proponuje się, zgodnie z art. 137 ust. 1 lit a dyrektywy 2006/112/WE, wprowadzenie w Polsce możliwości wyboru przez podatnika opodatkowania wykonywanych przez niego usług finansowych. Proponuje się przy tym wprowadzenie modelu niemieckiego, polegającego na możliwości wyboru opodatkowania usług finansowych świadczonych wyłącznie na rzecz podatników. Usługi finansowe świadczone na rzecz klientów detalicznych (osób fizycznych niebędących podatnikami) będą nadal, obligatoryjnie, zwolnione od podatku.

Przyznanie podatnikom możliwości wyboru opodatkowania usług finansowych ma na celu zapewnienie większej neutralności podatku VAT w sektorze finansowym, co mogłoby stanowić dodatkową zachętę do lokowania w Polsce nowych inwestycji podmiotów z branży finansowej. Obecnie stosowane zwolnienie od podatku powoduje, że podatek naliczony związany ze świadczeniem tych usług nie podlega co do zasady odliczeniu. Opodatkowanie usług finansowych spowoduje powstanie u podmiotów świadczących te usługi prawa do odliczenia podatku naliczonego przy zakupach związanych ze świadczeniem tych usług. Z kolei podmioty będące podatnikami – nabywcy takich opodatkowanych usług finansowych – będą miały prawo do odliczenia podatku naliczonego zawartego w cenie opodatkowanych usług finansowych na ogólnych zasadach, tj. jeżeli usługi te będą związane z wykonywaniem przez nich czynności opodatkowanych”.

 

Jak w praktyce ma wyglądać przedmiotowa rezygnacja ze zwolnienia? Najistotniejsze regulacje w tym zakresie stanowią, iż:

1. rezygnacja ze zwolnienia nie będzie możliwa jedynie do wybranych usług – innymi słowy: jeśli podatnik zdecyduje się na skorzystanie z przedmiotowej opcji, to wszystkie wskazane wcześniej usługi świadczone na rzecz podatników (B2B) będzie miał obowiązek opodatkować podatkiem od towarów i usług;

 

2. w związku z brakiem dodatkowych regulacji w zakresie możliwości stosowania obniżonych stawek podatku od towarów i usług do przedmiotowych usług należy uznać, że będą one opodatkowane podstawową stawką podatku od towarów i usług, która obecnie wynosi 23%;

 

3. w przypadku rezygnacji ze zwolnienia podatnik będzie miał obowiązek opodatkowywać przedmiotowe usługi przez okres co najmniej 2 lat od momentu rezygnacji ze zwolnienia od podatku; dopiero po upływie tego okresu będzie możliwe ponowne skorzystanie z możliwości zwolnienia przedmiotowych usług;

 

4. podatnik korzystający z opcji będzie miał obowiązek zawiadomić o tym fakcie właściwego naczelnika urzędu skarbowego; w przypadku podatników, którzy nie są zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni powstanie dodatkowo obowiązek rejestracji jako podatnik VAT czynny;

 

5. warunkiem ponownego skorzystania ze zwolnień będzie złożenie naczelnikowi urzędu skarbowego stosownego pisemnego zawiadomienia, przed początkiem okresu rozliczeniowego od którego podatnik chce ponownie skorzystać ze zwolnień; w takiej sytuacji podatnik będzie miał obowiązek korzystania ze zwolnień przez okres 2 lat, licząc od początku okresu rozliczeniowego, od którego podatnik ponownie skorzystał ze zwolnień.