Preferencje podatkowe dla obywateli Ukrainy i osób udzielających im pomocy

Preferencje w zakresie podatków dochodowych.

Ustawa z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (dalej: „ustawa z dnia 12 marca 2022 r.”) wprowadza do ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych(dalej: „ustawa z dnia 26 lipca 1991 r.”) oraz do ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej: „ustawa z dnia 15 lutego 1992 r.”) szereg zmian:

 

Darowizna na rzecz organizacji udzielających pomocy obywatelom Ukrainy zaliczana do kosztów podatkowych.

Zgodnie z nowym art. 52 zf ust. 1 i 2 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. oraz analogicznym art. 38w ust. 1 i 2 ustawy z dnia ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. kosztem uzyskania przychodów są koszty wytworzenia lub cena nabycia rzeczy lub praw będących przedmiotem darowizn przekazanych w okresie od dnia 24 lutego 2022 r. do dnia 31 grudnia 2022 r. na cele związane z przeciwdziałaniem skutkom działań wojennych na terytorium Ukrainy:

• organizacjom, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, lub równoważnym organizacjom określonym w przepisach regulujących działalność pożytku publicznego obowiązujących na terytorium Ukrainy,
• jednostkom samorządu terytorialnego,
• Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych,
• podmiotom wykonującym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub na terytorium Ukrainy działalność leczniczą lub działalność z zakresu ratownictwa medycznego

– o ile koszty wytworzenia lub cena nabycia nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów, w tym poprzez odpisy amortyzacyjne.

Kosztem uzyskania przychodów są koszty poniesione z tytułu nieodpłatnego świadczenia, którego celem jest przeciwdziałanie skutkom działań wojennych na terytorium Ukrainy, realizowanego w okresie od dnia 24 lutego 2022 r. do dnia 31 grudnia 2022 r. na rzecz podmiotów wymienionych w ust. 1, o ile nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów, w tym poprzez odpisy amortyzacyjne.

 

Zwolnienie od CIT/PIT darowizn na rzecz organizacji udzielających pomocy obywatelom Ukrainy.

Zgodnie z art. 52 zg ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. oraz identycznym w brzmieniu art. 38x ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. do przychodów nie zalicza się wartości darowizn oraz nieodpłatnych świadczeń, o których mowa w art. 52zf ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. oraz analogicznie w art. 38w ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. , otrzymanych w okresie od dnia 24 lutego 2022 r. do dnia 31 grudnia 2022 r. przez podatników, o których mowa w art. 52zf ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. oraz w art. 38w ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. W uzasadnieniu projektu wskazano, że „Zwolnione z opodatkowania będą wszelkie świadczenia, niezależnie od ich rodzaju, a zatem pieniężne, rzeczowe oraz nieodpłatne świadczenia przekazane lub udostępniane uchodźcom. Proponujemy nie określać ich rodzajów, ze względu na spodziewaną ich dużą różnorodność, uzależnioną od sytuacji faktycznej, w jakiej znalazł się dany uchodźca. Pomocą humanitarna może być zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych, tj. udostępnienie lokalu mieszkalnego, zapewnienie żywności. Pomocą taką może być w konkretnym przypadku sfinansowanie leczenia, czy też opłacenie nauki, czy kursów pozwalających na zmianę kwalifikacji zawodowych. Z tych też względów proponuje się także nie określać limitu zwolnionego od opodatkowania świadczenia”[1].

 

Zwolnienie pomocy humanitarnej otrzymanej przez obywateli Ukrainy.

Zgodnie z art. 52zh ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. zwalnia się od podatku dochodowego pomoc humanitarną otrzymaną w okresie od dnia 24 lutego 2022 r. do dnia 31 grudnia 2022 r. przez podatników będących obywatelami Ukrainy, którzy w tym okresie przybyli z terytorium Ukrainy, na skutek toczących się na tym terytorium działań wojennych, na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

 

 

Świadczenie pieniężne z tytułu zapewnienia zakwaterowania oraz wyżywienia obywatelom Ukrainy oraz zwolnienie go od podatku.

Zgodnie z art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2022 r. każdemu podmiotowi, w szczególności osobie fizycznej prowadzącej gospodarstwo domowe, który zapewni zakwaterowanie i wyżywienie obywatelom Ukrainy, może być przyznane na jego wniosek, świadczenie pieniężne z tego tytułu nie dłużej niż za okres 60 dni. Okres wypłaty świadczenia może być przedłużony w szczególnie uzasadnionych przypadkach. Natomiast przez osoby określone w art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2022 r. rozumieć należy obywateli Ukrainy, którzy przybyli na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej bezpośrednio z terytorium Ukrainy w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium tego państwa oraz obywateli Ukrainy posiadających Kartę Polaka, którzy wraz z najbliższą rodziną z powodu tych działań wojennych przybyli na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Jak wskazuje ust. 3 tego artykułu Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, maksymalną wysokość świadczenia pieniężnego oraz warunki jego przyznawania i przedłużania jego wypłaty, uwzględniając liczbę obywateli Ukrainy napływaj. Zgodnie z zapowiedziami Rządu świadczenie pieniężne zostanie ustalone w wysokości 40 zł na osobę bez względu na to, czy jest to osoba dorosła czy też dziecko i łącznie w miesiącu wyniesie ok. 1200 zł.

Przedmiotowe wnioski składać można od dnia 16 marca 2022 r. w urzędach gminy. Natomiast samo wypłacenie pieniędzy wystąpi za okres od dnia przyjęcia obywateli Ukrainy, o których mowa w art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2022 r. Zgodnie z ust. 4 art. 13 ustawy z dnia 12 marca 2022 r. taki wniosek powinien zawierać dane osoby przyjmującej oraz obywatela Ukrainy. Podanie fałszywych danych jest obwarowane odpowiedzialnością karną. Możliwość świadczenia obwarowane jest dwoma warunkami: 1) przyjęcie obywateli z Ukrainy nastąpić musi na podstawie umowy podpisanej z gminą, 2) osoby, które przyjmujemy musza mieć status uchodźcy.

Zgodnie z art. 52zi ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. oraz art. 38z ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. zwalnia się od podatku dochodowego świadczenie pieniężne, o którym mowa w art. 13 ustawy z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa.

 

 

Prawo do świadczeń rodzinnych, świadczenia 500+, rodzinnego kapitału opiekuńczego, świadczenia dobry start oraz dofinansowania obniżenia opłaty rodzica za pobyt dziecka w żłobku.

Zgodnie z art. 26 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2022 r. obywatelowi Ukrainy przebywającemu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, którego pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest uznawany za legalny na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2022 r., przysługuje prawo do:

• świadczeń rodzinnych, o których mowa w ustawie z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych,
• świadczenia wychowawczego, o którym mowa w ustawie z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (Dz. U. z 2019 r. poz. 2407 oraz z 2021 r. poz. 1162, 1981 i 2270), jeżeli zamieszkuje z dziećmi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (dotyczy to comiesięcznego świadczenia w wysokości 500 zł dla każdego dziecka do ukończenia 18 r. życia),
• świadczenia dobry start, o którym mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 187a ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2022 r. poz. 447), jeżeli zamieszkuje z dziećmi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (dotyczy to jednorazowego wsparcia dla uczniów rozpoczynających rok szkolny w wysokości 300 zł),
• rodzinnego kapitału opiekuńczego, o którym mowa w ustawie z dnia 17 listopada 2021 r. rodzinnym kapitale opiekuńczym (Dz. U. poz. 2270), jeżeli zamieszkuje z dziećmi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
• dofinansowania obniżenia opłaty rodzica za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna, o którym mowa w 64c ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (Dz. U. z 2021 r. poz. 75, 952, 1901 i 2270), jeżeli zamieszkuje z dzieckiem na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

 

-odpowiednio na zasadach i w trybie określonych w tych przepisach, z wyłączeniem warunku posiadania karty pobytu z adnotacją „dostęp do rynku pracy”.

 

Jednorazowe świadczenie pieniężne przysługujące obywatelom Ukrainy.

Kolejna regulacja zawarta w art. 31 ust. 1 wskazuje, że obywatelowi Ukrainy, którego pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest uznawany za legalny na podstawie art. art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2022 r.  i który został wpisany do rejestru PESEL, przysługuje pomoc w postaci jednorazowego świadczenia pieniężnego w wysokości 300 zł na osobę , przeznaczonego na utrzymanie , w szczególności na pokrycie wydatków na żywność odzież, obuwie, środki higieny osobistej oraz opłaty mieszkaniowe. Organem właściwym w sprawach jednorazowego świadczenia pieniężnego jest wójt, burmistrz, prezydent miasta właściwy ze względu na miejsce pobytu wskazanej powyżej osoby. Jak wskazuje ust. 4-5 tego artykułu wniosek o wypłatę jednorazowego świadczenia pieniężnego składa osoba uprawniona, jej przedstawiciel ustawowy, opiekun tymczasowy albo osoba sprawująca faktyczną pieczę nad dzieckiem. Sam wniosek powinien zawierać dane osoby składającej wniosek lub dane osoby, w imieniu której wniosek jest składany.

 

 

Preferencje w zakresie VAT.

Stawka 0 % VAT.

Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 3 marca 2022 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie towarów i usług, dla których obniża się stawkę podatku od towarów i usług, oraz warunków stosowania stawek obniżonych dodało do rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 25 marca 2020 r. w sprawie towarów i usług, dla których obniża się stawkę podatku od towarów i usług, oraz warunków stosowania stawek obniżonych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1696, 2013, 2350 i 2495 oraz z 2022 r. poz. 224) § 10bd. Zgodnie z nim do dnia 30 czerwca 2022 r. obniżoną do wysokości 0% stawkę podatku stosuje się do:

• dostawy towarów, o której mowa w art. 7 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (dalej: „ustawa z dnia 11 marca 2004 r.”) , który wskazuje, że przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r., rozumie się również przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa wszelkie inne darowizny – jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.
• świadczenia usług, o którym mowa w art. 8 ust. 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r., który informuje, że za odpłatne świadczenie usług uznaje się również: 1) użycie towarów stanowiących część przedsiębiorstwa podatnika do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika, w tym w szczególności do celów osobistych podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych; 2) nieodpłatne świadczenie usług na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika.

 – na cele związane z pomocą ofiarom skutków działań wojennych na terytorium Ukrainy.

Jak wskazuje ust. 2 tego par. obniżoną stawkę podatku, o której mowa w ust. 1, stosuje się wyłącznie do dostaw towarów lub świadczenia usług dokonywanych na rzecz:

• Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych;
• podmiotów leczniczych w rozumieniu art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej;
• jednostek samorządu terytorialnego.

Zgodnie z ust. 3, obniżoną stawkę podatku, o której mowa w ust. 1, stosuje się pod warunkiem zawarcia pisemnej umowy między podatnikiem dokonującym dostawy towarów lub świadczącym usługi, o których mowa w ust. 1, oraz podmiotem wskazanym w ust. 2, z której wynika, że dostarczane towary lub świadczone usługi będą wykorzystane na cele związane z pomocą ofiarom skutków działań wojennych na terytorium Ukrainy. Natomiast regulacja ust. 4 wskazuje, że obniżona stawka podatku może być stosowana do dostawy towarów lub świadczenia usług, o których mowa w ust. 1, dokonanych w okresie od dnia 24 lutego 2022 r. do dnia 4 marca 2022 r. W przypadku, o którym mowa w ust. 4, warunek, o którym mowa w ust. 3, uznaje się za spełniony również, gdy podatnik i podmiot, o którym mowa w ust. 2, potwierdzą na piśmie dokonanie dostawy towarów lub wykonanie usługi, o których mowa w ust. 1.”.

[1] Uzasadnienie do druku nr 2069.