Park Narodowy nie prowadzi działalności gospodarczej – precedensowy wyrok WSA w Krakowie (podatek od nieruchomości)

⚖️Kolejny sukces Działu Postepowań Instytutu, tym razem w zakresie podatku od nieruchomości.

W dniu 23 kwietnia 2025 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie wydał przełomowy wyrok (sygn. I SA/Kr 939/24), w którym odniósł się do kwestii opodatkowania podatkiem od nieruchomości terenów zajmowanych przez Park Narodowy. Kluczowym zagadnieniem było ustalenie, czy Park Narodowy można uznać za podmiot prowadzący działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy – Prawo przedsiębiorców.

Sąd jednoznacznie stwierdził, że Park Narodowy nie spełnia definicji działalności gospodarczej w rozumieniu art. 3 ust. 3 ustawy – Prawo przedsiębiorców. Przepis ten wymaga spełnienia trzech przesłanek: działalność musi być zorganizowana, zarobkowa oraz wykonywana w sposób ciągły. Według sądu bezspornym jest przy tym to, że warunkiem uznania prowadzonej działalności za działalność gospodarczą jest łączne spełnienie tych przesłanek. Jeżeli zatem jedna z tych przesłanek się nie ziści, wówczas nie można uznać danej działalności za działalność gospodarczą. Zdaniem Sądu działalności Parku nie można przypisać charakteru zarobkowego.

Dana działalność może zostać uznana za działalność gospodarczą, o ile wpisany zostaje w nią cel w postaci osiągnięcia zysku, czy tez inaczej: towarzyszy jej ukierunkowanie na zysk. Tylko wówczas przypisać jej można charakter zarobkowy.

WSA zauważył, że choć parki narodowe mogą prowadzić działalność gospodarczą w ograniczonym zakresie (zgodnie z art. 8b ust. 2 ustawy o ochronie przyrody), to również wtedy konieczne jest, by konkretna aktywność była realizowana w celu osiągania zysku. Tymczasem pobieranie opłat za wstęp do parku, czy udostępnianie szlaków turystycznych, nie spełnia tego kryterium. W uzasadnieniu wyroku Sąd wskazał, że udostępnianie szlaków turystycznych na obszarze Parku nie może być utożsamiane z zarobkowym charakterem działalności gospodarczej. Park pobiera opłaty za wstęp do parku narodowego (art. 12 ust. 2 ustawy o ochronie przyrody), w świetle art. 5 pkt 26 tej ustawy pojęcie to należy rozumieć jako „wejście lub wjazd na obszar objęty ochroną ścisłą lub czynną w celu naukowym, edukacyjnym, turystycznym lub rekreacyjnym”. Tym samym opłata nie jest równoznaczna tylko wyłącznie z turystycznym udostępnianiem obszaru parku narodowego, nawet jeżeli poruszanie się po nim dozwolone jest – co do zasady – tylko w obrębie szlaków turystycznych.

Przez pojęcie zysku należy rozumieć środki, które powinny przynajmniej pokryć koszty prowadzenia działalności, utrzymania przedsiębiorcy oraz jego dalszy rozwój, czy też inaczej nadwyżkę przychodów nad wydatkami. W tym przypadku gdyby udostępnianie szlaków turystycznych miało mieć charakter komercyjny Park Narodowy powinien móc tak ukształtować opłaty za wstęp (korzystanie z „produktu turystycznego”), aby potencjalnie pokryć koszty związane z utrzymaniem ścieżek, infrastruktury sprzedaży biletów, pilnowaniem wejścia do Parku narodowego, etc. Równocześnie opłaty te w swoim zamyśle powinny przynajmniej częściowo starczać również na utrzymanie Parku Narodowego. Dla przedsiębiorcy ich wysokość powinna wynikać z racjonalnego planowania, które uwzględniałoby ponoszone wydatki, cele, kierunki rozwoju.

Zdaniem Sądu ograniczenia którymi objęte są Parki Narodowe wykluczają możliwość uznania ich działalności za działalność gospodarczą w rozumieniu art. 3 ust 3 ustaw – Prawa przedsiębiorców.

WSA podkreślił, że udostępnienie szlaków turystycznych nie jest zasadniczą częścią działalności Parku Narodowego, a pobierane z tego tytułu opłaty nie są ukierunkowane na osiągnięcie zysku.

Sąd zwrócił również uwagę, że rejestracja Parku jako podatnika VAT nie przesądza o prowadzeniu przez niego działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy – Prawo przedsiębiorców.

Wyrok ten może mieć istotne znaczenie dla praktyki stosowania podatku od nieruchomości wobec instytucji publicznych, których działania – choć formalnie mogą generować dochód – nie są nastawione na zysk, lecz na realizację ustawowych zadań publicznych.

Gratulacje dla Zespołu: Katarzyna Wawrzonkiewicz i Mariusz Unisk - odpowiedzialni za strategię i merytoryczną obsługę sporu oraz Jacek Aninowski - za reprezentację na rozprawie.